Οικονομικοί και θεσμικοί περιορισμοί σχετικά με την αναμενόμενη αναδιάρθρωση του Δημοσίου Χρέους της Ελλάδος.

του Κώστα Μελά

Το σχέδιο μετακύλισης μέρους του δημοσίου χρέους σε χρονική περίοδο 50 ετών και η μείωση του κόστους επιβάρυνσης που έφερε στη δημοσιότητα το Bloomberg  προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων στην ελληνική κοινή γνώμη. Εδώ επιχειρούμε μια νηφάλια ανάλυση[1]των πραγματικών δεδομένων. Το σύνολο και η σύνθεση του ΔΧ παρουσιάζεται στον Πίνακα 1.

Πίνακας 1

Σύνθεση χρέους Κεντρικής Διοίκησης.

		2011	2012	2013*	2014**
Ομόλογα		259774	86297	76280	59610
Βραχυπρόθ. τίτλοι		15059	18357	14950	14950
Δάνεια		93145	200883	234670	251040
Δάνεια	Μηχ. Στήρ	73210	183099	217876	235600
Σύνολο		367978	305537	325900	325600
ως % ΑΕΠ		176,50%	157,70%	178,20%	177,80%
ΑΕΠ		208532	193749	182911	183089

*Εκτιμήσεις, **Προβλέψεις.

Πηγή: Προϋπολογισμός 2014

Α.

- Το ύψος της πρώτης δανειακής σύμβασης με τις χώρες της ZτΕ (Μάιος 2010), έφθασε τα €80 δις υπό τη μορφή διακρατικών δανείων με αναλογική συμμετοχή των 16 κρατών – μελών της Ζώνης του Ευρώ. Από αυτά εκταμιεύθηκαν τα 52, 9 δις ευρώ.

Κάθε ένα από τα δάνεια της εν λόγω δανειακής σύμβασης έχει περίοδο χάριτος 4,5 ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 10 έτη. Παραδείγματος χάριν, η πρώτη δόση που εκταμιεύθηκε το Μάιο του 2010 είχε περίοδο χάριτος ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου μέχρι τον Ιούνιο το Νοέμβριο του  2014 ενώ η αποπληρωμή του κεφαλαίου προβλέπεται  να γίνει τμηματικά μέχρι τον Απρίλιο του 2020.

- Το ΔΝΤ, συνεισέφερε με €30 δις, ανεβάζοντας έτσι το ύψος του πρώτου δανειακού «πακέτου» στα €110 δις. Από αυτά εκταμιεύθηκαν τα 20 δις ευρώ. Παράλληλα το Μάρτιο του 2012 το ΔΝΤ συνεισέφερε ακόμη άλλα €28 δις για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, συμψηφίζοντας τα μη εκταμιευθέντα έως τότε ποσά από το αρχικό δάνειο των €30 δις (~10 δις). Δηλαδή η συνολική χρηματοδότηση του ΔΝΤ προς την Ελλάδα μπορεί να φθάσει στα 48 δις ευρώ. Από αυτά έχουν εκταμιευθεί μέχρι σήμερα 28,63 δις ευρώ. Το πρώτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ έχει περίοδο χάριτος περίπου 3 ¼ ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 5 ετών (3¼+2 έτη).. Το δεύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ έχει περίοδο χάριτος περίπου 4 ½ ετών ως προς την αποπληρωμή του κεφαλαίου και συνολική διάρκεια αποπληρωμής 10 ετών (4 ½ + 5½ έτη). - Από το EFSF σύμφωνα με τις υπογραφείσες δανειακές συμβάσεις (Μάρτιος 2012) η Ελλάδα θα δανειστεί  συνολικά 143,8 δις ευρώ. Μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευθεί 133,6 δις ευρώ και απομένουν 10,2 δις ευρώ. Τα ποσά που εκταμιεύθηκαν στην Ελλάδα βάσει των παραπάνω συμβάσεων έχουν περίοδο χάριτος από 15 έως και 30 έτη για την αποπληρωμή του κεφαλαίου.

Στα παραπάνω δάνεια  η Ελλάδα επιβαρύνεται σήμερα με τα εξής επιτόκια:

-           Για τα δάνεια από τα κράτη μέλη (52,9 δις ευρώ) με κυμαινόμενο επιτόκιο Euribor3M+0,5%. Με ημερομηνία 06.02.2014 το ύψος του  Euribor3M είναι στο 0,286%. Οι τόκοι καταβάλλονται κάθε τρίμηνο

-          Για τα δάνεια από το ΔΝΤ με  κυμαινόμενο επιτόκιο SDR + 2%[2]. Με ημερομηνία 06.02.2014 το επιτόκιο  SDR = 0,11%

-          Για τα δάνεια από τον ΕΤΧΣ (EFSF)  δεν καταβάλει τόκους ,για περίοδο μέχρι 10 ετών από την εκταμίευση των δανείων 

Β.

Για το βραχυπρόθεσμο δανεισμό , ο οποίος αποτελείται από Έντοκα γραμμάτια του δημοσίου , 3μηνης και εξάμηνης διάρκειας , συνολικού ύψους για το 2013 περίπου 15 δις ευρώ, το επιτόκιο κυμαίνεται στο 4,2-4,3 %.

Γ.

Για τα ομόλογα συνολικού ύψους 76,3 δις ευρώ (2013) τα επιτόκια είναι

-          Για τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ , ύψους περίπου 45 δις ευρώ το μέσο  επιτόκιο θα πρέπει να κυμαίνεται γύρω στο 4,8 %.

-          Για τα ομόλογα που δεν εισήλθαν στο PSI , ύψους περίπου 5 δις ευρώ , το μέσο επιτόκιο είναι περίπου4,8,0%.

-          Για τα ομόλογα που εισήλθαν στο PSI , ύψους περίπου 28 δις ευρώ , το επιτόκιο είναι 2,0%.

Το χρηματοπιστωτικό κόστος του ΔΧ για το 2013 ανέρχεται στα 6,4 δις ευρώ[3] από 12,764 δις ευρώ το 2012. Η μέση υπολειπόμενη φυσική διάρκεια του ελληνικού χρέους ανέρχεται σε 16,17 έτη μετά την χρονική επέκταση της ωρίμανσης των διμερών δανείων και των δανείων του ΕΤΧΣ κατά 15 έτη.

Ανακύπτει το ερώτημα επομένως με βάση όσα παραθέσαμε σε τι θα συνίσταται μια αναδιάρθρωση του χρέους  όπως αυτή που αναμένεται να ληφθεί τον Μάιο του 2014 σύμφωνα με τις αποφάσεις του Eurogroup 27.11.2012 ώστε να έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία, δεδομένου ότι  σύμφωνα με την κυρίαρχη λογική της ΕΕ και της ΕΚΤ δεν προβλέπεται απομείωση του μέσω «κουρέματος».

Αυτό που μπορεί να γίνει , σύμφωνα πάντα με την λογική αυτή, είναι:

-          Περαιτέρω μείωση του περιθωρίου για τα διακρατικά δάνεια. Το ανώτερο ύψος της μείωσης είναι να μηδενιστεί το περιθώριο. Υπολογιζόμενο ετήσιο όφελος περίπου 260 εκατ. ευρώ.

-          Η δαπάνη εξυπηρέτησης του ΔΧ με τη μορφή ομολόγων που κατέχουν οι ιδιώτες.  Αυτό θα συνεπάγετε νέα απομείωση  των ομολόγων των ιδιωτών (φυσικά πρόσωπα, θεσμικοί φορείς, επενδυτικά ταμεία) τα οποία έχουν ήδη απομειωθεί με το PSI . Θεωρώ ότι κάτι τέτοιο   δεν μπορεί εκ νέου να αποφασιστεί.

-          Η δαπάνη εξυπηρέτησης του ΔΧ με τη μορφή δανείων από το ΔΝΤ επίσης δεν μπορεί να μεταβληθεί εκτός απίθανων αλλαγών στη πολιτική του ταμείου

-          Η χρονική επιμήκυνση των ομολόγων που διακρατούνται από την ΕΚΤ, (ανταλλαγή με ομόλογα μεγαλύτερης ωρίμανσης ) φαίνεται ότι αποκλείεται  διότι θα αποτελούσε δημοσιονομική διευκόλυνση προς χώρα μέλος . Στο ίδιο επίπεδο θα πρέπει να συμπεριληφθούν και τα ομόλογα των θεσμικών εκείνων φορέων που δεν δέχθηκαν να εισέλθουν στη διαδικασία PSI. Συνολικά το ύψος των ομολόγων- δανείων  που λήγουν την περίοδο 2014-2020 ανέρχονται σε 72,4 δις ευρώ (Γραφική Παράσταση 1) τα οποία βεβαίως πρέπει να αποπληρωθούν.  Εξ αυτών μόνο τα δάνεια του πρώτου πακέτου από τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επιμηκυνθούν.

-          H περαιτέρω επιμήκυνση των διακρατικών δανείων και των δανείων   του EFSE θα ήταν καλοδεχούμενη αλλά χωρίς θετικό αντίκρισμα στην παρούσα φάση ανάκαμψης της οικονομίας. Θα είχε θετικές συνέπειες μετά το 2022. 

Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι τα περιθώρια σημαντικής ελάφρυνσης του ελληνικού δημοσίου χρέους είναι σχετικά περιορισμένα αν αυτή περιορισθεί στην απλή χρονική επιμήκυνση ή στη μείωση των επιτοκίων.  Μόνο αν πεισθεί η ΕΚΤ και οι υπόλοιπες Εθνικές ΚΤ να μετακυλήσουν τα ομόλογα μετά το 2022 θα ήταν κάτι το θετικό για την παρούσα φάση δεδομένου ότι όλα τα  ελληνικά ομόλογα που κατέχουν λήγουν μέχρι και το 2020, δηλαδή την περίοδο που η χώρα χρειάζεται βαθειά ανάσα για να μπορέσει να προχωρήσει στην επανεκκίνηση της οικονομίας της. 

www.kostasmelas.gr

---

[1] Στην ανάλυση δεν περιλαμβάνονται τα  Λοιπά Δάνεια (Δάνεια Τραπέζης Ελλάδος, Ειδικά και Διακρατικά Δάνεια, Λοιπά Δάνεια Εξωτερικού)  περίπου ύψους 17 δις ευρώ .

[2] Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΔΝΤ φτάνει το €1.3 δις, συνεπώς όλες οι εκταμιεύσεις του ΔΝΤ προς την Ελλάδα, πλην ενός τμήματος της πρώτης δόσης, φέρουν επιτόκιο SDR+2%. Δηλαδή το επιτόκιο που καταβάλει η Ελλάδα καθορίζεται βάση κανονισμού του ΔΝΤ.

[3] Αν συμπεριλάβουμε το ποσό των καταπτώσεων των εγγυήσεων του δημοσίου, 1,027 δις ευρώ, τις δαπάνες εκταμίευσης των δανείων ESM, 0,13 δις ευρώ και τις δαπάνες για τόκους των εξοπλιστικών προγραμμάτων , 0,75 δις ευρώ, το ύψος των δαπανών εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους ανέρχεται σε 8,307 δις ευρώ.