του Περικλή Σταμπουλή
Το Νέο Μακεδονικό Ζήτημα (Σκοπιανό) εισέρχεται σε μια καινούργια φάση. Μια φαινομενικά διαλλακτική κυβέρνηση στο γειτονικό κρατίδιο κάνει ένα άνοιγμα προς την Ελλάδα με φόντο την απόπειρα ένταξης της στο ΝΑΤΟ. Για μια περίοδο που ισοδυναμεί με ένα τέταρτο του αιώνα η αντιπαράθεση αυτή έρχεται να δεσμεύσει ενέργεια και πόρους από την Ελλάδα. Παραμένει δε, ένα καίριο εθνικό θέμα το οποίο προσφέρεται ως εστία προς αναζωπύρωση σε διάφορους «καλοθελητές» (βλ. Τουρκία). Φυσικά, ο στόχος της αναζωπύρωσης αυτής δεν είναι άλλος από την απόπειρα στρατηγικής εξουθένωσης Ελλάδος, δηλαδή την δημιουργία ή διατήρηση περισσότερων ζητημάτων από όσα η ίδια η χώρα μπορεί να διαχειριστεί.
Ποιό το Ελληνικό συμφέρον στη βάση της Γεωπολιτικής
Το ελληνικό εθνικό συμφέρον συνοψίζεται στην εκπλήρωση των ακόλουθων συνθηκών:
1. Απεμπόληση του αλυτρωτισμού και της (έστω και στα λόγια) διεκδίκησης εδαφών της ελληνικής Μακεδονίας.
2. Απεμπόληση του «Μακεδονικού» ιδεολογήματος και προβολή της ιστορικής αλήθειας για τους Μακεδόνες.
Ποιά η Λύση με βαση την διεθνώς καθιερωμένη ‘Θεωρία των Παιγνίων’
Με βάση τα προαναφερθέντα, θα μπορούσε να υπάρξει μια αμοιβαία επωφελής διευθέτηση , δηλαδή στην συνεργασία των δυο πλευρών μέσω της εγκατάλειψης των θέσεων εκείνων που απειλούν την άλλη πλευρά .
Η εφαρμογή είναι ο μετασχηματισμός της ΠΓΔΜ σε ομόσπονδο κράτος ή υπερεθνικό μόρφωμα με το όνομα Βαρντάρσκα (Vardarska) και συστατικές τοπικές ταυτότητες την Ελληνική (λόγω της μειονότητας στην περιοχή του Μοναστηρίου), τη Σλαβομακεδονική απαλλαγμενη απο καθε αλυτρωτισμό και την Αλβανική.
Οι λόγοι επιλογής αυτού του ονόματος και του συνακόλουθου πολιτικού σχήματος είναι οι ακόλουθοι:
1. Αξιοποιεί τα γεωπολιτικά δεδομένα παρέχοντας στις ετερόκλητες εθνοτικές ομάδες της ΠΓΔΜ ένα κοινό σημείο αναγωγής στο οποίο βασίζουν την διαχρονική τους ιστορική πορεία. Το «Μακεδονικό» ιδεολόγημα μπορεί μεν να έχει απήχηση στους σλαβικούς πληθυσμούς, συναντά όμως αντιδράσεις στις υπόλοιπες εθνοτικές ομάδες.
2. Πληροί τις ελληνικές γεωπολιτικές στοχεύσεις και συγχρόνως δεν δημιουργεί προηγούμενο για παρόμοιες διεκδικήσεις ελληνικών εδαφών και πληθυσμών (π.χ. της μουσουλμανικής μειονότητας εκ μέρους της Τουρκίας, ή των περιοχών της «Τσαμουριάς» εκ μέρους της Αλβανίας)
3. Δημιουργεί τις βάσεις περαιτέρω συνεργασίας με την Ελλάδα, ικανοποιώντας την επιθυμία της Δύσης για βιωσιμότητα και περαιτέρω ένταξη στους ευρωατλαντικούς θεσμούς. Συγχρόνως, στερεί την Τουρκία ή οποιονδήποτε άλλον «καλοθελητή» από έναν «δούρειο ίππο» εναντίον της Ελλάδος.
4. Αποτελεί την βέλτιστη λύση του Διλήμματος του Φυλακισμένου διότι η ΠΓΔΜ εγκαταλείπει τα αλυτρωτικά οράματα και το «Μακεδονικό» ιδεώδες, ενώ η Ελλάδα δίνει την χρήση του όρου «Μακεδονία» ως τοπική γεωγραφική ταυτότητα.
5. Ικανοποιεί τους σχεδιασμούς ΗΠΑ και ΕΕ για ευνοϊκή κατάσταση πραγμάτων στην περιοχή χωρίς ύπαρξη εστιών αναταραχής από τις οποίες ενδέχεται να επωφεληθεί η Ρωσία.
Γιατί η χρήση του όρου Μακεδονία ειναι λαθεμένη
Η υπάρχουσα χρήση του όρου «Μακεδονία», πέραν του ό,τι θα νομιμοποιούσε μια ιστορική ανακρίβεια, θα συναντούσε μικρή εσωτερική νομιμοποίηση εντός Ελλάδος και θα δημιουργούσε προηγούμενο διεκδικήσεων και άλλων περιοχών της ελληνικής επικράτειας. Ήδη η Αλβανία και η Τουρκία μιλούν για Τσάμηδες και Τούρκους Μουσουλμάνους αντίστοιχα. Μια κατευναστική στάση απέναντι στην ΠΓΔΜ θα έδινε την εικόνα της ενδοτικότητας, πράγμα που πρέπει να αποφευχθεί διότι μπορεί να επιφέρει περαιτέρω αμφισβητήσεις και διεκδικήσεις εδαφών εις βάρος μας. Οι σύνθετοι όροι «Άνω Μακεδονία», ή «Νέα Μακεδονία» που ακούγεται ότι έχουν τεθεί ως υποψήφιες ονομασίες, ουσιαστικά δεν προσφέρουν πολλά διότι δημιουργούν συνειρμούς με την Μακεδονία και σε συνδυασμό με το αλυτρωτικό όραμα απλώς διαιωνίζει την διαμάχη.
Πως θα γίνουν διαπραγματεύσεις
Σε μια διαπραγμάτευση οι αρχικές θέσεις των δυο πλευρών αποτελούν και τα δυο «σημεία αναφοράς ή αγκίστρωσης» (reservation ή anchor points). Η απόσταση ανάμεσα τους είναι η «ζώνη διαπραγμάτευσης» (bargaining zone) . Κάθε πλευρά έχει τον βασικό (aspiration) και ενδεχομένως εναλλακτικούς στόχους, ενώ έχει εκπονήσει και τις διάφορες εναλλακτικές για την περίπτωση της μη επίτευξης συμφωνίας, εκ των οποίων η βέλτιστη καλείται BATNA (Best Alternative to a Negotiated Agreement) .
Η ιδανική στρατηγική για μια διαπραγμάτευση έγκειται στις προσπάθειες των εμπλεκομένων να «σύρουν» την πρόταση του άλλου μέσα στο δικό τους διαπραγματευτικό περιθώριο, ταυτίζοντας το με την ζώνη διαπραγμάτευσης και κατόπιν να προτείνουν τον δικό τους στόχο (βασικό ή εναλλακτικούς) ως τη βέλτιστη, δικαιότερη και ηθικότερη λύση, δίνοντας δηλαδή μεγάλη «κατανομή πλεονάσματος» (surplus allocation) . Αυτό γίνεται είτε με μια ενισχυμένη αρχική πρόταση, δηλ. τον βασικό στόχο με διάφορες επιμέρους θέσεις που αποτελούν «προστιθέμενες αξίες», είτε με την υποβάθμιση της αντίπαλης αρχικής θέσης μέσω χρήσης καταλλήλων δεδομένων, πληροφοριών και τακτικών . Η προσέγγιση μεταξύ των δυο πλευρών θα μπορούσε να γίνει με πολύ προσεκτική «θυσία» των προστιθέμενων αξιών προκειμένου να φτάσουμε στον στόχο, βασισμένο στην αρχή της αμοιβαίας ανταπόδοσης (tit for tat).
Συγκεκριμένα, η βέλτιστη στρατηγική καί το Plan-B (BATNA)
Μια ελληνική διαπραγματευτική στρατηγική θα μπορούσε να βασίζεται στα ακόλουθα στοιχεία:
1. Βασικός διαπραγματευτικός στόχος: Ομόσπονδο κράτος με το όνομα Vardarska έναντι όλων (erga omnes) και συστατικές τοπικές εθνοτικές ταυτότητες με διοικητική αυτονομία την Αλβανική, την Σλαβομακεδονική και την Μουσουλμανική ως μειονότητα. Συγχρόνως, αποκήρυξη «μακεδονικού» ιδεολογήματος και αλλαγή συντάγματος και συστήματος παιδείας. Εναλλακτικός στόχος, θα μπορούσε να είναι και σύνθετη ονομασία με παράγωγο του γεωγραφικού όρου Vardarska έναντι όλων.
2. Αρχική θέση: Ο βασικός διαπραγματευτικός στόχος χωρίς την πρόβλεψη για συστατικές εθνοτικές ταυτότητες, προσαυξημένη όμως με την αναγνώριση της Ελληνικής μειονότητας στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και των διεθνών πρακτικών, καταγγελία και αποκήρυξη εκ μέρους των Σκοπίων όσων οργανώσεων υποστηρίζουν το «μακεδονικό» ιδεολόγημα. Η «θυσία» της μειονότητας κατά την πρόοδο των διαπραγματεύσεων, θα μπορεί να αναπληρωθεί ευκολότερα εάν επιτευχθεί η BATNA.
3. BATNA: Η λεγόμενη γραμμή του Βουκουρεστίου (σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό). Με άλλα λόγια, η μη-λύση εφόσον η πρόταση αυτή είχε απορριφθεί στις διαπραγματεύσεις του 2008.
4. Πιθανές προστιθέμενες αξίες και επιχειρήματα/πληροφορίες προς αξιοποίηση: α) το αλυτρωτικό όραμα της ΠΓΔΜ, β) η παραχάραξη της ιστορίας της Μακεδονίας και τα συντριπτικά ιστορικά τεκμήρια για την χάλκευση της, γ) η εντεινόμενη εσωτερική αστάθεια στο γειτονικό κρατίδιο μεταξύ των εθνοτικών ομάδων, δ) η καταπίεση εντός της ΠΓΔΜ όσων δεν δέχονται το «μακεδονικό» αφήγημα, συμπεριλαμβανομένων και των Ελληνικών πληθυσμών, ε) χρήση της ιδιότητας μέλους ΕΕ και ΝΑΤΟ για άσκηση πίεσης με αντάλλαγμα την υποστήριξη στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, στ) η δημιουργία τοπικών εθνοτικών ταυτοτήτων εντός του ομόσπονδου κρατιδίου, ζ) η καταστρατήγηση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995 από πλευράς ΠΓΔΜ (σωβινιστικό παραλήρημα), η) προσφορές για συνεργασία σε θέματα όπως η παιδεία, η άμυνα, κλπ με απώτερο σκοπό την απαγκίστρωση από οποιαδήποτε τουρκική ή άλλη επιρροή και τυχόν αναγνώριση αυτοκέφαλης ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής στα πρότυπα της Ελληνικής Εκκλησίας, θ) δημιουργία και υλοποίηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στη βάση αναγνώρισης της καλής θέλησης της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ, ι) ικανοποίηση της θέσης Νίμιτς για ύπαρξη του όρου «Μακεδονία», έστω και ως τοπική προσδιοριστική ταυτότητα, ια) το πάνδημο συλλαλητήριο της 21ης Ιανουαρίου στη Θεσσαλονίκη.
Περικλής Σταμπουλής
Εξ. Συνεργάτης ΚΕΔΙΣΑ
(Τίτλος και Υπότιτλοι : new-economy.gr. Πρώτη Αναδημοσίευση τμήματος απο την Ερ.Εργασία 7/2018 του Συγγραφέως στο ΚΕΔΙΣΑ με τίτλο ‘Αθήνα – Σκόπια: Γεωπολιτική, Διαπραγματεύσεις και Διπλωματία, Πατήστε ΕΔΩ για ανάγνωση της πλήρους μελέτης)
Πηγή new-economy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου