ΔΝΤ, ο θεματοφύλακας του καπιταλισμού

analyst

Η αξιωματική αντιπολίτευση, με το άλλο μείγμα πολιτικής που πρεσβεύει, με τον προσανατολισμό της προς τη Γερμανία, καθώς επίσης με τις πεπαλαιωμένες νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις της, είναι εκτός τόπου και χρόνου – επίσης όσοι τάσσονται υπέρ της «πολιτικής Σόιμπλε» που εφαρμόζεται στη χώρα μας, μάλλον από βαθιά άγνοια σε συνδυασμό με το σύνδρομο της Στοκχόλμης. 

«Ασφαλώς πρέπει να μειωθούν οι φόροι στην Ελλάδα στη θλιβερή κατάσταση που βρίσκεται σήμερα – ειδικά η εξοντωτική προκαταβολή και οι ασφαλιστικές εισφορές, αφού κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τα μελλοντικά του εισοδήματα, ενώ το ασφαλιστικό είναι αδύνατον να επιβιώσει εάν δεν βρουν απασχόληση οι 1.400.000 άνεργοι, οπότε να διορθωθεί ο καταστροφικός δείκτης εξάρτησης.

Εκτός αυτού, πρέπει να φορολογούνται ελάχιστα τα μη διανεμόμενα κέρδη, για να υπάρξουν επενδύσεις – αφού το νούμερο ένα πρόβλημα της χώρας, εκτός από τη διαγραφή χρεών, είναι η εξασφάλιση εισοδημάτων και κερδών, για να ακολουθήσει η ανάπτυξη και η υγιής αύξηση των εσόδων του δημοσίου. Υποθέτουμε δε πως θα το δρομολογήσει η κυβέρνηση, εάν επιτέλους αντιληφθεί ότι, ο στόχος της δεν μπορεί να είναι το μοίρασμα της φτώχειας – αλλά η παραγωγή πλούτου και η δικαιότερη αναδιανομή του«.

του Βασίλη Βιλιάρδου

Ανάλυση

Η πρόσφατη ομιλία της κυρίας Lagarde πριν από μερικές ημέρες στην Ουάσιγκτον, ενώπιον των εκπροσώπων των 142 μελών του ΔΝΤ, υπουργών οικονομικών και κεντρικών τραπεζών, εξέπληξε τους πάντες – αφού είχε μία καθαρά αριστερή χροιά με κέντρο βάρους το ότι, θα πρέπει να αντιμετωπισθούν αποφασιστικά οι αυξανόμενες εισοδηματικές ανισότητες. «Όλοι έχουμε ακούσει πως το 1% των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη κατέχει το 50% των παγκοσμίων περιουσιακών στοιχείων», ανέφερε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως πρέπει όλα τα κράτη μαζί να καταπολεμήσουν το συγκεκριμένο πρόβλημα, το οποίο δεν αποτελεί μόνο μία ηθική επιταγή, αλλά μία οικονομική αναγκαιότητα.

«Η ανισότητα των ευκαιριών, του εισοδήματος και των περιουσιακών στοιχείων εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη, καταστρέφει την εμπιστοσύνη και πυροδοτεί τις πολιτικές εντάσεις στον πλανήτη», συνέχισε η επικεφαλής του ΔΝΤ, ζητώντας από όλες τις χώρες να επενδύσουν περισσότερο στην παιδεία και στην υγεία των εργαζομένων, στο κοινωνικό κράτος δηλαδή, καθώς επίσης στη μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην οικονομία.

Εκτός αυτού πρότεινε την αύξηση των φόρων για τους πλουσίους, έτσι ώστε να μειωθούν τα δημόσια χρέη με τη βοήθεια τους – ενώ σημείωσε πως είναι απαραίτητα ισχυρότερα δίχτυα ασφαλείας για τους ανθρώπους, έτσι ώστε να προστατευθούν από τις αρνητικές συνέπειες της εποχής της ψηφιοποίησης και του ελευθέρου εμπορίου. Αφενός μεν της επέλασης των ρομπότ και της τεχνολογίας δηλαδή, τα οποία μειώνουν δραστικά τις θέσεις απασχόλησης των ανθρώπων (ήδη η Σαουδική Αραβία έδωσε υπηκοότητα σε ένα εξελιγμένο ρομπότ που δεν διαφέρει καθόλου από έναν άνθρωπο για πρώτη φορά στην ιστορία, πηγή), αφετέρου της παγκοσμιοποίησης – λόγω της οποίας διπλασιάστηκε ο αριθμός των εργαζομένων στον πλανήτη με το άνοιγμα των συνόρων των πρώην κομμουνιστικών χωρών, κλιμακώθηκε ο ανταγωνισμός μεταξύ τους και έπαψαν να αυξάνονται οι μισθοί στη Δύση, εις βάρος του βιοτικού της επιπέδου.

Με τα παραπάνω ο ισχυρότερος οργανισμός του πλανήτη, ο οποίος μεταξύ άλλων ανησυχεί για την κατάρρευση της ΕΕ, δεν τοποθετείται μόνο εναντίον της πολιτικής που έχει επικρατήσει μετά τη δεκαετία του 1970 – του νεοφιλελευθερισμού όπως αποκαλείται, ο οποίος είναι υπέρ της πλήρους απελευθέρωσης της αγοράς και της ιδιωτικοποίησης των πάντων. Τοποθετείται επίσης εναντίον του παρελθόντος του, αφού το ΔΝΤ ήταν εκείνος ο οργανισμός που προωθούσε ανέκαθεν τη συγκεκριμένη πολιτική σε ολόκληρο τον πλανήτη (ανάλυση) – στρεφόμενο επί πλέον εναντίον των κυβερνήσεων ισχυρότατων κρατών, τα οποία συνεχίζουν να στηρίζουν τις οικονομίες τους στο νεοφιλελεύθερο δόγμα.

Για παράδειγμα, ο πρόεδρος Trump ανακοίνωσε τη μεγαλύτερη μείωση των φόρων των επιχειρήσεων στην ιστορία των Η.Π.Α., από 35% στο 20% – πυροδοτώντας ένα ράλι διαρκείας των μετοχών των εισηγμένων εταιρειών. Εκτός αυτού προσπαθεί να καταργήσει εντελώς το υγειονομικό σύστημα (Obamacare), εξοικονομώντας από την κοινωνική ασφάλιση 274 δις $ εντός των επομένων δέκα ετών. Οι φιλελεύθεροι στη Γερμανία (FDP) προτείνουν μείωση των φόρων κατά 30 δις €, ενώ ο κ. Macron στη Γαλλία σχεδιάζει επίσης την υιοθέτηση χαμηλότερων φορολογικών συντελεστών εισοδήματος – όπως άλλωστε η αξιωματική αντιπολίτευση στην Ελλάδα. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν ο θεματοφύλακας του καπιταλισμού να ακολουθεί τον εντελώς αντίθετο δρόμο; Στα πλαίσια αυτά τα εξής:

(α) Η πρώτη αιτία είναι πως το ΔΝΤ και οι εκάστοτε εθνικές κυβερνήσεις έχουν διαφορετικούς στόχους, αφού το Ταμείο ενδιαφέρεται για τον παγκόσμιο καπιταλισμό – γνωρίζοντας τους κινδύνους που τον απειλούν (ανάλυση). Ένας από τους σημαντικότερους είναι η μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων, η οποία έχει προκύψει μεταξύ άλλων από τις μειώσεις των φόρων, σε συνδυασμό με τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους – όπου, σύμφωνα με μία πρόσφατη μελέτη του, οι φόροι στα κράτη του ΟΟΣΑ παρουσίασαν πτώση από το 62% το 1981 στο 35% σήμερα.

Η μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων τώρα εμποδίζει την ανάπτυξη, επειδή μειώνεται ραγδαία η κατανάλωση των φτωχότερων νοικοκυριών – ενώ οι κυβερνήσεις προσπαθούν να επιλύσουν το πρόβλημα αντί με τη φορολογία των πλουσίων, με το δανεισμό τους από αυτούς, από τις αγορές δηλαδή, τον οποίο παρέχουν μεταξύ άλλων ως «κοινωνικό μέρισμα» στους φτωχούς. Εκτός αυτού οι πλούσιοι δανείζουν απ’ ευθείας τα φτωχότερα νοικοκυριά, όπως για την αγορά ακινήτων επί πιστώσει – ενώ είναι εκείνοι που δανείζονται τεράστια ποσά από τις κεντρικές τράπεζες με μηδενικά επιτόκια, στα πλαίσια των προγραμμάτων ποσοτικής διευκόλυνσης (QE) – εντείνοντας στο έπακρο τις ανισορροπίες.

Τέλος, τα βουνά των χρεών που είχαν συσσωρευτεί πριν από δέκα χρόνια με έναν παρόμοιο τρόπο προκάλεσαν το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό κραχ στην ιστορία, ενώ έκτοτε η ανάπτυξη είναι αδύναμη και τα χρέη συνεχίζουν να αυξάνονται – οπότε ο πλανήτης απειλείται με ένα επόμενο κραχ, καθώς επίσης με την άνοδο των εθνικιστικών κομμάτων που προωθούν τον προστατευτισμό, το κλείσιμο των συνόρων δηλαδή, δημιουργώντας προβλήματα στο διεθνές εμπόριο.

(β)  Η δεύτερη αιτία είναι το ότι, οι πολιτικοί εκπροσωπούν κυρίως τα συμφέροντα των επιχειρηματιών και των πλουσίων – αφού αυτοί χρηματοδοτούν τις εκλογικές τους καμπάνιες. Εκτός αυτού, επειδή μάχονται για την εξασφάλιση της πλειοψηφίας των ψηφοφόρων τους, επιδιώκουν επίσης να προωθήσουν τα εθνικά συμφέροντα της χώρας τους – κάτι που, υπό τις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, όπου τα κεφάλαια κινούνται ελεύθερα μεταξύ των κρατών, σημαίνει πως οι πολιτικοί αγωνίζονται για να πετύχουν την εύνοια των αγορών (αφού έτσι εισρέουν φορολογικά έσοδα και θέσεις εργασίας στις χώρες τους).

Στα πλαίσια αυτά οι κυβερνήσεις, για να προσελκύσουν επενδύσεις, μειώνουν τους φόρους, περιορίζουν τις δημόσιες δαπάνες και απορρυθμίζουν την αγορά εργασίας – όπως η Γερμανία το 2000 με την ατζέντα 2010 ή η Γαλλία σήμερα που προσπαθεί να τη μιμηθεί. Οι ενέργειες τους αυτές όμως αυξάνουν τις εισοδηματικές ανισότητες, εντείνοντας το μισθολογικό και λοιπό ανταγωνισμό – κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των χρεών και την πρόκληση χρηματοπιστωτικών κρίσεων.

Οι εθνικές κυβερνήσεις βέβαια, από τη δική τους πλευρά, ελπίζουν πως με τη συγκεκριμένη πολιτική θα εξασφαλίζουν ένα μεγαλύτερο μέρος του γλυκού, το μέγεθος του οποίου όμως συνεχώς συρρικνώνεται – όπως στο παράδειγμα της Γερμανίας, η οποία έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό τους μισθούς των εργαζομένων της, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι εξαγωγές και τα πλεονάσματα της εις βάρος των άλλων κρατών, τα οποία προφανώς υπερχρεώνονται, βυθίζονται στην ανεργία και καταρρέουν. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η Ελβετία, η οποία προσελκύει πολλές επιχειρήσεις με τους χαμηλούς φόρους της – ενώ τα φορολογικά της έσοδα παρόλα αυτά αυξάνονται.

(γ)  Η τρίτη αιτία είναι το ότι, το ΔΝΤ πιστεύει σε ένα ορθολογικό αγγλοσαξονικό φιλελεύθερο μοντέλο – το οποίο έχει αποδείξει τη δυνατότητα του να μαθαίνει από τα λάθη του. Άλλωστε ο φιλελεύθερος W. Beveridge ήταν αυτός που, εν μέσω του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, σχεδίασε μία μεταπολεμική κοινωνική αρχιτεκτονική για τη Μ. Βρετανία – ενώ ο επίσης φιλελεύθερος J.M. Keynes έκανε κάτι ανάλογο για τον υπόλοιπο πλανήτη. Γνωρίζουμε δε πως όταν ρωτήθηκε γιατί άλλαξε τη συμπεριφορά του, όπως σήμερα το ΔΝΤ, απάντησε τα εξής: «Όταν τα γεγονότα αλλάζουν, αλλάζω τις απόψεις μου. Εσείς τι κάνετε;»

Σε αντίθεση τώρα με το ΔΝΤ, το οποίο έχει αλλάξει ριζικά τις απόψεις του, οι πολιτικοί των εθνικών κρατών ακολουθούν κυρίως ιδεολογικές πεποιθήσεις – πολύ συχνά με έναν δογματισμό που οδηγεί στην καταστροφή των χωρών τους.

Στο παράδειγμα της Γερμανίας, η οποία διακατέχεται από έναν άκαμπτο προτεσταντισμό, καθώς επίσης από έναν ιδιαίτερο σκεπτικισμό απέναντι στη λειτουργία του κράτους που μοιάζει με τον εθνικοσοσιαλισμό, έχοντας την οδηγήσει μία φορά στο παρελθόν στο ναζισμό, το ΔΝΤ απαιτεί από καιρό τώρα τη διαγραφή ενός μέρους των χρεών της Ελλάδας – επειδή η χώρα μας υποφέρει από το βάρος τους μετά το 2010, έχουν γίνει μεγάλα λάθη όσον αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων της, ενώ δεν πρόκειται να επιστρέψει ποτέ σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης, εάν δεν επιλυθεί προηγουμένως το πρόβλημα του χρέους.

Εν τούτοις, ο κ. Σόιμπλε εμποδίζει τη διαγραφή, όχι μόνο επειδή θέλει να εξασφαλίσει τα δάνεια της χώρας του, τα οποία ουσιαστικά είναι ελάχιστα (περί το 28% των συνολικών, άρα της τάξης των 70 δις €) αλλά, κυρίως, επειδή έχει μία βαθιά ριζωμένη πεποίθηση, σύμφωνα με την οποία ένα κράτος μπορεί να ανακάμψει μόνο με αίμα, ιδρώτα και δάκρυα– γεγονός που, εκτός του ότι έχει μία ναζιστική χροιά που μάλλον δεν συνειδητοποιεί ο συμπαθής Γερμανός, σημαίνει πως δεν πρόκειται να υποχωρήσει αλλάζοντας απόψεις ότι και να συμβεί.

Άλλωστε έχει συμπεριφερθεί ανάλογα στην πρώην Ανατολική Γερμανία, την οποία κυριολεκτικά κατακρεούργησε, παρά το ότι επρόκειτο για συμπολίτες του – ενώ ακόμη και σήμερα οι μισθοί των εργαζομένων της πρώην Δυτικής Γερμανίας είναι σημαντικά υψηλότεροι (γράφημα, πηγή – στην τελευταία στήλη η διαφορά μισθών μεταξύ της δυτικής και ανατολικής Γερμανίας για διάφορα επαγγέλματα).

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, μπορεί κανείς να ισχυρισθεί πως το ΔΝΤ, με την απαίτηση του για μία δικαιότερη αναδιανομή των εισοδημάτων, επιδιώκει μόνο τα απολύτως αναγκαία με στόχο τη διάσωση του καπιταλισμού από ένα επόμενο κραχ, καθώς επίσης από την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων – ενός συστήματος που εκτός από την τεράστια αύξηση του πλούτου που εξασφαλίζει, είναι δυστυχώς υπεύθυνο για την εκμετάλλευση των μαζών, για τη ληστεία των φτωχών χωρών, για πολέμους, για την οικολογική καταστροφή του πλανήτη κοκ.

Εν τούτοις δεν υπάρχει καμία άλλη ρεαλιστική πρόταση που να εξασφαλίζει ένα ειρηνικό μέλλον για τον πλανήτη – χωρίς τους νομισματικούς πολέμους που προβλέπονται, την οικονομική τέλεια καταιγίδα που διαφαίνεται στον ορίζοντα, τις χρεοκοπίες, τη διάλυση της Ευρωζώνης κοκ. Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα πάντως η αξιωματική αντιπολίτευση, με το άλλο μείγμα πολιτικής που πρεσβεύει, κυρίως με τον προσανατολισμό της προς τη Γερμανία αντί προς το ΔΝΤ, καθώς επίσης με τις πεπαλαιωμένες ακραία νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις της, είναι εντελώς εκτός τόπου και χρόνου – επίσης όλοι όσοι τάσσονται υπέρ της «πολιτικής Σόιμπλε» που εφαρμόζεται στη χώρα μας, μάλλον από βαθιά άγνοια σε συνδυασμό με το σύνδρομο της Στοκχόλμης.

Περαιτέρω, ασφαλώς πρέπει να μειωθούν οι φόροι στην Ελλάδα στη θλιβερή κατάσταση που βρίσκεται σήμερα – ειδικά η εξοντωτική προκαταβολή και οι ασφαλιστικές εισφορές, αφού κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τα μελλοντικά του εισοδήματα, ενώ το ασφαλιστικό είναι φύσει αδύνατον να επιβιώσει εάν δεν βρουν απασχόληση οι 1.400.000 άνεργοι, οπότε να διορθωθεί ο καταστροφικός δείκτης εξάρτησης. Ποιός θα ήταν άλλωστε τόσο ανόητος να επενδύσει αναλαμβάνοντας ρίσκα, με φόρους και εισφορές που υπερβαίνουν το 100% των προσδοκώμενων κερδών του;

Εκτός αυτού, πρέπει να φορολογούνται ελάχιστα τα μη διανεμόμενα κέρδη, για να υπάρξουν επενδύσεις – αφού το νούμερο ένα πρόβλημα της χώρας, εκτός από τη διαγραφή χρεών, είναι η εξασφάλιση εισοδημάτων και κερδών, για να ακολουθήσει η ανάπτυξη και η υγιής αύξηση των εσόδων του δημοσίου. Υποθέτουμε δε πως θα το δρομολογήσει η κυβέρνηση, εάν επιτέλους αντιληφθεί ότι, ο στόχος της δεν μπορεί να είναι το μοίρασμα μίας διαρκώς αυξανόμενης φτώχειας – αλλά η δημιουργία πλούτου και η δικαιότερη αναδιανομή του.

Σε κάθε περίπτωση, εάν δεν διενεργηθούν εγχώριες επενδύσεις, οι οποίες προϋποθέτουν την αύξηση της ζήτησης και της κατανάλωσης, δεν πρόκειται να προσελκύσει η χώρα ξένες – ενώ οι ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι νέες επενδύσεις, είτε τάσσεται κανείς υπέρ τους, είτε κατά. Κανένας όμως δεν επενδύει σε μία υπερχρεωμένη χώρα, με μη εξυπηρετούμενο ιδιωτικό χρέος στα 235 δις € – ενώ ο κ. Σόιμπλε, ο οποίος στην αρχή της πρόσφατης συνέντευξης το έδειξε το αληθινό του πρόσωπο, οφείλει να κρατήσει για τον εαυτό του και τη χώρα του το αίμα, τα δάκρυα και τον ιδρώτα που απαιτεί.

Εάν επιμένει, τότε η Ελλάδα πρέπει να αναζητήσει αμέσως έναν άλλο δρόμο, καθώς επίσης άλλους συμμάχους, για να καταπολεμήσει τα προβλήματα της – τα οποία δεν έχουν αντιμετωπισθεί ούτε στο ελάχιστο, επειδή της επιβλήθηκε μία καθαρά εισπρακτική πολιτική με ευθύνη της Γερμανίας, με στόχο την υφαρπαγή της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας της, αφού προηγουμένως απαξιωθεί εντελώς. Λύσεις υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, ακόμη και στην άκρη του γκρεμού – αρκεί η χώρα να μην επαναλαμβάνει τα ίδια πειράματα, προσδοκώντας ανόητα διαφορετικά αποτελέσματα.