Με το πρόστιμο πυρηνική-βόμβα στην Apple κηρύχτηκε παγκόσμιος πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ;

Του Κωνσταντίνου Βέργου*

Ο πόλεμος ανάμεσα στις υπερδυνάμεις εδώ και πολλά χρόνια έχει ξεφύγει από το επίπεδο των συγκρούσεων με πυροβόλα και λιανοτούφεκα, και έχει περάσει στην σφαίρα των οικονομικών. Τι όμως, πλέον, σημαίνει το τεράστιο πρόστιμο που τρώει η Αμερικάνικη εταιρία Apple από της Ευρωπαϊκή Επιτροπή;

Ο καπιταλισμός σε παγκόσμιο επίπεδο, θα ήταν λάθος να θεωρηθεί ότι αποτελεί πάντα και απλά μια μάχη για ελεύθερες αγορές. Πολύ συχνά αποτελεί μια μάχη για απλή επικράτηση στις αγορές, με κάθε μέσον. Παλιά αυτό γίνονταν με επεκτατικούς πολέμους, αλλά εκείνες οι εποχές αποτελούν παρελθόν, μια σκουριασμένη ανάμνηση. Εδώ και πολλά χρόνια οι μεγάλες χώρες επιβάλλουν τους δικούς τους οικονομικούς όρους, κερδίζουν   τον δικό τους πόλεμο – τον οικονομικό- επιβάλλοντας δασμούς, εμπάργκο, πρόστιμα στις εταιρίες και προσφάτως επιβάλλοντας μυστικές συμφωνίες όπως TTIΡ, με την οποία οι πολυεθνικές εταιρίες, κυρίως Αμερικάνικες αν και όχι μόνο, επιβάλλουν τους δικούς τους νόμους στις εκλεγμένες κυβερνήσεις! Δεν είναι τυχαίο ότι πρόστιμα για ατασθαλίες από Γερμανικές εταιρίες  Volkswagen την Deutsche Bank ή Siemens δεν επιβλήθηκαν από την Ελλάδα, αλλά από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ δεν απλά η μεγαλύτερη δημοκρατία, η πιο ελεύθερη χώρα του κόσμου, αλλά διαθέτουν εταιρίες που θα κερδίσουν από την εκτόπιση των γερμανικών υπεργιγάντων!

Ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση του 2008, που βρήκε το παγκόσμιο σύστημα αποδυναμωμένο,οι εταιρίες έχουν κάθε λόγο να εισβάλλουν σε νέες αγορές, καθώς έχουν περιοριστει τα περιθώρια κέρδους των, ενώ επίσης και οι κυβερνήσεις, που είναι σχεδόν χρεοκοπημένες από τα έξοδα διάσωσης του τραπεζικού συστήματος,  σχεδόν 5 τρις σε ΕΕ και ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, χρειάζονται επειγόντως νέα έσοδα!

Σε αυτά τα πλαίσια το πρόστιμο που φαίνεται να τρώει η Apple για φοροδιαφυγή ανέρχεται όχι σε 2 δις, όπως αρχικά εικάστηκε, αλλά σε 13 δις ευρώ, φαίνεται να αποτελεί όχι απλά μια «λιανοντουφεκιά» αλλά μια πυρηνική βόμβα, που δημιουργεί ένα νέο τοπίο παγκοσμίως!

Το πρόστιμο δεν σημαίνει την ‘διάλυση’ της κορυφαίας αυτής εταιρίας ηλεκτρονικών, η εταιρία είχε καθαρά κέρδη 53 δισ. το2015, και το καλύπτει άνετα. Το πρόστιμο είναι σαφέστατα υπέρ της κατεύθυνσης δικαιότερης απονομής φόρων.

Η Αpple έκανε φοροδιαφυγή με δυο εταιρίες, η μια θυγατρική ήταν η  Apple Sales International (ASI). Αυτή διοχέτευε όλα τα κέρδη, και μόνο αυτά, από τις πωλήσεις  iPhone και άλλων προϊόντων της εταιρίας που γίνονταν στις χώρες της  Ευρώπης, Μέσης Ανατολής, Ινδία και όλη την Αφρική, στο «γραφειάκι» της Ιρλανδίας. Η άλλη θυγατρική που φοροδιέφευγε είναι η Apple Operations Europe, που ασχολείται με κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών κυρίως. Η εταιρία, με μυστική συμφωνία με την κυβέρνηση της Ιρλανδίας, έκλεβε τους Ιρλανδούς πολίτες  αλλά και τις χώρες που προαναφέραμε, καθώς λειτουργούσε με εταιρία-φάντασμα χωρίς ούτε ένα άτομο προσωπικό, απλά απλά ξέπλενε το χρήμα στην Ιρλανδία από το …1991! Ο φορολογικός συντελεστής  για τα κέρδη €16δις που πέρναγαν από το γραφείο-φάντασμα ήταν 0.05% το 2011 (!!!) και μειώθηκαν ακόμη χαμηλότερα στο…εκπληκτικό ποσοστό του….0.005% το 2014 ενώ τα κέρδη, μάλιστα, που ξεπλένονταν έτσι ετησίως αυξάνονταν!!! 

Έτσι η εταιρία όχι μόνο δεν πλήρωνε φόρους, αλλά έκλεινε ανταγωνιστικές εταιρίες  παγκοσμίως. Οι φόροι που διέφευγαν όχι μόνο λειτουργούσαν σε βάρος ανταγωνιστικών εταιριών, εκμηδενίζοντας τον όποιο υγιή ανταγωνισμό θα μπορούσε να αναπτυχθεί, αλλά ουσιαστικά έκλεβαν τις κυβερνήσεις σειράς χωρών, φοροδιαφεύγοντας.  Στην πραγματικότητα, είναι άγνωστο αν η εταιρία θα πληρώσει τελικά πρόστιμο 12 δισ.. Μπορεί να πληρώσει λίγο λιγότερο, αν γίνουν συμψηφισμοί, ή και πολύ περισσότερο, καθώς οι χώρες από τις οποίες έχει φοροδιαφύγει, όπως Γερμανία, Σουηδία και Γαλλία, μπορεί να απαιτήσουν όχι το 12,5% φόρο που έχει η Ιρλανδία, για το τμήμα φοροδιαφυγής που τις αφορά, αλλά ως και 30%-35%. Όμως αυτή είναι η μια πλευρά του θέματος.

Η κοινωνική σημασία του θέματος είναι τεράστια, το πρόστιμο μπορεί να καλύψει το σύνολο των κοινωνικών παροχών της Ιρλανδίας! Και είναι μόνο το πρόστιμο σε μία γιγαντιαία, ασύδοτη, εταιρία! Ευνόητο, ότι αν υποχρεωθούν οι 300 γιγαντιαίες πολυεθνικές να πληρώνουν τον νόμιμο φόρο, τα οφέλη για τις κυβερνήσεις και λαούς είναι εκπληκτικά μεγάλα. Όμως αυτή είναι μόνο μία πλευρά!

Η άλλη πλευρά είναι ότι το πρόστιμο διαφοροποιεί σημαντικά την θέση της ΕΕ σε ότι αφορά τη φοροδιαφυγή των πολυεθνικών. Αν αυτή συνδυαστεί με τις αποφάσεις σε ΗΠΑ, Αγγλία, Αυστραλία και τις οδηγίες ΟΟΣΑ (BEPS και BEPS2) που έχουν προωθηθεί το 2013 και πρόσφατα (2016), ο πόλεμος δεν φαίνεται να μένει μεταξύ μόνο μεταξύ κυβερνήσεων, ή μεταξύ μεγάλων εταιριών, αλλά πλέον λαβαίνει χώρα μεταξύ μεσαίων εταιριών (που δημιουργούν το 95% των θέσεων εργασίας, αλλά πλέον χρεοκοπούν κατά εκατομμύρια σε ΕΕ και, λιγότερο, σε ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού), και γιγαντιαίων πολυεθνικών εταιριών!  Υπό αυτή την έννοια, η μάχη ενάντια στη φοροδιαφυγή των γιγάντων, δεν καλύπτει μόνο χρέη και έξοδα, είναι κάτι ακόμη καλύτερο, θα επιτρέψει και έναν πιο υγιή ανταγωνισμό, θα δημιουργήσει τεράστια οφέλη για καταναλωτές και θα δημιουργήσει εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Η μάχη, επομένως, ΗΠΑ και ΕΕ έχει πολλούς κερδισμένους, επιχειρηματίες, καταναλωτές και πολίτες! Όλους μας!

* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία

Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.

Πηγή liberal