Χ. Δάλκου: Ὁ Γρηγόρης Λαμπράκης καί τό μήνυμα τῆς Λαμπρῆς

ardin-rixi

Ἤμουν ἀπό τούς λίγους τυχερούς πού εἶδαν σέ πρώτη προβολή τήν ἐξαιρετική ταινία τοῦ Στέλιου Χαραλαμπόπουλου γιά τόν Γρηγόρη Λαμπράκη (Γρηγόρης Λαμπράκης: Μαραθώνιος μιας Ημιτελούς Άνοιξης).

Βεβαίως ἄλλοι, ἁρμοδιώτεροι ἐμοῦ, θά ἀναλάβουν τό ἔργο τῆς κριτικῆς μιᾶς κινηματογραφικῆς ταινίας / ντοκουμέντου πού διεκπεραιώθηκε μέ γνώση, τιμιότητα, ἀφοσίωση καί σχεδόν ἱστοριογραφική εὐσυνειδησία. Ἄν βάλθηκα κι ἐγώ νά γράψω αὐτό τό σύντομο σημείωμα, εἶναι ἐπειδή μιά πλευρά τῆς ματιᾶς τοῦ σκηνοθέτη μέ ἐξέπληξε εὐχάριστα. Δέν τό κρύβω πώς, συνηθισμένος στήν «νοησιαρχική» ὀπτική μιᾶς ἀριστερᾶς πού ἐγκλωβίζει τήν ζωντανή ζωή σέ μηχανιστικά, δῆθεν ὀρθολογικά σχήματα, περίμενα μιά «πολιτική» ἀνάγνωση, μιά «ἀνάλυση» «πολιτικοκοινωνικοοικονομικοῦ» τύπου, σάν αὐτές μέ τίς ὁποῖες ἡ γηγενής ἀριστερά ὡδήγησε τά πιό ἀνήσυχα μυαλά τοῦ τόπου στήν γραμμιτζήδικη ἀποχαύνωση.

Ἀντ᾿ αὐτοῦ εἶδα, καί σέ ὡρισμένες περιπτώσεις πρωτογνώρισα, τό ἀνθρώπινο, φιλάνθρωπο πρόσωπο τοῦ νεομάρτυρα τῆς ἐλευθερίας μας καί κατάλαβα γιατί ἦταν αὐτός πού ἐπελέγη ὡς στόχος ἐκείνων τῶν δυνάμεων πού μίσησαν τόν τόπο καί τόν ἄνθρωπο.

Εἶδα τόν ἄνθρωπο Λαμπράκη πού ὡς γιατρός συνέτρεχε τούς λαϊκούς ἀνθρώπους δωρεάν, εἶδα τόν γιό πού ἀγκάλιασε μέ ἀγάπη καί τρυφερότητα τίς ρίζες πού τόν γέννησαν καί τόν ἔθρεψαν, εἶδα τήν συγκινητική εὐαισθησία μιᾶς ψυχῆς πού φυλάει σάν πολύτιμο κειμήλιο τά κομματάκια ἀπό τίς λαμπάδες τῆς Λαμπρῆς.

Μαντεύω τίς ἀντιρρήσεις μιᾶς «ἀντιφιλάνθρωπης» καί «ἀντίχριστης» ἀριστερᾶς πού θά ἔσπευδε νά ἀποδοκιμάσῃ τό πνεῦμα τῆς φιλανθρωπίας, ἐπειδή «δέν λύνει τά κοινωνικά προβλήματα». Εἶναι αὐτό μιά χρόνια «νοησιαρχική» πληγή πού ἡ ἀριστερά κουβαλάει ἀπό γεννησιμιοῦ της, ὅπως τό δείχνει χαρακτηριστικά ἡ κριτική τοῦ Ν. Γιαννιοῦ γιά τόν Κωνσταντῖνο Θεοτόκη: «Δυστυχῶς εἶχε μιά δική του ἀντίληψη περί σοσιαλισμοῦ, παιδική ἀκόμη, ἐπειδή μέ κάλεσε, κατόπι, κάτω στήν αὐλή, νά δῶ πῶς περιποιεῖται τίς ἀρρωστημένες χωρικές. Πράγματι, μέ πόση εὐχαρίστηση ἔπλενε τήν πληγή μιανῆς ἀπ᾿ αὐτές. Εἴτανε σοσιαλιστής – φιλάνθρωπος. Δέν εἶχε μελετήσει καί καταλάβει πώς ὁ σοσιαλισμός ζητεῖ νά ἀφαιρέσῃ τά αἴτια τῶν κοινωνικῶν πληγῶν ἤ ἀσθενειῶν.» (Βλ. Κωνσταντίνος Θεοτόκης, ο αριστοκράτης κατάδικος, επιμέλεια Θ. Πυλαρινός, Μεταίχμιο, 2007, σ. 1 ).

Στό ἴδιο πνεῦμα εὐθυγραμμισμένη καί ἡ ἀντίδραση μιᾶς προοδευτικῆς βουλευτίνας, ἐγκαλούμενης γιά φυγάδευση, νόμιμη πάντως, ἑνός σημαντικοῦ ποσοῦ στό ἐξωτερικό, ἡ ὁποία μᾶς διαβεβαίωσε πρόσφατα ὅτι δέν πρέπει νά ἔχουμε καμμία ἀμφιβολία πώς, ἄν ἡ φιλανθρωπία ἔλυνε τά κοινωνικά προβλήματα, θά ἦταν ἡ πρώτη πού θά προσέφευγε σ᾿ αὐτήν.

Μά ἡ φιλανθρωπία, ἀγαπητή κυρία, δέν εἶναι πολιτική τακτική, δέν εἶναι πρᾶγμα ὅλως μηχανικό ἀλλά ξεχείλισμα τῆς ψυχῆς: Εἴτε τήν ἔχεις, εἴτε δέν τήν ἔχεις. Ὁ Λαμπράκης τήν εἶχε, καί ὁ Χαραλαμπόπουλος τό ἔδειξε. Γι᾿ αὐτό καί μόνο -ἄν καί ἡ ταινία ἔχει καί πολλές ἄλλες ἀρετές- ἀξίζει τά συγχαρητήρια καί τίς εὐχαριστίες μας.

Χρῖστος Δάλκος