Με θέμα την τοπική ένταξη των μεταναστών-προσφύγων

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Δύο αντιδιαμετρικές, στην ουσία, προσεγγίσεις φέρνουν αντιμέτωπη τη λογική των πρωτοβουλιών ένταξης των μεταναστών-προσφύγων στην Ελλάδα του φθινοπώρου του 2016 μέσα από τους μηχανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης – εκεί που, θέλοντας και μη, λειτουργεί η πρωτογενής πρόκληση ενσωμάτωσής τους: εκεί κατοικούν, εκεί τα παιδιά τους θα διεκδικήσουν να πάνε σχολείο, εκεί θα χρειαστούν μια βασική κοινωνική υποστήριξη, όπως π.χ. των υπηρεσιών υγείας. Τις ανακίνησε η συζήτηση που διοργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ, παρουσιάζοντας τα ευρήματα του ερευνητικού προγράμματος LOMIGRAS (που έτρεξε έρευνα σε Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Ηράκλειο-Πάτρα) στο Impact Hub στο Μοναστηράκι την περασμένη βδομάδα.

 Η πρώτη προσέγγιση έγκειται το να στηθούν –σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, με βάση νομοθετικό πλαίσιο του 2010– τα περιβόητα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών, που υπόσχονταν όχι απλώς την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των μεταναστευτικών  κοινοτήτων και των τοπικών εξουσιών, αλλά και κάτι σαν προετοιμασία για ένταξη των μεταναστών που παραμένουν για σημαντικό διάστημα στην Ελλάδα στην αντιπροσωπευτική πολιτική διαδικασία (σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης). Η δεύτερη προσέγγιση είναι περισσότερο άτυπη: έγκειται στην αξιοποίηση είτε δομών που υπάρχουν και λειτουργούν (σχολεία, υγειονομικές υπηρεσίες), με "τέντωμα" των δυνατοτήτων τους στην πράξη, είτε πάλι διαφορετικών βαθμών πρωτοβουλίας εθελοντικού-αλληλέγγυου χαρακτήρα, προκειμένου να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα στο συγκεκριμένο.

Και οι δυο προσεγγίσεις δημιούργησαν-δημιουργούν αδιέξοδα. Η πρώτη –ας την πούμε η «θεσμική», εκείνη των ΣΕΜ– δεν κατόρθωσε να οδηγήσει σε επαρκή και συνεχή επικοινωνία: τα παράπονα για μη-επαρκή λειτουργικότητα αφθονούν (έλλειψη κτιρίων, μη-πρόσκληση των μεταναστών σε χρηστικές ώρες εργασίας, αλλά και μη-πειστική αντιπροσώπευση των μεταναστατευτικών κοινοτήτων...). Το κυριότερο, όμως, φαίνεται να είναι άλλο: τα ΣΕΜ θα οδηγούσαν –κανονικά– σε απόδοση, εμβρυϊκών ίσως, πάντως πολιτικών δικαιωμάτων στους μετανάστες, με συμμετοχή τους στις τοπικές εκλογές: η συνολικά αρνητική στάση του Συμβουλίου της Επικρατείας (με πυρήνα την άρνηση της ιθαγένειας σε μετανάστες δεύτερης γενιάς) "συμπαρέσυρε" και την προοπτική του δικαιώματος ψήφου – που, αν δινόταν, θα ενδυνάμωνε την αίσθηση αντιπροσώπευσης συνολικά. Και θα "ξυπνούσε" τις τοπικές ηγεσίες στις ανάγκες-απαιτήσεις των μεταναστών...

Η δεύτερη προσέγγιση –πείτε την πρακτική, επί του πεδίου– έχει μεγαλύτερη μεν προσαρμοστικότητα, όμως εύκολα εξαντλείται από το προσωπικό στοιχείο, στο οποίο στηρίζεται. Άνθρωποι συγκεκριμένοι, από δημοτικούς-περιφερειακούς παράγοντες μέχρις εκπαιδευτικούς ή πάλι από αλληλέγγυους μέχρι και φορείς ΜΚΟ, που ακριβώς πιστεύουν στην "επί του πεδίου" δράση, αποκαθιστούν επαφή με ανθρώπους της μεταναστευτικής κοινότητας και παλεύουν "να κάνουν κάτι"! Αυτό πάει αρκετά μακριά –παράδειγμα: ποιος έχει συνειδητοποιήσει ότι τα παιδιά μεταναστών, ενδεχομένως και των προσφύγων-αιτούντων άσυλο τώρα, που υποτίθεται είναι για "βραχεία παραμονή" στη χώρα, γράφονται στα σχολεία χωρίς ουσιαστικές απαιτήσεις και διατυπώσεις;– αλλ' ασφαλώς προσκρούει σε όρια. Που, όσο περνάει ο καιρός, γίνονται και στενότερα.

 economia