ΥΠΑΡΧΕΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΦΟΥΣΚΑ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ;

iskra

Του ΚΩΣΤΑ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ

Τις τελευταίες εβδομάδες εμφανίστηκε έντονη αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές συναλλάγματος, πτώση των χρηματιστηρίων και φαινόμενα κρίσης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Διάφοροι ‘αναλυτές’ στη χώρα μας ήδη βγήκαν να πουν ότι το πρόβλημα ξεκινάει από τη ‘φούσκα’ της Κίνας, η οποία έχει αρχίσει να σκάει. Για μερικούς αυτό δείχνει ότι ο κρατικός κινεζικός καπιταλισμός θα αποδειχθεί τελικά κατώτερος του ιδιωτικού αμερικανικού καπιταλισμού που πλέον αναγεννιέται μέσω χαμηλότερων μισθών και φθηνής ενέργειας από το σχιστολιθικό αέριο. Άλλοι πάλι πρόλαβαν ήδη να δηλώσουν ότι το ευρώ είναι ασπίδα για την Ελλάδα! Πρόκειται για το απόλυτο παράλογο που μόνο από ‘αναλυτές’ των τραπεζών θα μπορούσε να πηγάσει.

Η Κίνα είναι φυσικά καθοριστικός παράγοντας της οικονομικής αναταραχής των αναπτυσσομένων χωρών. Ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ υποχωρεί, ενώ υπάρχει σημαντική διόγκωση της πίστωσης.Συνιστά όμως αυτό ‘φούσκα’ που είναι, για παράδειγμα, αντίστοιχη της αμερικανικής του 2001-7; Τα στοιχεία δείχνουν ότι το σύνολο του χρέους ως προς το ΑΕΠ ανέβηκε από περίπου 150% το 2008 σε περίπου 240% το 2013. Πρόκειται για μεγάλη αύξηση, αλλά δεν έχει καμία σχέση με τα πολλαπλάσια του πέντε, έξι και εφτά φορές του ΑΕΠ που είδαμε στις χώρες της Δύσης το 2001-7. Ο κύριος όγκος είναι τραπεζικός δανεισμός γιατί το κινεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι βασισμένο σε λίγες δημόσιες τράπεζες. Που δανείζουν λοιπόν αυτές οι γιγάντιες τράπεζες;

Το 2013 ο μεγάλος όγκος του δανεισμού – περίπου το 170% του ΑΕΠ – πήγε σε μεγάλες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που συνήθως εμπλέκονταν στην παραγωγική διαδικασία. Ο δανεισμός της κεντρικής κυβέρνησης ήταν μόλις 20% του ΑΕΠ, της τοπικής αυτοδιοίκησης (όπου και τα μεγαλύτερα προβλήματα διαφθοράς) ήταν περίπου 28% του ΑΕΠ και των καταναλωτών ήταν 22% του ΑΕΠ. Κάντε τη σύγκριση με το δανεισμό των αμερικανικών νοικοκυριών που το 2007 ήταν περίπου 100% του ΑΕΠ. Όσον αφορά τους τομείς της οικονομίας, ο δανεισμός προς τον επιχειρηματικό τομέα ήταν περίπου οκτώ φορές μεγαλύτερος από αυτόν προς τα νοικοκυριά. Υπήρχε αναμφίβολα διόγκωση του δανεισμού για ακίνητα, αλλά το μέγεθος του ήταν λίγο πάνω από 10% του συνολικού δανεισμού. Η άνοδος των τιμών ακινήτων στην Κίνα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επένδυση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών και όχι σε δανεισμό. Τα κινεζικά νοικοκυριά κατέχουν τεράστια ποσά και ο δανεισμός τους είναι σχετικά περιορισμένος. Δεν υπάρχει καμία ‘φούσκα΄ στην Κίνα αντίστοιχη αυτής των ΗΠΑ το 2001-7.

Δεν θα μπορούσε φυσικά να υπάρξει τέτοια φούσκα στην Κίνα, όπως είναι φανερό για όποιον έχει έστω και στοιχειώδη αντίληψη του τι σημαίνει χρηματιστικοποίηση των ώριμων οικονομιών τη Δύσης, με το όργιο δανεισμού προς νοικοκυριά και την έκρηξη των πράξεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ώστε να βγάζουν οι τράπεζες κέρδη από ποσοστά και αμοιβές. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνας παραμένει ελεγχόμενο από το κράτος, υπάρχουν αυστηροί και αποτελεσματικοί έλεγχοι στις κεφαλαιακές ροές και το ρενμίμπι δεν είναι διεθνές νόμισμα. Αυτά προς γνώσιν όσων ξανάρχισαν να παπαγαλίζουν ότι το κράτος δε μπορεί να ελέγξει τις ‘αγορές’ και απλώς παρακολουθεί ανήμπορο. Το ΚΚΚ (που μόνο κομμουνιστικό κόμμα δεν είναι) καταφέρνει μια χαρά και ελέγχει τις ‘αγορές’.

Δεν υπάρχει λοιπόν πρόβλημα με την κινεζική οικονομία; Βεβαίως υπάρχει και είναι έντονο. Δεν πρόκειται όμως για φούσκα, όπως αυτές που πλέον μάθαμε να βλέπουμε στη Δύση, αλλά μάλλον για υπερδανεισμό προς την παραγωγή, μέρος του οποίου φυσικά πήγε σε κερδοσκοπία. Ο υπερδανεισμός είναι ξεκάθαρος για τις δημόσιες επιχειρήσεις που έχουν τη μερίδα του λέοντος στα τραπεζικά δάνεια. Ταυτόχρονα έχουν εμφανιστεί και ‘σκιώδη’ χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που δεν υπόκεινται σε σοβαρούς ελέγχους και εκμεταλλεύονται την αφθονία πίστωσης για να παίξουν κερδοσκοπικά παιχνίδια. Καθώς υποχωρεί ο ρυθμός ανάπτυξης και οι επενδύσεις διαφόρων θα αποδειχθούνυπερφιλόδοξες, πολλά από τα δάνεια θα γίνουν ‘κόκκινα’ ωθώντας τους δανειστές σε κατάρρευση.

Με μαρξιστικούς όρους, οι οποίοι είναι φυσικά οι πλέον κατάλληλοι για την περίσταση, η Κίνααντιμετωπίζει ένα κλασικό πρόβλημα υπερσυσσώρευσης και υπερεπέκτασης της πίστωσης, που απειλεί να οδηγήσει σε μεγάλο όγκο προβληματικών δανείων. Η πραγματική ‘φούσκα’ σήμερα δεν υπάρχει στην Κίνα, αλλά έχει ήδη αρχίσει να εμφανίζεται ξανά στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, καθώς οι κεντρικοί τραπεζίτες ακολούθησαν τη γνωστή συνταγή της υπερπαροχής ρευστότητας από το 2009 και μετά. Ο δυστυχής Άλαν Γκρίνσπαν άκουσε τα σχολιανά του το 2007-9 γιατί συνεχώς δημιουργούσε φούσκες, αλλά τελικά και ο Μπεν Μπερνάνκε δεν έκανε τίποτε άλλο από το να ακολουθήσει το δρόμο που άνοιξε ο ‘μάγος’. Η κεφαλαιακές ροές προς τις αναπτυσσόμενες χώρες που πολύ φυσιολογικά ακολούθησαν, είναι η πηγή του σημερινού προβλήματος.

Η χρηματιστικοποίηση της Δύσης συνεχίζεται, τίποτε ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι βαθιά άρρωστο. Ο κινεζικός καπιταλισμός παραμένει διαφορετικός. Η κυβέρνηση έχει τα εργαλεία για να επιχειρήσει συντεταγμένη συρρίκνωση της πίστωσης και αλλαγή κατεύθυνσης της οικονομίας. Δεν υπάρχει όμως καμία εγγύηση ότι θα τα καταφέρει. Οι επόμενοι μήνες θα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.

Πηγή: costaslapavitsas.blogspot.gr, 4/2/14