Ο ασάλευτος χρόνος της ελληνικής εμπειρίας

του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
naftemporiki.gr


Ο τίτλος του σημειώματος αυτού αποτελεί διπλό δάνειο. Η αρχική πηγή είναι διατύπωση του Στέλιου Ράμφου, του φιλοσόφου που τελευταίως έχει έντονη παρουσία στη δημόσια συζήτηση - το όνομά του πήγε να εμπλακεί και στην πολιτική κονίστρα, μια με τη Δράση του Στέφανου Μάνου, ύστερα με τις φήμες για την κεφαλή του Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ/Βαγγέλη Βενιζέλου, όπου επεχειρήθη και Διονύσης Σαββόπουλος πριν προκριθεί τελικώς Πύρρος Δήμας. άσε καλύτερα! - στο φετινό πρωτοχρονιάτικο «ΒΗΜΑ»/«Η ευκαιρία του χαμένου χρόνου». Εκεί γίνεται αναφορά στην «ασάλευτη αιωνιότητα» όπου o ιστορικός μας χρόνος, των Ελλήνων, απολιθώνεται «σαν αδιαφορία για την δημιουργική ύπαρξι».


Ομως, το άμεσο δάνειο είναι από τον τίτλο ενός εντελώς ιδιαίτερου βιβλίου, οφειλόμενου στον Παναγιώτη Τσούκα (πάρεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας), στις Εκδόσεις Kαλλιγράφος. Τίτλος του: «Ο ασάλευτος χρόνος της Ελληνικής Δικαιοσύνης: Εξήντα επτά κείμενα κριτικής, 1880-2011». Στο βιβλίο αυτό, σβήνοντας τον εαυτό του στο παρασκήνιο, ο Τσούκας έχει συγκεντρώσει και συναρθρώσει κείμενα από 130 χρόνια ζωής της ελληνικής Δικαιοσύνης: κείμενα κριτικά, κείμενα δικαστών, πολιτικών, δικηγόρων (ναι), πανεπιστημιακών, ακόμη και δημοσιογράφων (ναι, κι αυτών), μέσα από τα οποία καταγράφεται, παρακολουθείται, ανατέμνεται η πραγματικότητα/η δυσλειτουργία/το κυλιόμενο αδιέξοδο της ελληνικής Δικαιοσύνης. Αληθινά σαστίζει όποιος επενδύσει στο να διαβάσει, βαθύτερα, αυτήν τη διαχρονική κριτική - από τον Βλάση Γαβριηλίδη του 1880 μέχρι τον Στέφανο Κασιμάτη του 2011. από τον Γ. Φιλάρετο του 1885 ή του 1901 και τον Δημήτριο Γούναρη του 1907 μέχρι τον Δημήτρη Τσάτσο του 1998 και τον Μιχάλη Σταθόπουλο του 2001, από τον Γεώργιο Μπαλή του 1923 ή τον Γιώργο Θεοτοκά του 1926 μέχρι τον Αλέξανδρο Βαμβέτσο του 1960 ή τον Στέφανο Ματθία του 2001 - για το φαινόμενο της Δικαιοσύνης. Δηλαδή, αν το προσέξει καλύτερα κανείς, της δημόσιας ζωής στα όριά της. Σε μιαν Ελλάδα που συνεχώς προχωράει, αλλάζει, μεταλλάσσεται, και συνεχώς μένει ανάλλαγη. Πεισματικά ασάλευτη.

Ο νομικισμός, η τυπολατρία, η μέχρις αρνησιδικίας καθυστέρηση, η ταυτόχρονη άρνηση της πιεστικής πραγματικότητας (ο ελεφάντινος πύργος του Δικαίου) και η προθυμία παρακολούθησης αν μη υποταγής (δική μας η διατύπωση…) στις πιέσεις ή και τις εικαζόμενες πιέσεις του πολιτικού, ο πληθωρισμός δικηγόρων (ναι, από τον 19ο αιώνα), η αμφιλεγόμενη ποιότητα των νομικών σπουδών, η ασέβεια του Κράτους προς τη Δικαιοσύνη - όλα εκεί. παρόντα. ο χρόνος ασάλευτος, ακόμη και ως προς τις εκφράσεις, τις διατυπώσεις, τα στερεότυπα. Με την επιλογή και τη συστηματοποίηση των κειμένων αυτών, ο Π. Τσούκας έχει προσφέρει μια πολύτιμη υπηρεσία σε μια επιδερμική εποχή, όπου συνεχώς νομίζουμε ότι εφηύραμε την πυρίτιδα.


Μια προεκλογική εκστρατεία που υποθηκεύει αρκετό μέλλον

Τη μαντεύουμε, εδώ, την κριτική του αναγνώστη: «Επιχειρείς να ξεγλιστρήσεις από την διακεκαυμένη ζώνη της πολιτικής (και της οικονομικής, ακριβώς κάτω από την επιφάνεια!) επικαιρότητας, φίλε μας…». Και όμως: εκείνο ακριβώς που επιβεβαιώνεται μ’ αυτήν την προεκλογική εκστρατεία μπροστά στις κάλπες της 6ης Μαΐου, που όλοι τις ονοματίζουν «κρισιμότερες της Μεταπολίτευσης, αν όχι όλης της περιόδου μετά το 1946», αλλά όλοι τούς συμπεριφέρονται με άκρα ελαφρότητα, είναι η αίσθηση του ασάλευτου χρόνου - του χρόνου της Ελληνικής εμπειρίας. Η συνεχής επαναφορά των πραγμάτων στο πριν. η εγκατάσταση στο τότε. η εμμονή των γνώριμων αντανακλαστικών του χθες. Και τούτο τη στιγμή που με τον πλέον επώδυνο και άμεσο τρόπο - κοντά στο 25% των εισοδημάτων χάθηκαν στην Ελλάδα του 2011 κατά τον ΟΟΣΑ! ακόμη και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είδε ότι η ύφεση του 2012 απειλεί να είναι ανάλογη εκείνης του 2011! -οι Ελληνες που θα πάνε σε λιγότερο από μια βδομάδα στις κάλπες να καθορίσουν το μέλλον τους, ζουν στο πετσί τους ότι το σήμερα δεν έχει καμιά σχέση με το χθες. Και ότι το αύριο είναι ανήφορος όσο δεν παίρνει.

Λέμε ότι τα αντανακλαστικά μένουν στο χθες: όλη η ουσία της καμπάνιας - είτε μνημονιακών είτε αντιμνημονιακών σχηματισμών: πάει, εγκαταστάθηκε οριστικά αυτή η κενότατη διχοτομία στο πολιτικό σκηνικό - βρίσκεται στο ποιος φταίει (ούτε καν τι φταίει) για το πώς φθάσαμε έως εδώ. Μάλιστα, με αναμενόμενες διώξεις ποινικού χαρακτήρα κατά των πολιτικών διαχειριστών της ελληνικής πορείας προς το μνημόνιο μέσα από τα στατιστικά στοιχεία -Γ. Παπακωνσταντίνου και ΓΑΠ- αλλά και, ως φαίνεται, μελών της οικογένειας Παπανδρέου -η υπόθεση των διαβόητων CDS- φαίνεται ότι αυτό το κόλλημα στο παρελθόν θα φέρει έντονες μνήμες ’89-’90. Ο,τι το πιο άκριτο!

Ομως η λειτουργικά πλέον επικίνδυνη επιλογή υπήρξε ότι αποφεύγεται σταθερά η επεξήγηση του πώς/σαν πώς θα προχωρήσει η διαχείριση του αύριο. Συγκεκριμένα. Πειστικά. Με την επιλογή Σαμαρά να δορυφορεί υπέρ της μονοδιάστατης αυτοδυναμίας, με τις συνεχείς ταλαντεύσεις Βενιζέλου μεταξύ «υπεύθυνης συγκυβέρνησης» και ορισμού προϋποθέσεων που κάνουν κάθε συνεργασία ανέφικτη, με τις εκκλήσεις Τσίπρα για αντιμνημονιακή διακυβέρνηση προς μια σαστισμένα ενοχλημένη Αλέκα Παπαρρήγα κι έναν πρόδηλα παγωμένο Φώτη Κουβέλη (αφήνουμε κατά μέρος την σουρεαλιστική συμπόρευση Τσίπρα-Καμμένου), τι έχει κατορθωθεί; Το ΤΙ θα κάνουμε λείπει, μένει μόνον το τι ΔΕΝ θα κάνουμε (η αναβίωση των κωμικών κόκκινων γραμμών, των «Δεσμεύομαι!») και το ΠΩΣ υποτίθεται ότι θα κάνουμε ό,τι δεν προσδιορίζουμε. Και πολλή, μα πολλή γενικότητα: όμως οι συντάξεις του Ιουλίου, η μοίρα των επικουρικών, οι 15.000 θέσεις προς περικοπή στο Δημόσιο, η μοίρα των ανέργων-ειλώτων του ιδιωτικού τομέα, οι φόροι και οι εισφορές (όχι η ονομασία τους: το ύψος τους), αυτά έμειναν στο πολιτικό ψυγείο της περιόδου.

Αυτά, μαζί με τους χειρισμούς προσώπων και τις καντρίλιες κορυφής - ο Βαγγέλης λειτουργεί με κλειστότατο επιτελείο, σήκωσε όλη την καμπάνια επάνω του, στο πρόσωπό του. ο Αντώνης κάνει πρόδηλη διαχείριση «επόμενης μέρας» με ανάλογη κλειστότητα - δημιουργεί ήδη σημαντική δυσκαμψία για την 7η Μαΐου. Ηδη από Βρυξέλλες/Βερολίνο γίνονται διακριτικότατες πιέσεις, ώστε να έχει υπάρξει μέσα στην βδομάδα παρασκηνιακή προσυνεννόηση των «κομμάτων διακυβέρνησης» για τη διαχείριση της επόμενης μέρας, όχι δε την ακριβώς επόμενης αλλά της «μετά», αφού δηλαδή ολοκληρωθούν οι τυχόν διερευνητικές εντολές και το θέατρο σκιών περί αυτές.


Η διπλή παρανόηση που απειλείται από το μέτωπο «Ευρώπη»

Εδώ, όμως, ελλοχεύει ο άλλος κίνδυνος: με δεδομένη τη στροφή στην Ευρώπη, όχι μόνον/ όχι τόσο λόγω του στοιχήματος Ολάντ και της ανατροπής του σκηνικού στην καλβινιστικότατη (=γερμανικότερη της Γερμανίας) Ολλανδία, ούτε καν λόγω της ταχύτατης εξέλιξης του ισπανικού αδιεξόδου/νέου «Τιτανικού», αλλ’ επειδή πλέον και οι αγορές «απαιτούν» μετακίνηση προς την ανάπτυξη/a shift to growth, σ’ εμάς η επόμενη ημέρα των εκλογών κινδυνεύει να ξεκινήσει με την ψευδαίσθηση: «Μα, τώρα, η ίδια η Ευρώπη γίνεται αντιμνημονιακή!». Ερχεται το Ευρωομόλογο! Απαλύνεται το Δημοσιονομικό Σύμφωνο!

Δεν θα ’πρεπε, με τίποτε, να ξεκινήσουμε μ’ αυτήν την παρανόηση. Στην Ευρώπη τα πράγματα ωριμάζουν -όταν ωριμάζουν - αργά, σουρνάμενα. Και, κυρίως, περνούν πρώτα μια μακρά φάση κατατριβής με τη διαδικασία, με τις ισορροπίες. Η ουσία…. περιμένει!
Δείτε εκείνο που ήδη συμβαίνει στο δικό μας μικρόκοσμο. Μετατίθεται ο γνώριμός μας εδώ και μήνες Χορστ Ράιχενμπαχ, ο οποίος ξεκίνησε να δρα ως επικεφαλής της διαβόητης Task Force που δημιουργήθηκε υπό τον Μπαρόζο προκειμένου να βοηθήσει στην αναπτυξιακή -λέει- επανεκκίνηση της οικονομίας, υπό τον Ολι Ρεν ( «Κουράγιο Ελληνες» - θυμόσαστε;), ο οποίος καλύπτει τη βρυξελλιώτικη διάσταση της τρόιας, δηλαδή της δημοσιονομικής προσαρμογής - εκείνης που μας εγκατέστησε την ύφεση….

Δημιουργείται πρόσθετο κλιμάκιο της Επιτροπής στην Αθήνα, το οποίο θα διευθύνεται από άνθρωπο που θα είναι επικεφαλής και της Ζωρζέττας Λάλη (η οποία έως τώρα αναφέρεται στον Ράιχενμπαχ), και του Ματίας Μορς, διαδόχου του αλήστου μνήμης Σερβάς Ντερούζ, ο οποίος ως μέλος της τρόικας -μαζί με τους Τόμσεν του ΔΝΤ και Μαζούχ της ΕΚΤ- αναφέρεται στις Βρυξέλλες στον Ρεν. (Δηλαδή η Επιτροπή «ζήλεψε» τη λογική ΔΝΤ, που διαθέτει μόνιμο resident στην Αθήνα, τον Μπομπ Τράα…). Ο γνήσιος Ράιχενμπαχ θα μείνει Βρυξέλλες, υποβαθμισμένος. Για Αθήνα αφού ανεζητήθη ελληνόφωνος Γερμανός, ή Ελληνας σαν τον (Γεν Διευθυντή) Φωτιάδη, ή τον (Κύπριο, Επίτροπο) Μάρκο Κυπριανού, επεκράτησε ως φαίνεται ο Βασ. Λελάκης, της Γεν. Διεύθυνσης Οικονομικών Θεμάτων, άρα ήδη υπό τον Ολι Ρεν.
Σας ακούγεται μπλεγμένο; Είναι! Κυρίως όμως, αφήνει «εκτός» τη διπλή αστοχία: και της δημοσιονομικής προσαρμογής/του Μνημονίου, και της επανεκκίνησης της ανάπτυξης/της Task Force. Απλώς… «δεν είναι καλοί στην εφαρμογή οι ιθαγενείς».