Τετάρτη 4 Ιανουαρίου 2012

Κρατικός τομέας και ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα του νεοφιλελευθερισμού





Πηγή aformi.gr

Στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής οι κοινωνικές σχέσεις αρέσκονται στο παίγνιο της παράλλαξης.[1] Οι σχέσεις εκμετάλλευσης στη διαδικασία της παραγωγής μεταμφιέζονται ως σχέσεις μεταξύ ίσων. Το αφεντικό «απλώς» έχει το κεφάλαιο, ο εργαζόμενος την ικανότητα προς εργασία. Ο καθένας παίρνει στο τέλος της παραγωγικής εργασίας ότι του αναλογεί: ο εργαζόμενος μισθό, το αφεντικό κέρδος. Η απλήρωτη υπεραξία που παρήγαγε ο εργαζόμενος εξαφανίζεται μαγικά, μεταμφιέζεται σε κάτι που δεν είναι: ως δίκαια, αμοιβαία επωφελής σχέση μεταξύ «κοινωνικών εταίρων».
Το παιχνίδι της παράλλαξης είναι αναγκαίο και χρήσιμο για την άρχουσα τάξη γιατί αποκρύπτει την ταξική εκμετάλλευση που βρίσκεται στον πυρήνα της ταξικής της κυριαρχίας. Ιδιαίτερα σε εποχές μεγάλων κρίσεων είναι αναγκαίο για την άρχουσα τάξη να αποκρύπτει τις πραγματικές αιτίες τους εμφανίζοντας τον κόσμο αντεστραμμένο: το κεφάλι κάτω, τα πόδια πάνω.

Ο λόγος, θα λέγαμε, χυδαία υλικός και απλός. Όλες οι γενεσιουργές αιτίες των κρίσεων βρίσκονται στην ίδια τη λειτουργία του συστήματος: στο σύστημα ταξικής εκμετάλλευσης και τις αντιθέσεις που αυτό δημιουργεί. Επομένως, για την άρχουσα τάξη είναι απολύτως αναγκαίο, όταν ξεσπούν οικονομικές (ή πολιτικές) κρίσεις να θέτει σε λειτουργία όλους τους ιδεολογικούς μηχανισμούς που διαθέτει ώστε αυτές να εμφανιστούν άσχετες με την ουσιαστική λειτουργία του καπιταλισμού. Είτε ως τυχαία γεγονότα (επομένως εγγενώς ασαφή και μη επιδεχόμενα συστηματικής ανάλυσης) είτε ως αποτέλεσμα «εξωτερικών» δευτερευόντων παραγόντων ως προς τη λειτουργία του συστήματος.
Αλλά ας μιλήσουμε παραδειγματικά και όχι μόνο γενικόλογα-θεωρητικά.
Η σημερινή παγκόσμια κρίση είναι -πλέον πανθομολογούμενα- η μεγαλύτερη από τη δεκαετία του 1930. Όπως (θα έπρεπε να είναι γνωστό) η κρίση πυροδοτήθηκε από την ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στην κτηματαγορά των ΗΠΑ (subprime mortgage crisis[2]) που σκόρπισαν στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία «τοξικά ομόλογα» με αποτέλεσμα το ξέσπασμα της κρίσης το 2007-8.[3] Η κρίση αυτή ήταν, με τη σειρά της, το αποτέλεσμα γιγαντιαίων κερδοσκοπικών χρηματιστηριακών φουσκών που δημιουργήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια από την (επίσης ανεξέλεγκτη) επιδίωξη του μέγιστου δυνατού κέρδους σε παγκόσμια κλίμακα από τεράστια ιδιωτικά κεφάλαια.
Η όλη διαδικασία και εξέλιξη της κρίσης, με απλά λόγια, παραπέμπει ευθέως στην ίδια την καθημερινή, φυσιολογική λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος, όπου οι ιδιώτες υποτίθεται (στη νεοφιλελεύθερη ιδεολογική εικονική πραγματικότητα) επιδιώκοντας το ίδιο ατομικό, εγωιστικό τους μάξιμουμ κέρδος, ταυτόχρονα αυξάνουν (λόγω ανταγωνισμού) την παραγωγή και το συνολικό κοινωνικό πλούτο.
Η στιγμή που ξεσπά η οικονομική κρίση αποδεικνύει το ψεύδος του προαναφερθέντος ιδεολογήματος: η κρίση βυθίζει στη δυστυχία το μέγα πλήθος των ανθρώπων (που είναι οι μισθωτοί εργαζόμενοι) και ταυτόχρονα αποδεικνύει ως λαθεμένη την ίδια την καθημερινή λειτουργία του συστήματος: ο ιδιωτικός ανταγωνισμός δεν οδηγεί στην ορθολογικότερη κατανομή των οικονομικών πόρων και επομένως στη μεγέθυνση του κοινωνικού πλούτου, αλλά αντίθετα: οδηγεί σε «οικονομικούς παραλογισμούς», καταστροφή του περιβάλλοντος, απότομη διασπορά της ανεργίας και της κοινωνικής ανέχειας που καταστρέφει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Σε στιγμές κρίσης αυτό γίνεται τόσο εμφανές ώστε, το ομολογούν οι πλέον διακεκριμένοι εκπρόσωποι του συστήματος. Στις 16 Ιουλίου 2002, λίγα χρόνια πριν το ξέσπασμα της σημερινής κρίσης, ο Άλαν Γκρίνσπαν, πρόεδρος της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (fed) επί σχεδόν 19 χρόνια, κατέθεσε στη Senate Banking Committee την εξάμηνη έκθεσή του για την οικονομία. Στο πλαίσιο της έκθεσης, ο αμερικανός αρχιτραπεζίτης έκανε τη διάγνωση ότι:
«Η εθνική ασθένεια των Η.Π.Α. είναι η μεταδοτική απληστία».[4]
Πάλι ο Γκρίνσπαν, σε κατάθεσή του στο κογκρέσο στις 22 Οκτώβρη του 2009 για τη σημερινή παγκόσμια κρίση, αφού δήλωσε σοκαρισμένος από το μέγεθος της κρίσης δήλωσε:
«[…] έκανα λάθος πιστεύοντας πως οι τράπεζες, επιδιώκοντας το ιδιωτικό τους συμφέρον, θα έκαναν ότι μπορούσαν για να προστατέψουν τα συμφέροντα των μετόχων τους και των θεσμών (των τραπεζών)… πρόκειται για ένα ελάττωμα στο μοντέλο που καθορίζει στο πως λειτουργεί ο κόσμος [δηλαδή του καπιταλισμού σ.τ.σ.]».
Αλλά…
… όλα αυτά θα πρέπει να κρυφτούν κάτω από το (ιδεολογικό) χαλί. Θα πρέπει να βρεθούν άλλοι ένοχοι για την κρίση του συστήματος, δεν πρέπει να θιχθεί ο πυρήνας του καπιταλισμού, τα ιερά και τα όσια του, ο Μωυσής και όλοι οι προφήτες: το ιδιωτικό κεφάλαιο.
Έτσι φτάνουμε στην ιδεολογική αντιστροφή της πραγματικότητας. Το κεφάλι κάτω, τα πόδια πάνω:
Για όλα φταίει το σπάταλο κράτος!
Οι ιδιώτες καπιταλιστές οδήγησαν το ίδιο τους το σύστημα, με το αδυσώπητο κυνήγι του κέρδους, ένα βήμα πριν τον γκρεμό, με αποτέλεσμα να χρειαστεί η παρέμβαση του κράτους για να διασωθεί το σύστημα: από την αρχή της κρίσης το 2007-8, υπολογίζεται ότι όλες οι μεγάλες καπιταλιστικές χώρες έχουν ξοδέψει πάνω από 20 τρισεκατομμύρια δολάρια για να διασωθούν τράπεζες και επιχειρηματίες. Τώρα που τα κράτη χρεώθηκαν, η προπαγάνδα δεν προβάλλει το λόγο, αλλά το αποτέλεσμα: το δημόσιο χρέος! Με αυτόν τον τρόπο, καλούνται οι φορολογούμενοι (δηλαδή το μέγα πλήθος των μισθωτών εργαζομένων) να πληρώσουν το λογαριασμό της διάσωσης των ιδιωτών καπιταλιστών μεγαλοκαρχαριών. Επιπλέον, ανοίγει ο δρόμος για την ολοκλήρωση της καταλήστευσης της δημόσιας περιουσίας με νέες ιδιωτικοποιήσεις. Μ’ έναν σμπάρο δυο τρυγόνια!


Το μέγεθος του κρατικού τομέα στην Ελλάδα
Ας μεταφέρουμε τα παραπάνω στα καθ’ ημάς…
Κυβέρνηση και ΜΜΕ δεν κουράζονται να επαναλαμβάνουν ότι ο κρατικός τομέας της ελληνικής οικονομίας είναι από «τους μεγαλύτερους στον κόσμο». Επιβεβαιώνουν με αυτόν τον τρόπο τη γνωστή συνταγή του ναζί Γιόζεφ Γκαίμπελς:
Επαναλαμβάνοντας διαρκώς ένα ψέμα μέσω των καθεστωτικών ΜΜΕ το καθιστάς «επιβεβαιωμένη αλήθεια» στον «αμαθή όχλο».
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι πολιτικοί και προπαγανδιστές που ομιλούν περί μεγάλου δημοσίου στην Ελλάδα δεν μπαίνουν στον κόπο να φέρουν οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο. Πολύ περισσότερο, να συγκρίνουν το μέγεθος του ελληνικού δημοσίου με αυτό των άλλων ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών.
Ας κάνουμε, λοιπόν, εμείς αυτήν την απλούστατη παρουσίαση και σύγκριση.
Οι κυριότεροι δείκτες υπολογισμού του μεγέθους του δημόσιου τομέα μιας χώρας είναι οι δαπάνες (κυρίως) και τα έσοδα της γενικής κυ­βέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν). Στον Πίνακα 1 που ακολουθεί παρουσιάζονται τα ποσοστά δαπανών της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστά του ΑΕΠ ως μέτρο ένδειξης του μεγέθους του κράτους στις Βορειοευρωπαϊκές, στις Μεσογειακές χώρες και στην Ελλάδα:[5]
Πηγή: Eurostat
Από τον παραπάνω πίνακα γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι Βορειοευρωπαϊκές χώρες και κυρίως οι Σκανδιναβικές έχουν πολύ μεγάλο δημόσιο τομέα αφού οι δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ υψηλές (πάνω από 50%). Το μέγεθος του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα είναιανάλογο τόσο με αυτό των Μεσογειακών χωρών, όσο και με αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 μελών. Αυτό σημαίνει ότι οι Βορειοευρωπαϊκές χώρες έχουν αισθητά μεγαλύτερο δημόσιο τομέα από την Ελλάδα. Επομένως, απλά και καθαρά: όσοι ισχυρίζονται ότι ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα είναι μεγάλος, απλώς ψεύδονται…
Ωστόσο, υπάρχει και κάτι ακόμα πιο αποκαλυπτικό που μας λένε τα στοιχεία. Στον Πίνακα 2 ανα­λύονται τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ:
Πηγή: Eurostat
Προσέξτε τον πίνακα: στην Ελλάδας τα κρατικά έσοδα είναι μικρότερα πάνω από 5% των δαπανών της κυβέρνησης. Την περίοδο 2002-2008 ενώ οι δαπάνες ήταν 45,2% του ΑΕΠ τα έσοδα ήταν 40% του ΑΕΠ ενώ ο μέσος όρος εσόδων των Βορειοευρωπαϊκών χωρών ήταν 52,7% του ΑΕΠ. Υπάρχει μεγάλη υστέρηση κρατικών εσόδων στην Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της δυτικής Ευρώπης. Γιατί υφίσταται αυτή η μεγάλη διαφορά; Μα απλούστατα: στην σκανδαλώδη φοροαπαλλαγή του μεγάλου, αλλά και του μεσαίου κεφαλαίου στην Ελλάδα.
Το πρόβλημα με άλλα λόγια στην Ελλάδα δεν είναι ο (ανύπαρκτα ούτως ή άλλως) «μεγάλος» κρατικός τομέας της οικονομίας, αλλά τα φορολογικά προνόμια του κεφαλαίου που δημιουργούν μαύρες τρύπες στους κρατικούς προϋπολογισμούς τις οποίες καλούνται να μπαλώσουν τα συνήθη υποζύγια: μισθωτοί και συνταξιούχοι.


Κρατικός τομέας και νεοφιλελευθερισμός

Ωστόσο, για να είμαστε δίκαιοι, το παιχνίδι της παράλλαξης σε σχέση με το μέγεθος του κράτους δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και τους γκεμπελίσκους που το τροφοδοτούν εγχωρίως. Συμβαίνει και εις Παρισίους…
Ένα από τα μεγαλύτερα προπαγανδιστικά ψεύδη του νεοφιλελευθερισμού είναι ότι δήθεν έχει μειωθεί ο ρόλος του κράτους από τότε που τα νεοφιλελεύθερα δόγματα κυριάρχησαν (χοντρικά, από τη δεκαετία του 1980). Η αλήθεια είναι εντελώς ανάποδη: το μέγεθος του κράτους επί νεοφιλελευθερισμού όχι μόνο δεν έχει συρρικνωθεί αλλά αντίθετα έχει μεγαλώσει. Το κράτος, ως ο συλλογικός εκφραστής των συμφερόντων της άρχουσας τάξης, έχει επί νεοφιλελευθερισμού γίνει απροκάλυπτα πιο ταξικό. Μια παρενέργεια αυτού του γεγονότος είναι ότι το κράτος έγινε πολύ πιο σπάταλο απ’ ότι τις εποχές του κεϋνσιανισμού (της άμεσης κρατικής παρέμβασης στην οικονομία με μεγάλες δημόσιες επιχειρήσεις που υπήρχε από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970). Μπορεί πολλές δημόσιες επιχειρήσεις να έχουν ιδιωτικοποιηθεί από τη δεκαετία του 1980 στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, το κράτος πρόνοιας να έχει κατεδαφιστεί (όπου υπήρχε αναπτυγμένο), ωστόσο το μέγεθος του κράτους διαρκώς μεγεθύνεται (μετρημένο ως δαπάνες επί του ΑΕΠ):
«Για τη μέση χώρα-μέλος της Ε.Ε. το ποσοστό αυτό [κρατικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ] αυξήθηκε κατά 20 περίπου μονάδες μεταξύ 1960 και των αρχών της δεκαετίας του 1990, υπερβαίνοντας ακόμη και το 50% του ΑΕΠ. Έκτοτε, παρατηρείται μια μικρή πτώση, δίχως ωστόσο το ποσοστό αυτό να μειωθεί κάτω από 45% – όχι και λίγο, αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για καπιταλιστικές οικονομίες!».[6]
Συνολικές δαπάνες γενικής κυβέρνησης σε Ε.Ε.-15, 1960-2001
Το ίδιο συμβαίνει και στην ηγέτιδα χώρα του νεοφιλελευθερισμού, τις ΗΠΑ (μεγέθυνση του κράτους) πράγμα που φαίνεται ακόμα πιο χαρακτηριστικά αν δούμε την εξέλιξη των κρατικών δαπανών διαχρονικά:
Να λοιπόν τι έχει συμβεί στην πραγματικότητα επί νεοφιλελευθερισμού.
Το κράτος μπορεί να έχει αποσυρθεί από μια σειρά άμεσων παραγωγικών δραστηριοτήτων, ωστόσο εξακολουθεί να παρεμβαίνει ξοδεύοντας τεράστια ποσά για την στήριξη και επιδότηση των ιδιωτών καπιταλιστών. Με απλά λόγια, τα χρήματα που εξοικονομούνται από την κατεδάφιση του κράτους πρόνοιας, την ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων «κοινής ωφέλειας», το κράτος τα ξοδεύει πολλαπλάσια στην χρηματοδότηση των ιδιωτών καπιταλιστών (όπως περίτρανα φάνηκε με τη διάσωση των ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τις κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών στην παρούσα οικονομική κρίση).


Δημόσιο χρέος και ιδιωτικό χρέος
Ωστόσο το παιχνίδι της παράλλαξης έχει πολλά επίπεδα. Είναι σαν τη ρώσικη Μπαμπούσκα. Κάθε ένα επίπεδο απλά παραπέμπει στο επόμενο. Η Κυβέρνηση και τα φερέφωνα των αφεντικών στα ΜΜΕ, υψώνουν το δάκτυλο επιτιμητικά δείχνοντας το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Που θα φτάσει; Στο 130%,στο 150%, στο 160% του ΑΕΠ;
Ωστόσο υπάρχει ένα μέγεθος που ποτέ δεν λέγεται:
Πόσο είναι το ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ;
Υπάρχει ένα κρίσιμο ζήτημα που επιμελώς αποκρύπτει η συζήτηση για το μέγεθος του κρατικού τομέα στην Ελλάδα. Η όλη συζήτηση στα ΜΜΕ, δηλαδή στους βασικούς προπαγανδιστικούς μηχανισμούς της άρχουσας τάξης και του κράτους, θέλει να αποδείξει ότι το υποτιθέμενο «μεγάλο δημόσιο» πάει χέρι-χέρι με την αναποτελεσματικότητα του «κράτους ως επιχειρηματίας». Τι ποιο μεγάλη απόδειξη χρειάζεται από το γεγονός ότι η εμπλοκή του κράτους στην οικονομία συσσωρεύει χρέη; Το δημόσιο χρέος θα φτάσει (και θα ξεπεράσει) το 150% στην επόμενη διετία.
Τι αποκρύπτεται με αυτή τη συλλογιστική;
Μα… το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος είναι μέρος μόνο του συνολικού χρέους της Ελλάδας, του ελληνικού καπιταλισμού. Με μεγαλύτερους ρυθμούς έχει αυξηθεί το ιδιωτικό χρέος την τελευταία δεκαετία απ’ ότι το δημόσιο. Πράγμα που σημαίνει ότι ο ιδιωτικός τομέαςαπέτυχε παταγωδώς να ανταπεξέλθει στον αυξανόμενο ανταγωνισμό που σήμαινε η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η επιτάχυνση του νεοφιλελευθερισμού παγκόσμια. Το ευρώ υπέσκαψε την ανταγωνιστικότητα των ιδιωτών ελλήνων καπιταλιστών με ένα διπλό αποτελέσματα:
Η οικονομική ανάπτυξη που παρουσίαζε ο ελληνικός καπιταλισμός τα τελευταία χρόνια πριν την κρίση, στηρίχτηκε στην εγχώρια ζήτηση μέσω του κατασκευαστικού τομέα και της κατανάλωσης και όχι στην παραγωγική ικανότητα των ελλήνων καπιταλιστών.
Πράγμα που, συνακόλουθα, οδήγησε στην έκρηξη του δανεισμού, τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων. Στο διάγραμμα που ακολουθεί φαίνεται ανάγλυφα ότι το δημόσιο χρέος αυξάνει με μικρότερο ρυθμό απ’ ότι το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα:[7]
Το συνολικό χρέος της Ελλάδας (δημόσιο συν ιδιωτικό) φτάνει κοντά στο 300% του ΑΕΠ. Από αυτό το μισό είναι δημόσιο και το άλλο μισό (για το οποίο οι εξαγορασμένοι κονδυλοφόροι των ΜΜΕ σιωπούν) ιδιωτικό.
Αντίστοιχο πρόβλημα (δηλαδή αστοχία του ιδιωτικού τομέα) έχουν και οι άλλες δυο χώρες της νότιας Ευρώπης, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Σε αυτές μάλιστα τις χώρες γίνεται ακόμα ποιο εμφανές το πρόβλημα, ως πρόβλημα του ιδιωτικού τομέα. Και στις δυο αυτές χώρες το δημόσιο χρέος είναι σχετικά μικρό, ενώ είναι εξαιρετικά μεγάλο το ιδιωτικό χρέος. Και στις δυο περιπτώσεις το συνολικό χρέος αγγίζει το 500% (!!) του ΑΕΠ, με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει στον ιδιωτικό τομέα:
Τι σηματοδοτεί η εκτίναξη του ιδιωτικού χρέους της Ελλάδας; Την ανάγλυφη αστοχία ενός στοιχήματος του ελληνικού κεφαλαίου.
Ο ελληνικός καπιταλισμός θέλησε με την είσοδό του στην Ε.Ε. να μπει στα μεγάλα σαλόνια των μεγάλων καπιταλιστικών χωρών. Να γίνει η «ισχυρή Ελλάς» όπως έλεγε ο Σημίτης. Ωστόσο, οι ιδιώτες Έλληνες καπιταλιστές απέτυχαν να ανταγωνιστούν του δυτικοευρωπαίους συναδέλφους τους με αποτέλεσμα ο ελληνικός καπιταλισμός να συσσωρεύει ελλείμματα εμπορικά και ελλείμματα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Τα εμπορικά ελλείμματα εκτοξεύθηκαν:
Τράπεζα της Ελλάδος, Στατιστικό Δελτίο Οικονομικής Συγκυρίας, Τεύχος 119.
Το Έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει διπλασιαστεί από 7% το 2003 σε ποσοστό 14,1% του ΑΕΠ το 2007:
Το ανταγωνιστικό έλλειμμα των ιδιωτών ελλήνων καπιταλιστών οφείλεται στο γεγονός ότι την περίοδο της οικονομικής ανάπτυξης το μεγαλύτερο τμήμα του ακαθάριστου αποθέματος παγίου κεφα­λαίου στην ελληνική οικονομία διαμορφώθηκε στον τομέα των κα­τασκευών (κατά μέσο όρο 82% επί του συνόλου) και σε εξοπλισμό που δεν ενσωματώνει υψηλή τεχνολογία (κατά μέσο όρο 10% επί του συνόλου). Συνεπώς, η μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας στηρίχθηκε κυρίως στους λε­γόμενους παραδοσιακούς κλάδους της οικονομίας:[8]
ICT: Information and communication technologies.

Αυτό το ανταγωνιστικό έλλειμμα του ελληνικού καπιταλισμού καλούνται σήμερα να πληρώσουν με περικοπές μισθών και συντάξεων οι εργαζόμενοι. Το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων στην Ελλάδα καταβυθίζεται για να περιοριστεί το εμπορικό έλλειμμα, αλλά κυρίως, για να ξεπληρωθούν οι τράπεζες που δάνεισαν τα κεφάλαια τους σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα (και τα οποία τα έχουν πάρει πίσω πολλαπλάσια μέσω των τόκων). Και αυτό το καθόλου θεάρεστο έργο κυβέρνηση και ΜΜΕ το βαφτίζουν «σωτηρία του έθνους».


Αλήθειες και ψέματα
Θα πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε την αλήθεια από τα ιδεολογήματα, αλλά και από το απροκάλυπτο ψέμα.
Τα μυθεύματα του καπιταλισμού περιγράφουν έναν ανύπαρκτο κόσμο στον οποίο το «αόρατο χέρι της αγοράς» καθορίζει τα πάντα αυτόματα, χωρίς καμιά κρατική βοήθεια. Επί νεοφιλελευθερισμού το μύθευμα αυτό απέκτησε στάτους θεολογικού δόγματος. «Όσο λιγότερο κράτος τόσο καλύτερα» διατυμπανίζει η προπαγάνδα, σε σημείο οι περισσότεροι άνθρωποι να θεωρούν ότι τα τελευταία χρόνια στις ανεπτυγμένες χώρες το μέγεθος του κράτους έχει μειωθεί. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική όπως είδαμε: τα τελευταία τριάντα χρόνια το μέγεθος του κράτους είτε μεγάλωσε είτε, όπου μειώθηκε, ήταν σε χώρες με πολύ μεγάλο κρατικό τομέα. Η γενική εικόνα δεν αλλάζει: το μέγεθος του κράτους σήμερα στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες αγγίζει, και σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνάει, το 50% του ΑΕΠ.
Το νεοφιλελεύθερο κράτος έχει γίνει πιο σπάταλο από το κεϋνσιανό των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών, και ο λόγος απλός. Όσο περισσότερο ξοδεύει το κράτος για τη στήριξη των καπιταλιστών, την ίδια στιγμή που προσφέρει αφειδώς φοροαπαλλαγές και μειώσεις φόρων στο μεγάλο κεφάλαιο, ξεπουλώντας και τα τελευταία υπολείμματα της δημόσιας περιουσίας, τόσο το ίδιο το κράτος καταχρεώνεται. Η μόνη δυνατότητα για το κράτος να συνεχίσει να πληρώνει τόκους και τοκοχρεολύσια είναι να κατεδαφιστούν και τα τελευταία υπολείμματα του κράτους πρόνοιας, να αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης, να συμπιεστούν οι μισθοί και οι συντάξεις των εργαζομένων. Τόσο απλά, τόσο απροκάλυπτα ταξικά!
Κλείνοντας, ας επανέλθουμε στο θέμα της παράλλαξης που αναφέραμε στην αρχή αυτής της δημοσίευσης. Οι σχέσεις εκμετάλλευσης αποκρύβονται και παρουσιάζονται ως σχέσεις μεταξύ ίσων. Στις θεσμικές διαδικασίες του κοινοβουλευτικού κρετινισμού αφεντικά και εργάτες εμφανίζονται επίσης ως ίσοι: ο καθένας έχει μια (ισοβαρή) ψήφο. Στην πραγματική ζωή, στους εργασιακούς χώρους ή στα κέντρα λήψης των οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων, τα πράγματα διαφοροποιούνται: η κοινωνική βαρύτητα του αφεντικού είναι απείρως μεγαλύτερη από οποιονδήποτε εργαζόμενο.
Αυτού του τύπου η απόκρυψη δεν είναι το αποτέλεσμα μιας συνομωσίας, κάποιων σκοτεινών εγκεφάλων. Είναι το αποτέλεσμα περίπλοκων ιστορικών κοινωνικών διεργασιών, κατά τις οποίες η ταξική πάλη έχει αποκρυσταλλωθεί σε συγκεκριμένους κοινωνικούς θεσμούς και ιδεολογήματα. Ωστόσο αυτό δεν αποκλείει τη συνειδητή και κατευθυνόμενη ιδεολογική απάτη. Το καθαρό ψέμα. Στο τελευταίο είναι αθεράπευτα εθισμένοι οι αστοί πολιτικοί και οι μεγαλοαπατεώνες των ΜΜΕ.
Ας δούμε ένα πολύ χτυπητό παράδειγμα. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην εκπομπή του γνωστού χρυσοκάνθαρου προπαγανδιστή Γιάννη Πρετεντέρη, «Ανατροπή» (προφανώς της αλήθειας και όχι κατεστημένων αντιλήψεων), μεταξύ του Θεόδωρου Πάγκαλου, της Ντόρας Μπακογιάννη και του Αλέξη Τσίπρα, η συζήτηση έφτασε στο θέμα του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων. Ο κ. Πάγκαλος επέμεινε στον αστικό μύθο του «υπερβολικού αριθμού» των Ελλήνων δημοσίων υπαλλήλων. Στην επισήμανση του προέδρου του ΣΥΝ ότι ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων δεν είναι και ιδιαίτερα μεγάλος σε σχέση με το μέσο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων στις χώρες του ΟΟΣΑ, ο Πάγκαλος έφερε ως αντιπαράδειγμα την Αυστρία, η οποία, όπως δήλωσε, έχει μόνο «180.000 δημόσιους υπαλλήλους», παρ’ ότι έχει περίπου «τον ίδιο πληθυσμό με τη χώρα μας».
Επρόκειτο για ένα χοντροκομμένο ψέμα. Η πραγματικότητα είναι ότι η Αυστρία έχει σχεδόν 500.000 δημοσίους υπαλλήλους. Αναλογικά με τον πληθυσμό της (η Αυστρία έχει περί τα 8,4 εκατομμύρια κατοίκους) έχει τόσους δημοσίους υπαλλήλους όσους και η Ελλάδα. [9] Στην ίδια εκπομπή η Ντόρα Μπακογιάννη δεν ανέφερε κανένα στοιχείο, αλλά παρ’ όλα αυτά κατάφερε να είναι το ίδιο ψευδόμενη όσο και ο Πάγκαλος! Όταν ο Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε στοιχεία που απεδείκνυαν την αλήθεια για τον αριθμό των δημόσιων υπαλλήλων στην Ελλάδα, η Μπακογιάννη του απήντησε, κουνώντας υποτιμητικά το κεφάλι της, ότι οι πάντες γνωρίζουν ότι «οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Ελλάδα είναι πολλοί». Η ίδια ασφαλώς γνωρίζει την αλήθεια, αλλά έχει συμβάλλει και αυτή στη συνειδητή διαστρέβλωση της αλήθειας.
«Η αλήθεια είναι πάντοτε επαναστατική», σύμφωνα με τον Λένιν. Και είναι απολύτως ακριβές. Η αλήθεια μας απελευθερώνει, μας αποκαλύπτει τον κόσμο γύρω μας και γι’ αυτό μας γεμίζει ταξικό μίσος, που σημαίνει, μας δίνει τη ζωογόνα δύναμη για να παλέψουμε ενάντια σε μια κοινωνία που καθημερινά μας συνθλίβει.
Άγγελος Καλοδούκας


Σημειώσεις
[1] Παράλλαξη (η) {-ης κ. -άξεως -άξεις, -άξεων} 1. ΝΑΥΤ. (για πλοία) η
διόπτευση ενός σημείου 90 μοίρες δεξιά ή αριστερά της πορείας του
πλοίου 2. ΑΣΤΡΩΝ. η γωνιακή μετατόπιση της φαινόμενης θέσης ενός
ουράνιου αντικειμένου πάνω στην ουράνια σφαίρα, όταν παρατηρείται
από δύο σημεία που απέχουν πολύ μεταξύ τους 3. ΤΟΠΟΓΡ. η
διαφορά που φαίνεται να έχει η κατεύθυνση ή η θέση ενός σώματος,
όταν μετατοπίζεται η θέση του παρατηρητή: σφάλμα παραλλάξεως
οργάνου μετρήσεως.
[5] Π.Ε. Πετράκης, Η ελληνική οικονομία: προκλήσεις (μέχρι το 2010), εκδόσεις Παπαζήση 2010.
[6] Ποια Ευρώπη; Λουκάς Τσούκαλης Ποταμός, Αθήνα 2004.
[7]
THE EUROZONE BETWEEN AUSTERITY AND DEFAULT, RMF, Research on money and finance.
http://www.researchonmoneyandfinance.org/2010/09/new-rmf-report-eurozone-between-austerity-and-default/
[8] Π.Ε. Πετράκης, Η ελληνική οικονομία: προκλήσεις (μέχρι το 2010), εκδόσεις Παπαζήση 2010.

Αναδημοσιεύτηκε από την Σεισάχθεια


Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)