Η νομισματική ζώνη του Φοίνικα

analyst

Η μοναδική εναλλακτική δυνατότητα αυτόνομης επιβίωσης των βιομηχανικών κρατών είναι ο προστατευτισμός – ο οικονομικός εθνικισμός δηλαδή που σχεδιάζουν να υιοθετήσουν οι νέες κυβερνήσεις των Η.Π.Α. και της Μ. Βρετανίας  και ο οποίος μάλλον θα παραμείνει στη θεωρία (ηχητικό).    

.

Άρθρο

Η μακράν μεγαλύτερη αλλαγή στην παγκόσμια οικονομία από τις αρχές του 1970, όπου υπενθυμίζουμε πως καταργήθηκε ο κανόνας του χρυσούκαι ξεκίνησε η σύγχρονη εποχή των χρημάτων χωρίς αντίκρισμα (Fiat money), ήταν και είναι η αντικατάσταση των εμπορευματικών συναλλαγών από τις ροές κεφαλαίων – ως εκείνη η δύναμη που οδηγεί και καθορίζει τις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Το γεγονός αυτό ήταν το αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος: της αμείλικτης ολοκλήρωσης δηλαδή των χρηματαγορών, η οποία προηγήθηκε όλων των άλλων εξελίξεων – όπως της εισόδου της Κίνας στον καπιταλισμό με το δικό της ιδιαίτερο τρόπο, της ανόδου του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης κοκ. Έκτοτε οι εθνικές νομισματικές πολιτικές, όπως ο καθορισμός των βασικών επιτοκίων, μπορούν να επηρεάσουν μεν τις ισοτιμίες των νομισμάτων, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό – αφού ο σημαντικότερος παράγοντας είναι οι «μεταφορές» (εισροές, εκροές) των κεφαλαίων από τη μία χώρα στην άλλη.

Οι μεταφορές αυτές καθορίζουν τη ζήτηση και την προσφορά των διαφόρων νομισμάτων πολύ περισσότερο από τις εμπορικές συναλλαγές – οπότε επιδρούν σε μεγάλο βαθμό στον καθορισμό των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Επειδή δε η υψηλή τεχνολογία των επικοινωνιών αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, καθιστώντας τις συναλλαγές γρηγορότερες και φθηνότερες, οι επιδράσεις αυξάνονται συνεχώς – ενώ στις ροές των κεφαλαίων οφείλονται πολλές χρηματοπιστωτικές κρίσεις, όπως η ασιατική της δεκαετίας του 1990. Η χρεοκοπία της Ελλάδας προκλήθηκε επίσης από την αντιστροφή των ροών μετά τη χείριστη διαχείριση της υπερχρέωσης εκ μέρους της κυβέρνησης του 2010 – όπου τα ξένα κεφάλαια τρομοκρατήθηκαν και εγκατέλειψαν μαζικά τη χώρα μας.

Περαιτέρω, στο παράδειγμα της ανόδου της ισοτιμίας του δολαρίου παρά το ότι οι Η.Π.Α. έχουν δίδυμα ελλείμματα και τεράστια χρέη, διαπιστώθηκε ο βαθμός, με τον οποίο οι ροές κεφαλαίων διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα – αφού η ανατίμηση του οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην είσοδο μεγάλων χρηματικών ποσών, επειδή το αμερικανικό νόμισμα θεωρείται ασφαλές λιμάνι.

Λόγω του ότι τώρα τα εθνικά οικονομικά σύνορα είναι υπό διάλυση, εάν η τάση συνεχιστεί στο μέλλον η δημιουργία μίας νομισματικής ένωσης που θα συμπεριλαμβάνει τουλάχιστον τις βιομηχανικές χώρες φαίνεται να αποτελεί τη μοναδική λύση – κάτι που φέρνει στην επιφάνεια ένα προφητικό άρθρο του Economist που γράφτηκε στις αρχές του 1988 (επίσης μερικούς μήνες πριν), σε σχέση με ένα κοινό παγκόσμιο νόμισμα με την ονομασία «Φοίνικας».

Ειδικότερα, στη «ζώνη του Φοίνικα» οι οικονομικές προσαρμογές στις μεταβολές των σχετικών τιμών θα συνέβαιναν ομαλά και αυτόματα – όχι δηλαδή με τον τρόπο που διαπιστώνεται σήμερα. Χωρίς να επεκταθούμε στις λεπτομέρειες που επεξηγούν τον τρόπο προσαρμογής στο άρθρο, βασισμένες εν μέρει στο παγκόσμιο νόμισμα που είχε προτείνει ο Keynes, η υιοθέτηση του Φοίνικα θα εξουδετέρωνε κάθε συναλλαγματικό κίνδυνο τονώνοντας το εμπόριο, τις επενδύσεις και την απασχόληση – όπως συνέβαινε με το ευρώ και την Ευρωζώνη στο ξεκίνημα της.

Η ζώνη του Φοίνικα, η οποία θυμίζει το οικονομικό ΝΑΤΟ που προωθούταν πριν από την εκλογή του κ. Trump, θα επέβαλλε αυστηρούς περιορισμούς στις εθνικές κυβερνήσεις – ενώ θα καταργούσε την εθνική νομισματική πολιτική. Ταυτόχρονα θα ιδρυόταν μία κεντρική τράπεζα, πιθανότατα από το ΔΝΤ, δεν θα υπήρχε πληθωρισμός, κάθε χώρα-μέλος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μόνο τους φόρους και τις δαπάνες για να διαχειριστεί μία οικονομική κρίση, ενώ θα έπρεπε να δανειστεί και όχι να τυπώσει χρήματα για να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματα της.

Όλα αυτά θυμίζουν βέβαια σε μεγάλο βαθμό την Ευρωζώνη, η οποία συζητούταν εκείνη την εποχή – ενώ σήμερα έχουν έλθει στην επιφάνεια τα τεράστια προβλήματα της. Εν τούτοις, η εναλλακτική δυνατότητα μίας τέτοιας ένωσης δεν είναι άλλη από τη διατήρηση της πολιτικής αυτονομίας – η οποία όμως προϋποθέτει δρακόντειους ελέγχους πρώτα στις κεφαλαιακές ροές και μετά στο εμπόριο.

Ολοκληρώνοντας, με κριτήριο τα παραπάνω και αποδεχόμενοι πως το βρετανικό περιοδικό δεν έχει μαντικές ικανότητες, συμπεραίνει εύλογα κανείς πως η Ευρωζώνη ήταν το μεγάλο πείραμα για τη δημιουργία της ζώνης του Φοίνικα – ένα πείραμα που δεν ήταν επιτυχημένο, κρίνοντας από τα τεράστια προβλήματα που προκάλεσε.

Η εναλλακτική λύση όμως είναι ο προστατευτισμός – ο οικονομικός εθνικισμός που φαίνεται να επιλέγουν οι Η.Π.Α., καθώς επίσης η Μ. Βρετανία. Είναι όμως σε θέση να τα καταφέρουν όντας ήδη υπερχρεωμένες αυτές ή άλλες χώρες; Τι θα κάνουν όταν ξεσπάσει η επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση; Πόσο εφικτό είναι να ανακτήσει τα ηνία η πολιτική από τις παντοδύναμες πλέον χρηματαγορές, όταν σχεδόν καμία χώρα στον πλανήτη δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς νέο δανεισμό; Ακολουθεί η σημερινή συζήτηση του κ. Σαχίνη με τον κ. Βιλιάρδο.