Το κουτί της Πανδώρας

Ακούμε τις τελευταίες μέρες για την Κριμαία και το σκηνικό πολέμου που στήνεται γύρω από αυτήν, όμως για πολλούς από μας η Κριμαία αποτελεί… άγνωστο Χ. Ας δούμε λοιπόν ποια είναι αυτή η περιοχή, ποια είναι η ιστορία της και τι τη συνδέει με τη Ρωσία, που τη θέλει με τόσο πάθος.

Η Κριμαία, με πληθυσμό περίπου 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων, βρίσκεται στη Νότια Ουκρανία, με πρωτεύουσα τη Συμφερόπολη, και σήμερα είναι μία ημιαυτόνομη περιοχή, που διαθέτει δικό της κοινοβούλιο και τοπική κυβέρνηση, όμως οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται κεντρικά από την ουκρανική κυβέρνηση.

Στα αρχαία χρόνια η περιοχή ήταν γνωστή ως Ταυρίδα ή Ταυρική, και σε αυτήν ζούσαν οι Ταύροι, ένας λαός που προήλθε από τους αρχαίους Κιμμέριους, αφού αυτοί είχαν εκδιωχθεί από τη γη τους από τους Σκύθες. Στην πορεία της ιστορίας, η Κριμαία κατακτήθηκε από τους Γότθους, τους Ούννους, τους Βούλγαρους, τους Χαζάρους, τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τους Μογγόλους, ενώ από το 13ο αιώνα ως τον 15ο αιώνα την Κριμαία είχε υπό τον έλεγχό της η πανίσχυρη τότε ιταλική Γένοβα. Από το 1441 ως το 1783 το Χανάτο της Κριμαίας ελεγχόταν από τους Τατάρους, οι οποίοι στο τέλος του 18ου αιώνα υποτάχθηκαν στη ρωσική επιρροή, και η Κριμαία προσαρτήθηκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία.

Κάπου εκεί ξεκινά ο ιστορικός δεσμός της Ρωσίας με την Κριμαία, όπου διεξήχθη από το 1853 ως το 1856 ο Κριμαϊκός πόλεμος, με τη Ρωσική Αυτοκρατορία να συνθηκολογεί τελικά με Γάλλους, Βρετανούς, Οθωμανούς και Σαρδηνούς.

Στη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης, η Κριμαία ήταν οχυρό του αντιμπολσεβικικού λευκού στρατού. Μετά τη συντριβή του, στις 18 Οκτωβρίου, 1921, δημιουργήθηκε η Κριμαϊκή Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Κριμαία κατακτήθηκε από τους Γερμανούς, όμως ανακτήθηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1944.

Στις 19 Φεβρουαρίου 1954, η επαρχία μεταβιβάστηκε από τον Νικίτα Χρουστσόφ στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας. Στο σχετικό διάταγμα αναφέρθηκε ότι η μεταβίβαση έγινε εξαιτίας στενών γεωγραφικών,οικονομικών και πολιτισμικών δεσμών με την ουκρανική σοβιετική δημοκρατία. Ήταν ουσιαστικά ένα ανεξήγητο «δώρο» του Χρουστσόφ στην Ουκρανία, καθώς στην πραγματικότητα η περιοχή της Κριμαίας δεν είχε ποτέ δεσμούς με την Ουκρανία, αλλά με τη Ρωσία. Προφανώς ο Χρουστσόφ δεν είχε ιδέα τι αντίκτυπο θα είχε αυτή η έμπνευσή του…

Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Κριμαία έγινε τμήμα της ανεξάρτητης Ουκρανίας, γεγονός που δημιούργησε εθνοτικής φύσης αδιέξοδο, καθώς ο πληθυσμός της περιοχής ήταν στο μεγαλύτερο τμήμα του πολιτισμικά και εθνικά ρωσικός. Ακόμα και σήμερα, 20 και πλέον χρόνια μετά, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους αυτοπροσδιορίζονται ως Ρώσοι, και όχι απλώς ρωσόφωνοι, ενώ πρόκειται για τη μόνη περιοχή της Ουκρανίας όπου οι κυβερνητικές φέρονται εις πέρας κυρίως στα ρωσικά, και όχι στα ουκρανικά, που είναι η επίσημη γλώσσα της χώρας.

Επιπλέον, στη Σεβαστούπολη βρίσκεται ο ναύσταθμος του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας, πολύτιμος για τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ρωσίας, ενώ από την Κριμαία περνούν οι σημαντικότεροι αγωγοί που στέλνουν το ρωσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ασφαλώς, δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι η Ρωσία παρέχει στην Ουκρανία φυσικό αέριο σε προνομιακές τιμές, και φυσικά οι εκάστοτε Ουκρανοί ηγέτες μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης φροντίζουν να τα έχουν καλά με τον Βλάντιμιρ Πούτιν, αφού η Ουκρανία είναι ενεργειακά εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, η Ουκρανία, παρά τις ευνοϊκές αυτές ρυθμίσεις, χρωστάει πολλά στη Ρωσία, και αυτά τα χρωστούμενα ίσως ήταν ο κύριος λόγος που ο Γιανουκόβιτς έβαλε φρένο στη σύγκλιση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς φημολογείται ότι ο Πούτιν δεσμεύθηκε να διαγράψει τα χρέη αυτά, με αντάλλαγμα να σταματήσει η πορεία αυτή.

Και βέβαια, δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η Κριμαία αποτελεί διέξοδο της Ρωσίας προς τη Μαύρη Θάλασσα, που ανέκαθεν κατείχε σημαντική γεωπολιτική θέση στην περιοχή και τα οικονομικά συμφέροντα γύρω από αυτήν είναι τεράστια.

Αν λοιπόν μέχρι τώρα σας φαίνονταν όλα ξένα, οι πληροφορίες αυτές μάλλον θα σας κάνουν να καταλάβετε γιατί η Ρωσία θέλει τόσο πολύ την Κριμαία – αλλά και γιατί η Κριμαία θέλει τη Ρωσία…