Μια φορά κι έναν καιρό στην Ιρλανδία... (2)

Βρυξέλλες, Γιούρογκρουπ 14/2/2011: Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου συνομιλεί με τον Μπράιαν Λένιχαν.
Στο φόντο οι υπουργοί οικονομικών Γαλλίας και Ισπανίας, Κριστίν Λαγκάρντ και Έλενα Σαλγάδο.

Στις 15 Οκτωβρίου 2010 ο Ζαν-Κλωντ Τρισέ αναλαμβάνει δράση προκειμένου να υποχρεώσει (και όχι να πείσει) την ιρλανδική κυβέρνηση να αποδεχτεί ένα πρόγραμμα στήριξης, ένα μνημόνιο. Στέλνει μια πρωτοφανούς χυδαιότητας απειλητική επιστολή στον ιρλανδό υπουργό οικονομικών Μπράιαν Λένιχαν, με την οποία δηλώνει ευθέως ότι η ΕΚΤ θα διακόψει κάθε χρηματοδότηση των ιρλανδικών τραπεζών αν η Ιρλανδία δεν υπογράψει μνημόνιο με την Ευρωζώνη. Ο Τρισέ θυμίζει στον Λένιχαν ότι οι τράπεζες της χώρας του έχουν λάβει ιδιαίτερα υψηλή έκτακτη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ αλλά αυτό "δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο ως μακροπρόθεσμη λύση" και σημειώνει ότι "το διοικητικό συμβούλιο δεν μπορεί να δεσμευτεί ότι θα διατηρήσει σε μόνιμη βάση το μέγεθος της χρηματοδότησης". 

Ο Κόουεν καταλαβαίνει ότι είναι στριμωγμένος αλλά διστάζει να υπακούσει επειδή φοβάται την λαϊκή κατακραυγή. Όμως οι τραπεζίτες δεν είναι διατεθειμένοι να περιμένουν πολύ. Έτσι, στις 19 Νοεμβρίου ο Τρισέ στέλνει δεύτερη επιστολή στον Λένιχαν. Αυτή την φορά αφήνει κατά μέρος και το τελευταίο ίχνος αβρότητας, δείχνοντας ωμά στον Λένιχαν ποιος είναι το αφεντικό:

Είναι θέση τού Διοικητικού Συμβουλίου ότι μόνο αν λάβουμε γραπτώς από την ιρλανδική κυβέρνηση μια δέσμευση έναντι του Ευρωσυστήματος στα παρακάτω τέσσερα σημεία, θα μπορούμε να εγκρίνουμε περαιτέρω παροχές έκτακτης βοήθειας του ELA στα ιρλανδικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα:

1) Η ιρλανδική κυβέρνηση θα στείλει αίτημα οικονομικής στήριξης στο Γιούρογκρουπ.

2) Το αίτημα θα περιλαμβάνει την δέσμευση να αναλάβει αποφασιστική δράση στους τομείς τής δημοσιονομικής εξυγίανσης, των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της αναδιάρθρωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την ΕΚΤ.

3) Το σχέδιο αναδιάρθρωσης του ιρλανδικού χρηματοπιστωτικού τομέα θα περιλαμβάνει την παροχή των αναγκαίων κεφαλαίων σ' εκείνες τις ιρλανδικές τράπεζες που έχουν ανάγκη και θα χρηματοδοτηθεί από τους χρηματοοικονομικούς πόρους που παρέχονται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο προς την ιρλανδική κυβέρνηση καθώς και από οικονομικά μέσα ήδη διαθέσιμα στην ιρλανδική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων των των υφιστάμενων ταμειακών διαθεσίμων της.

4) Η αποπληρωμή των κεφαλαίων που παρέχονται με τη μορφή του ELA, θα είναι πλήρως εγγυημένη από την ιρλανδική κυβέρνηση, η οποία θα εξασφαλίσει την καταβολή της άμεσης αποζημίωσης προς την Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας στην περίπτωση καθυστέρησης πληρωμών εκ μέρους των δικαιούχων θεσμικών οργάνων.

(...)

Η αξιολόγηση του Διοικητικού Συμβουλίου σχετικά με την καταλληλότητα της έκθεσης του Ευρωσυστήματος σε ιρλανδικές τράπεζες θα εξαρτηθεί βασικά από την ταχεία και αποφασιστική πρόοδο στην διαμόρφωση ενός συγκεκριμένου σχεδίου δράσης στους τομείς που αναφέρθηκαν σε αυτό το e-mail και στη μετέπειτα εφαρμογή της.

Ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Ο εκβιασμός είναι σαφής: ή αναλαμβάνετε να σώσετε τις τράπεζές σας και υπογραφετε μνημόνιο ή φεύγετε από την ευρωζώνη. Μέσα σε δυο μόλις ημέρες ο Λένιχαν παραδέχεται στον Τρισέ ότι η ιρλανδική κυβέρνηση έβαλε την ουρά στα σκέλια:

Κατ' αρχάς, επιτρέψτε μου να πω ότι κατανοώ πλήρως τις ανησυχίες σας και τις ανησυχίες του Διοικητικού Συμβουλίου, σχετικά με τις επιπτώσεις της τρέχουσας κατάστασης του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος (...) Σχετικά με τα σημεία (1) έως (4) της επιστολής σας, θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι η ιρλανδική κυβέρνηση αποφάσισε σήμερα να ζητήσει πρόσβαση σε εξωτερική βοήθεια από τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς μηχανισμούς στήριξης. Αυτή η γενναία και σοβαρή απόφαση πάρθηκε υπό το φως των εξελίξεων που περιέγραψα παραπάνω και τέθηκαν υπ' όψη μας από την πρόσφατη επικοινωνία σας αλλά και των συμβουλών που μου δώσατε προσωπικά και ευγενικά τις τελευταίες μέρες. (...)

Ο καημένος ο Λένιχαν καταλαβαίνει ότι είναι ανίσχυρος και προσπαθεί να εκτονώσει την οργή του με την ειρωνεία αλλά η ουσία είναι ότι στις 21 Νοεμβρίου 2010, μ' αυτή την επιστολή, η Ιρλανδία αποδέχεται ουσιαστικά το μνημόνιό της, το οποίο θα διαρκέσει τρία χρόνια. Στην διάρκειά του, θα δανειστεί 67,5 δισ. ευρώ, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα διατεθεί υπέρ των τραπεζών της. Η καταστροφή θα είναι τόση ώστε, μέσα στην επόμενη πενταετία, περίπου 1.200.000 ιρλανδοί (σχεδόν ένας στους πέντε) θα αναζητήσουν καλύτερη μοίρα στο εξωτερικό.

Παρ' ότι η αλληλογραφία Τρισέ-Λένιχαν φέρει την ένδειξη "SECRET", ο εκβιασμός δεν άργησε να διαρρεύσει. Στις πιέσεις των δημοσιογράφων να δοθούν οι επιστολές στην δημοσιότητα, τόσο η ΕΚΤ όσο και η κυβέρνηση τήρησαν αρνητική στάση. Το 2012, ο νέος διοικητής τής ΕΚΤ ξεκαθάρισε ότι "η ΕΚΤ πρέπει να χειρίζεται τις σημαντικές και εμπιστευτικές ειδοποιήσεις της σε ευρωπαϊκούς και εθνικούς θεσμούς τής ευρωζώνης με τρόπο που να υπηρετεί αποτελεσματικά το δημόσιο συμφέρον", ενώ η ιρλανδική κυβέρνηση επέμενε πως η δημοσίευση αυτών των επιστολών θα δημιουργούσε προβλήματα στον δανεισμό τής χώρας.

Την σούπα χάλασε η βουλή τής Ιρλανδίας, η οποία αποφάσισε να καλέσει τον Τρισέ σε απολογία. Φυσικά, ο πρώην πλέον διοικητής τής ΕΚΤ αρνήθηκε, εκμεταλλευόμενος το καταστατικό τής ΕΚΤ που του δίνει αυτό το προνόμιο. Μάλιστα δε, απαντώντας στην ιρλανδική βουλή, τόνισε: "Όλες οι αποφάσεις της ΕΚΤ λαμβάνονται συλλογικά ενώ η ευθύνη για την ερμηνεία τους είναι θέμα των εκάστοτε εθνικών κυβερνήσεων. H EKT δεν έχει καμμιά αρμοδιότητα να δίνει οδηγίες σε κυβερνήσεις ή υπουργούς. Η τότε απόφαση της κυβέρνησης της Ιρλανδίας λήφθηκε από την ίδια ενώ όλες οι επιστολές που στάλθηκαν, αποτελούν ιδιοκτησία της ιρλανδικής κυβέρνησης". Τόσο απλά.

Φρανκφούρτη, 2/6/2008: Η ΕΚΤ γιορτάζει τα δέκα χρόνια της και ο διοικητής της Ζαν-Κλωντ Τρισέ
υποδέχεται τον ιρλανδό υπουργό οικονομικών Μπράιαν Λένιχαν.

Κάπου εδώ κλείνουμε έναν κύκλο πέντε κειμένων σχετικών με τον ρόλο των κεντρικών τραπεζών στην εποχή μας. Φυσικά, δεν κάναμε τίποτε περισσότερο από το να φωτίσουμε δυο-τρεις πτυχές τού θέματος αλλά ας μην έχουμε μεγαλύτερες απαιτήσεις από ένα ταπεινό ιστολόγιο. Ως επίλογο, θα χρησιμοποιήσω ένα απόσπασμα από όσα είπε το 2014 ο Φιλίπ Λεγκραίν, πρώην σύμβουλος του προέδρου της Κομμισσιόν Μανουέλ Μπαρόζο:

Ήταν εξωφρενικό εκ μέρους τής Γερμανίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και -πάνω απ' όλα- της ΕΚΤ να απειλούν την Ιρλανδία με έξωση από το ευρώ αν δεν αποδεχόταν αυτή την ανόητη εγγύηση που τσάκισε τον ιρλανδικό λαό, ο οποίος έχει ήδη υποφέρει αρκετά από την κατάρρευση των τιμών των ακινήτων και την βυθιζόμενη οικονομία, με έναν λογαριασμό 64 δισ. ευρώ για την διάσωση των τραπεζών, 14.000 ευρώ για κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί. (...) Καταλαβαίνω γιατί η ιρλανδική κυβέρνηση έκανε ό,τι έκανε αλλά θα μπορούσε να έχει υψώσει το ανάστημά της. (...) Κατά την διάρκεια της κρίσης, η ΕΚΤ έχει προωθήσει τα συμφέροντα των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι αμερόληπτη".

--------------------------------------------------------

Σημείωση: Η αλληλογραφία Τρισέ-Λένιχαν δημοσιεύθηκε στις αρχές Νοεμβρίου 2014 και βρίσκεται στο διαδίκτυο ("Τhe four letters between Lenihan and Trichet in late 2010", Irish Times, 6/11/2014), όπου βρίσκονται και οι δηλώσεις τού Φιλίπ Λεγκραίν ("Irish were bullied and treated outrageously during crisis - Legrain", Independent.ie, 7/5/2014). Η απάντηση του Τρισέ στην Κοινή Εξεταστική Επιτροπή για την Τραπεζική Κρίση της ιρλανδικής βουλής πάρθηκε από την έκθεση της Επιτροπής.

Cogito Ergo Sum