Τους λύχνους στις λυχνίες

του Θεόφιλου Πουταχίδη

Το τι σημαίνει πνευματικός άνθρωπος είναι μεγάλη κουβέντα. Για μένα, πνευματικοί άνθρωποι είναι οι Άγιοι – άντε κι αυτοί που ’ναι σε καλό δρόμο για να γίνουν τέτοιοι. Ας δεχτούμε όμως, χάριν συζήτησης, αυτό που γενικώς θεωρείται. Ας πούμε, λοιπόν, ότι πνευματικοί άνθρωποι είναι οι πάσης φύσεως διανοούμενοι, επιστήμονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς, λογοτέχνες και κληρικοί που η σκέψη τους φαίνεται να έχει μια ξεχωριστή ποιότητα και ο λόγος τους είναι φιλοσοφημένος.

Με αυτόν τον χονδροειδή ορισμό δεν συμφωνώ∙ παρά ταύτα, δεν νομίζω ότι πέφτει και πολύ έξω σε σχέση με τις πεποιθήσεις της κοινής γνώμης.

Έστω κι έτσι, πάντως, όταν ακούω εκείνο το «τι κάνουν οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας στις μέρες μας, γιατί σιωπούν;», πραγματικά απορώ. Προφανώς, αυτοί που εκφέρουν το παράπονο δεν εννοούν, βέβαια, ότι ο λόγος των πνευματικών ανθρώπων (σύμφωνα με τον ορισμό που δώσαμε παραπάνω) δεν ακούγεται γενικώς. Γιατί ο λόγος αρκετών από αυτούς που περνιούνται για άνθρωποι του πνεύματος όχι μόνο ακούγεται, αλλά προβάλλεται παντοιοτρόπως μέχρις αηδίας.

Κάτι άλλο εννοούν, κάτι άλλο τους ενοχλεί. Εάν μπορώ να τους ερμηνεύσω σωστά, νομίζω ότι δύο είναι τα πράγματα που τους δυσαρεστούν και τους οδηγούν στην έντονη και επίμονη έκφραση του παραπόνου τους. Το πρώτο είναι ότι ο γραπτός κι ο προφορικός λόγος που τυγχάνει της μέγιστης προβολής κι αναγνώρισης στις μέρες μας δεν αναπαύει, δεν αγγίζει και δεν θερμαίνει επαρκώς την καρδιά τους.

Βλέπετε, κάποιος που είναι τέρας μορφώσεως και ταυτόχρονα έχει καθαρό μυαλό και έντονα αναπτυγμένη κριτική σκέψη δεν στέκεται στα λεκτικά σχήματα και το φαίνεσθαι. Δεν πάει να κορδώνεται ο δήθεν πνευματικός άνθρωπος που τυγχάνει της προβολής; Δεν πάει να χρησιμοποιεί μύριες όσες εξεζητημένες εκφράσεις και σχήματα λεκτικά; Δεν πάει να μασκαρεύεται με ενδυματολογικά και άλλα στοιχεία εξωτερικής εμφάνισης που παραπέμπουν σε υψηλή κουλτούρα; Δεν πάει να εκφέρει το λόγο του με θεατρινίστικη ηπιότητα, επιτηδευμένη μετριοπάθεια και ταπεινοσχημίες; Αδιαφόρετα… Ο σοφός άνθρωπος δεν ξεγελιέται.

Όσο κι αν σε «προωθεί» που λένε το σύστημα και θέλει με το στανιό να σε περάσει για σπουδαίο πνευματικό άνθρωπο, για τον σοφό είσαι ένας ακόμα μπουρδολόγος του συρμού.

Ο απλός κοσμάκης, όμως, δεν καταλαβαίνει πλήρως τα θολά κι ακατανόητα φληναφήματα, κι αρχικά εντυπωσιάζεται. Με την κατάλληλη διαφήμιση τα ιδεολογήματα, οι ψευτοαισθηματολογίες, οι χοντροκομμένοι νεολογισμοί και οι ασυνάρτητοι νεωτερισμοί πουλάν πολύ στην αρχή. Σε βάθος χρόνου, όμως, ο κόσμος καταλαβαίνει –ή, να πω καλύτερα, το νιώθει– πως από τα συγκεκριμένα δεν βρίσκει κανένα όφελος. Ούτε η σκέψη του ανυψώνεται, ούτε το ήθος του καλλιεργείται, ούτε το ηθικό του ανεβαίνει. Προπαντός, η καρδιά του δεν ησυχάζει. Αν ο λόγος δεν πετυχαίνει αυτά τα πράγματα, αρκετοί στο τέλος το αισθάνονται κι αυτομάτως συμπεραίνουν ότι αυτοί που τον εκφέρουν δεν είναι αυθεντικά πνευματικοί άνθρωποι. Κάποιοι που βρίσκουν το θάρρος να πάνε κόντρα στη «μόδα» το λένε θαρρετά. Κι έπειτα εκφράζουν το συνακόλουθο, εύλογο κι αγωνιώδες ερώτημα: «που είναι οι πραγματικοί πνευματικοί άνθρωποι; Γιατί σιωπούν;».

Υπάρχει όμως κι ένα δεύτερο στοιχείο που δικαιολογεί όσους εκφέρουν τούτο το ερώτημα. Μέσα στον ορυμαγδό της επικοινωνίας και διάδοσης του λόγου των πνευματικών ανθρώπων τις τελευταίες δεκαετίες σπάνια θα βρει κανείς αυθεντικά πατριωτικό χαρακτήρα. Δηλαδή, ο προβεβλημένος λόγος είτε είναι άσχετος είτε ασύμβατος είτε –συνηθέστερα– αντίθετος με το ελληνορθόδοξο ήθος. Πράγματι, αν το παρατηρήσετε, αυτοί που εκφράζουν το παράπονο περί της σιωπής των πνευματικών ανθρώπων είναι αυτοί που αγαπούν την ελληνική κι ορθόδοξη παράδοση. Οι υπόλοιποι που αδιαφορούν ή πιστεύουν ότι το ν’ αγαπάς πατρίδα και θρησκεία είναι εθνικισμός, φασισμός και τα ρέστα, δεν βλέπω να παραπονιούνται. Το αντίθετο μάλιστα∙ φαίνεται ότι απολαμβάνουν την κυριαρχία τους στο επίπεδο προβολής του λόγου των πνευματικών ανθρώπων εκείνων που εμφορούνται από τις δικές τους αρχές, νοοτροπίες κι ιδεολογίες.

Στους Έλληνες, λοιπόν, εκείνους που λεν στα λόγια πως αγαπούν κι υπηρετούν την ελληνορθόδοξη παράδοση, απαντώ: οι πνευματικοί άνθρωποι (όπως τους έχουν αυτοί στο μυαλό τους) δεν σιωπούν.

Κάνουν το καθήκον τους με το παραπάνω. Αφιλοκερδώς, θυσιάζοντας προσωπικό χρόνο και με πολύ πνευματικό μόχθο. Εκτίθενται με τον δημόσιο λόγο τους και πολλές φορές πληρώνουν το τίμημα. Το έργο τους όμως δεν προβάλλεται, δεν διαδίδεται και δεν διαφημίζεται επαρκώς.

Λόγος αντάξιος του ελληνικού κι ορθόδοξου πολιτισμού μας και αρθρώνεται και γράφεται στις μέρες μας. Για να φτάσει στο ευρύ κοινό, ωστόσο, θέλει την υποστήριξη σύγχρονων μαικήνων, ισχυρών παραγόντων, συλλόγων, οργανώσεων και μέσων επικοινωνίας και προβολής που θα πρέπει να ανακαλύψουν και να προβάλλουν το πνευματικό εκείνο έργο που αντικειμενικά διαθέτει υψηλή ποιότητα κι αυθεντικότητα. Επομένως, το αγωνιώδες ερώτημα περί σιωπής δεν αφορά το ελληνορθόδοξο πνευματικό έργο. Υποδηλώνει μάλλον ανεπάρκειες και αστοχίες στη διάδοσή του. Οι λίγοι που αγωνίζονται ευσχήμως γι’ αυτήν αποδεικνύεται πως δεν αρκούν. Οι υπόλοιποι είναι καιρός ν’ αφήσουν επιτέλους τις ιδιοτέλειες, τους φατριασμούς, τα κολλητιλίκια, την εσωστρέφεια, τα κόμπλεξ και τις μιζέριες κατά μέρος. Φιλότιμο κι αρχοντιά χρειάζεται. Θέστε όσο πιο πολλούς λύχνους μπορείτε στις λυχνίες, γιατί το σκοτάδι έρχεται πηχτό...

Πηγή pontos-news