Το Πολυτεχνείο ως σύμβολο εθνικής ανασυγκρότησης

Το Ποντίκι

του Ξενοφώντος Μπρουτζάκη

Εκατόν ογδόντα τρία έτη εθνικής ανεξαρτησίας μετρά το νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Σε λιγότερο από δυο αιώνες – αν το αναλογιστεί κανείς… – η χώρα κατάφερε να υπερδιπλασιάσει την έκτασή της, να εδραιωθεί στον δυτικό κόσμο και να αντεπεξέλθει σε διεθνείς συγκρούσεις αλλά και πολυποίκιλες εσωτερικές ανωμαλίες. Η τελευταία περιπέτεια που έζησε η χώρα στη διάρκεια της επάρατης και καταστροφικής εθνικά και κοινωνικά επταετίας 1967-1974 την κράτησε μακριά από τις εξελίξεις του δυτικού κόσμου, πράγμα που της κόστισε ένα βαρύ και πολλαπλά δυσβάστακτο τίμημα.

Το 1973, η εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο σηματοδότησε την αρχή του τέλους της δικτατορίας. Μιας δικτατορίας της οποίας τις οδυνηρές συνέπειες υπέστη ο ελληνικός λαός τόσο σε εθνικό επίπεδο, με αποκορύφωμα την κυπριακή τραγωδία, όσο και σε κοινωνικό με την τρομερή έλλειψη δημοκρατίας και θεσμών που μας κράτησαν ανεπανόρθωτα (καθώς αποδεικνύεται στις μέρες που διανύουμε μια νέα τραγωδία υπό τη μορφή της οικονομικής εξαθλίωσης και των συνεπακόλουθών της) μακριά από τη δυναμική των γεγονότων, εμποδίζοντας τη χώρα ουσιαστικά να παρακολουθήσει με ίσους όρους τις ευρωπαϊκές κυρίως αλλά και τις παγκόσμιες εξελίξεις.

Ουραγός του σύγχρονου κόσμου, η Ελλάδα της μεταπολίτευσης (παρά τις εύκολες και άκριτες κατηγορίες που δέχεται σήμερα λόγω των δραματικών γεγονότων που βιώνει το έθνος μετά τη – μακράν – ευτυχέστερη περίοδο ευημερίας που γνώρισε ποτέ ο νεότερος ελληνισμός σε όλα τα επίπεδα) βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού έχοντας απολέσει όλες εκείνες τις κατακτήσεις που μπορεί να διεκδικήσει μια ευνομούμενη και δημοκρατική πολιτεία.

Η χώρα τα τελευταία σαράντα χρόνια βίωσε μια πρωτοφανή έκρηξη ανάπτυξης που κυρίως βασίστηκε πάνω στη θεμελίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος και τη θεσμική προσπάθεια της εθνικής συμφιλίωσης. Και οι δυο αυτές προσπάθειες προδόθηκαν από την ανικανότητα που επέδειξε το πολιτικό πελατειακό μας σύστημα (αλλά και την ενσυνείδητη υπονόμευση των θεσμών) καθώς και από τον «κακό μας εαυτό»... Μέσα από μια δραματική παρεξήγηση σε σχέση με την ανεκτικότητα της δημοκρατίας και των θεσμών της αποδείχτηκε ότι η ελληνική πολιτεία ήταν ανεπαρκής στο να λειτουργήσει σύμφωνα με τις επιταγές και τους κανόνες μιας σύγχρονης πολιτείας. Έτσι, μέσα από… παρεξηγήσεις, παρερμηνείες και μπόλικη ασυδοσία, η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με τον χειρότερο εαυτό της – πιο αδύναμη από ποτέ ενώπιον των παγκόσμιων αλλά και των εσωτερικών προκλήσεων.

Σαράντα χρόνια κλείνουν από την ηρωική εξέγερση των Ελλήνων φοιτητών ενάντια στην καταστροφική δικτατορία, των παιδιών εκείνων που αψήφησαν το δικτατορικό καθεστώς και διεκδίκησαν βασικά και αυτονόητα, για τα άλλα κράτη της Ευρώπης, πράγματα… «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία» ήταν τα αιτήματα μιας κοινωνίας που ώς τότε ζούσε βουτηγμένη στη φτώχεια, την αμορφωσιά και την εθνική τραγωδία να διώκουν οι μισοί Έλληνες τους άλλους μισούς… Αιτήματα που έπειτα από μια ξέφρενη τριακονταπενταετία υπερβολών και καταχρήσεων – που αποδεικνύουν ότι δεν μπορέσαμε να αφομοιώσουμε και πολύ περισσότερο να εκτιμήσουμε τις αξίες της δημοκρατίας – ακούγονται απειλητικά επίκαιρα στο παρόν μας.

Η ανεκτίμητη γενιά του Πολυτεχνείου αποδείχτηκε τόσο ανθεκτική, συμπαγής, αρραγής, υπεύθυνη και παλικαρίσια απέναντι στη δικτατορία όσο και επιρρεπής στην κατάχρηση όλων των παροχών που της δόθηκαν αφειδώς να διαχειριστεί μέσα από τις πολυπόθητες δημοκρατικές διαδικασίες. «Τελικά, η δημοκρατία αποδείχθηκε πιο επώδυνη από τη δικτατορία;» θα σπεύσουν να ρωτήσουν οι εχθροί του πολιτεύματος. Φυσικά και όχι! Η μαθητεία στη δημοκρατία απλώς απαιτεί περισσότερο ηρωισμό από όσο νομίζαμε. Η διατήρηση της δημοκρατίας απαιτεί περισσότερες θυσίες από ό,τι ο αγώνας ενάντια στη δικτατορία.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου σήμερα συμβολίζει αυτό ακριβώς: ότι η δημοκρατία δεν χαρίζεται, αλλά κατακτιέται μέσα από μια επώδυνη, συνειδητή και υπεύθυνη διαδικασία. Και, ναι! Η δημοκρατία γεννά εχθρούς, κυρίως σε περιόδους κρίσεως όπου η κρίση των πολιτών τίθεται υπό τον έλεγχο των καταιγιστικών εξελίξεων, έρμαιο των σαλταδόρων, των λαϊκιστών και των επίδοξων εγκληματικών οργανώσεων που βασίζουν τη δύναμή τους στην αδυναμία της.

Μοιάζει με ειρωνεία σήμερα, που κλείνουν σαράντα χρόνια από την εξέγερση των περήφανων Ελλήνων φοιτητών με το ανεξάρτητο πνεύμα και την αγωνιστική θέληση για ελευθερία, το ότι η χώρα βρίσκεται, εκ νέου, εξουθενωμένη, σε ένα καθεστώς ταπεινωτικής διεθνούς εποπτείας – έχοντας εκχωρήσει στην ουσία την εθνική κυριαρχία σε εποπτεύουσες δυνάμεις. Η Ελλάδα σήμερα ζει εκ νέου μια ιδιότυπη γερμανική στην ουσία «κατοχή», όπου το Βερολίνο αποφασίζει και διατάζει για τη ζωή των υπό κατοχή Ελλήνων. Ταυτόχρονα, στο εσωτερικό της χώρας αναπτύσσονται και δυναμώνουν υπό διάφορα προσχήματα που απευθύνονται κυρίως στο καταπονημένο θυμικό του λαού, δυνάμεις που προσβλέπουν στην αρπαγή της εξουσίας με οποιοιδήποτε κόστος. Αυτή η πρωτοφανής κρίση έφερε στο προσκήνιο το νεοναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής που, σύμφωνα και με την ελληνική Δικαιοσύνη, δρα και «συμμετέχει» στην πολιτική και κοινωνική ζωή ως εγκληματική οργάνωση!

Η τραγική αδυναμία μας να συγκροτήσουμε μια κατανοητή και αποδέκτη από εμάς τους ίδιους εθνική ταυτότητα σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που λειτουργεί διαλυτικά στην κοινωνία, μας κατέστησαν ευάλωτους ως έθνος και ως κοινωνία τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό. Σήμερα, σαράντα χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου έχουν εμφανιστεί στο προσκήνιο της πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής νεοναζί εγκληματίες που απειλούν ευθέως ό,τι μας χάρισε η ηρωική αυτή γενιά: τη δημοκρατία και την ελευθερία. Υπό το πρόσχημα της οικονομικής κρίσης, τα νεοναζιστικά μορφώματα, παράλληλα με διάφορες εγκληματικές, αυτοαποκαλούμενες «επαναστατικές» ομάδες που δρουν υποδόρια σαν κακιά επιδημία, εισέβαλαν στην κοινωνία στοχοποιώντας τόσο τις δημοκρατικές μας ελευθερίες – που κάθε σώφρων πολίτης είναι σε θέση να εκτιμήσει δίχως να χρειαστεί να νιώσει τις οδυνηρές συνέπειες της απώλειάς τους – όσο και την αξία της ανθρώπινης ζωής.

Οι προκλήσεις για τη νέα γενιά

Σήμερα η νέα γενιά βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πρόκληση, πολύ πιο σύνθετη και απαιτητική από αυτήν που αντιμετώπισε εκείνη του Πολυτεχνείου. Βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα αποτυχημένο στο σύνολό του πολιτικό σύστημα που αλληλοκατηγορείται και αλληλοσπαράσσεται σύμφωνα με τα κοινά ήθη των Ελλήνων. Ωστόσο, η θέληση του λαού όπως αυτή εκφράζεται απερίφραστα μέσα από τις εκλογικές διαδικασίες κατά κραυγαλέο τρόπο υποδεικνύει και απαιτεί συνεργασίες και συναίνεση. Πράγμα στο οποίο το παλαιοκομματικό πολιτικό σύστημα αντιδρά λυσσαλέα προτάσσοντας το απαρχαιωμένο και καταστροφικό για τα συμφέροντα της χώρας και του λαού μονοκομματικό μοντέλο.

Σήμερα η νέα γενιά βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κακό εαυτό του ελληνισμού, αυτόν που απέτυχε στις καλύτερες μέρες – και κατά το ελληνικό ιδιότυπο – πέτυχε στις δύσκολες! Πρέπει να πεισθούμε ως κοινωνία να βιώνουμε τις καλύτερες μέρες. Αυτό είναι το νέο εθνικό μας πρόταγμα και καθήκον.

Σήμερα η νέα γενιά πρέπει να αντιμετωπίσει το ναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής (όχι μόνο την εγκληματική παρουσία και δράση της, αλλά και την απερίφραστα χυδαία ιδεολογία που φέρει) μέσα από την εκπαίδευση, την καλλιέργεια και τη συνειδητοποίηση.

Σήμερα η νέα γενιά βρίσκεται αντιμέτωπη με την νέα έξαρση της τυφλής και κουκουλοφόρας βίας που ενδυναμώνει το χάος, την κοινωνική αναταραχή και βασίζεται στον τρόμο και την αντεκδίκηση δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο αίματος που περισσότερο σχετίζεται με το ποινικό έγκλημα και την ψυχιατρική και ελάχιστα με την πολιτική δράση.

Σαράντα χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η ελληνική κοινωνία μοιάζει να βρίσκεται στην ίδια αφετηρία. Έχοντας, ωστόσο, βιώσει πρωτόγνωρες για την ιστορία της πολιτικές και κοινωνικές εμπειρίες, αναγκάζεται από τις εξελίξεις να αγωνιστεί για την εθνική της επιβίωση. Υπό το ιστορικό βάρος της εθνικής της ταυτότητας, η χώρα καλείται να δώσει δραματικές απαντήσεις για το παρόν και το μέλλον της, απαντήσεις από τις οποίες θα εξαρτηθεί η ίδια η εθνική της υπόσταση.

Δίχως διάθεση δραματοποίησης – υπάρχει άλλωστε γι’ αυτήν τη δουλειά πλήθος ικανών πολιτικών… – η χώρα βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο της ιστορίας της. Πίσω από κάθε κρίση κρύβεται και μια μεγάλη ευκαιρία. Ο τόπος βίωσε και βιώνει τις τραγικές συνέπειες της κρίσης. Θα ήταν ωστόσο απείρως οδυνηρότερο και απόλυτα καταστροφικό να χάσει τη μεγάλη ευκαιρία και να μη βρει έστω και καθυστερημένα τον σωστό βηματισμό της εθνικής του προοπτικής στο εσωτερικό του αλλά και μέσα στον υπόλοιπο κόσμο!

*Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1786 στις 14 Νοεμβρίου 2013