Γεράσιμος Αρσένης: μια διαδρομή

Νέα Πολιτική

του Αντώνη Παπαγιαννίδη*

Η εκδήλωση που οργάνωσε για την μνήμη του Γεράσιμου Αρσένη η Λούκα Κατσέλη και φίλοι του στο Ίδρυμα Κακογιάννη – διότι περί αυτού επρόκειτο στην ουσία – λειτούργησε σαν υπόμνηση όχι απλώς μιας ολόκληρης εποχής, αλλά κυρίως του τι υπήρξε/πώς λειτούργησε εκείνο που λεγόταν «η πολιτική» πριν τρεις δεκαετίες.

Η διαδρομή του Αρσένη, από Μ.Ι.Τ και UNCTAD και ΟΟΣΑ και θεωρία Εμπορίου και Ανάπτυξης είναι γνωστή, εντέλει. Η θυμοσοφία του που συνδυαζόταν όμως με γνήσιο ριζοσπαστισμό και ευρύτερη αναλυτική ματιά ομοίως.

Ακόμη περισσότερο, πάντως, η υπενθύμιση ότι όταν βρέθηκε σε σύγκρουση σε θέματα αρχών δεν δίστασε να εγκαταλείψει θέσεις εξουσίας. Ανθιστάμενος και στις σειρήνες του κυνισμού και της αλλοτρίωσης, αλλά και την αποστράτευση: υπό την τελευταία αυτή έννοια, μέσω του ΙΝΕΡΠΟΣΤ/Ινστιτούτου Ερευνών και της διοργάνωσης ημερίδων γνωριμίας για τον ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ με τμήματα της διεθνούς διανόησης όπως του Levy Institute, έμεινε καταλυτικά ενεργός και χρήσιμος – μαζί με την Λούκα – και στην τελευταία φάση αναζητήσεων της Ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Ας είναι. Η παρουσίαση – από Κωστή Βαϊτσο, Τάκη Ρουμελιώτη και Μάκη Σαπουντζόγλου – της διαδρομής του στον χώρο της οικονομίας θα άξιζε να γίνει ευρύτερα γνωστή. Έτσι όπως (Βαϊτσος) ανέδειξε τα μειονεκτήματα των συμβατικών υποδειγμάτων/την μη-ρεαλιστικότητά τους και τις «παγίδες της φτώχειας» που επεσήμαναν τα Structural Economics, με την έμφαση στο ότι η λιτότητα διαρκείας οδηγεί στην κατάρρευση (και) μελλοντικών επιπέδων παραγωγής (θυμίζει κάτι;). Ή πάλι τόνιζε, σταθερά, ότι αποτελεί μια στρεβλή ιδιαιτερότητα της Ελληνικής δημόσιας συζήτησης η χρήση μιας λέξης – «ανάπτυξη» – για να υποδηλώνεται τόσο η μεγέθυνση/growth/croissance, όσο και η ανάπτυξη/ development/développement, κι ας καλύπτουν εντελώς διαφορετικές πραγματικότητες…

Ακόμη (Ρουμελιώτης) η έμφαση στην φάση Διοίκησης της Τράπεζας της Ελλάδος όχι απλώς με την κατάργηση της Νομισματικής Επιτροπής, αλλά και με την προσπάθεια περιορισμού των τραπεζικών πιστώσεων σε «κοινωνικά μη-επιθυμητές δράσεις» και εξαγωγή κεφαλαίων. Την οποία, εν συνεχεία και ως ΥΠΕΘΟ συνδύασε με την στήριξη της ζήτησης (όμως με περιοριστική δημοσιονομική πολιτική) και με την προώθηση της συνεργασίας δημοσίου-ιδιωτικού τομέα. Από πλευράς Ρουμελιώτη ακούστηκε και η πλέον έντονη υπεράσπιση της πολιτικής Αρσένη μέχρι και το 1985, με την άποψη ότι η αρχική φάση της περιόδου Σημίτη (Ιούλιος-Οκτώβριος) ήταν που έφερε Κυβερνητική αδράνεια που εν συνεχεία οδήγησε στο αδιέξοδο. Μεγάλη συζήτηση…

Τέλος (Σαπουντζόγλου) υπενθυμίστηκε ότι επί Αρσένη  προέκυψε… το πρώτο Μνημόνιο. Όμως ένα Μνημόνιο εντελώς διαφορετικής λογικής, αφού υπήρξε ο μοχλός της επαναδιαπραγμάτευσης των όρων ένταξης στην ΕΕ «εν ροή». Προς δυο κατευθύνσεις: των θεσμικών διαρρυθμίσεων, όπως με την υποστήριξη της ανάγκης σταδιακής εισαγωγής του ΦΠΑ (με τον μηχανισμό του ρυθμιστικού φόρου, που απέσβεσε σταδιακά την εξάλειψη της προστασίας μέχρι και 140% , που η προσχώρηση στην τότε ΕΟΚ αφαιρούσε – 197 έμμεσοι φόροι έπρεπε να «σβήσουν»)^.αλλά και των ποσοτικών/χρηματοδοτικών διεκδικήσεων, όχι όμως οριζόντια/με βάση τις υφιστάμενες Κοινοτικές πολιτικές, αλλά με στοχευμένες στις Ελληνικές ανάγκες παρεμβάσεις (αυτή ήταν η μήτρα που έδωσε τα ΜΟΠ, ύστερα Πακέτα Ντελόρ, τελικά ΕΣΠΑ και ΣΕΣ).

Μια συναρπαστική διαδρομή στον χώρο της οικονομίας.

*Δημοσιογράφος, συνεργάτης της Νέας Πολιτικής (αναδημοσίευση από Kontra news)