«Συν-δημιουργώντας Απασχολησιμότητα»

analyst

Η αγορά εργασίας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της ψηφιακής επανάστασης και της οικονομίας της γνώσης αλλάζει με ταχύτητα και σε όλες τις χώρες.

Η επέλαση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, ανοίγει υποχρεωτικά τη συζήτηση για το μέλλον της εργασίας και τις δεξιότητες που πρέπει να διαθέτουν οι νέοι για τα επαγγέλματα του μέλλοντος. Η ικανότητα μιας κοινωνίας να εξασφαλίσει την καλή συνεργασία του εκπαιδευτικού συστήματος και της αγοράς η οποία καλείται να αξιοποιήσει τους αποφοίτους και η απόκτηση πρακτικής εμπειρίας στο περιβάλλον μιας επιχείρησης αναδεικνύονται ως ιδιαίτερα κρίσιμοι παράγοντες.

Άρθρο

-του Νίκου Σύκα

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες καταγράφεται μια αδύναμη σύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας. Το αποτέλεσμα είναι η χαμηλή απασχολησιμότητα ειδικά των νέων αποφοίτων, που κρίνεται απαράδεκτο από κοινωνικής πλευράς και επιζήμιο για τους νέους που δεν μπορούν να ξεκινήσουν τον επαγγελματικό τους βίο δυναμικά μετά την αποφοίτησή τους. Το αποτέλεσμα αυτό όμως είναι και επιβαρυντικό για τις επιχειρήσεις, που ανακαλύπτουν ότι στην αγορά εργασίας δεν υπάρχει η προσφορά των δεξιοτήτων που χρειάζονται ώστε να είναι ανταγωνιστικές και να έχουν την ικανότητα να προσφέρουν καλές και πολλές ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης στους νέους. Χρειάζεται να ευθυγραμμιστούν οι δεξιότητες που αποκτούν οι απόφοιτοι με αυτές που αυξάνουν τις ευκαιρίες απασχόλησης των νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας.

Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται ένα νέο πρόγραμμα με τίτλο «Συν-δημιουργώντας Απασχολησιμότητα», μια Συνεργατική Πλατφόρμα η οποία συνδέει τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα με την Αγορά Εργασίας αξιοποιώντας τον κρίσιμο ρόλο των Τοπικών Αρχών. Κανείς δεν γνωρίζει καλύτερα από τους τοπικούς φορείς την προσφορά θέσεων και τη ζήτηση εργασίας. Ας δώσουμε τα εφόδια στους τοπικούς φορείς ώστε να δημιουργηθούν σταθμοί αναζήτησης ταλέντων και εύρεσης εργασίας με οικονομίες κλίμακας που θα διευκολύνουν εργαζόμενους και εργοδότες. Η συνεργασία των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων με τους εργοδότες και τις τοπικές αρχές για το σχεδιασμό προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης αποτελεί βασικό μοχλό ενίσχυσης της απασχολησιμότητας.

Στο πλαίσιο του σχεδίου «Συν-δημιουργώντας Απασχολησιμότητα» τόσο οι Τοπικές Αρχές όσο και η Κεντρική Κυβέρνηση μπορούν να προσφέρουν ισχυρά κίνητρα και διευκολύνσεις σε ακαδημαϊκά ιδρύματα, επιχειρήσεις, συμπράξεις τοπικού χαρακτήρα, πολιτιστικούς φορείς, εθελοντικές οργανώσεις και δημιουργούς. Παράλληλα, οι Δήμοι και οι Κοινότητες θα αξιοποιούν αποδοτικότερα τους πόρους, τα μέσα και τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτουν με στόχο την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας. Τα κίνητρα μπορεί να περιλαμβάνουν: οικονομικά, φορολογικά και πολεοδομικά κίνητρα, αύξηση των δικαιωμάτων ανάπτυξης, απαλλαγή από τα διάφορα τέλη, διαφημιστικά κίνητρα, δωρεάν παραχώρηση αιθουσών εκδηλώσεων και εκθεσιακών χώρων κ.ά.

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τα Διαφημιστικά Γραφεία και οι Δήμοι/Κοινότητες καθόσον αφορά στα υπαίθρια σημεία προβολής που διαθέτουν, θα μπορούσαν επίσης να προσφέρουν διαφημιστικά κίνητρα στους Οργανισμούς που θα επέλεγαν να συμμετάσχουν στο σχέδιο «Συν-δημιουργώντας Απασχολησιμότητα».

Τα κίνητρα και οι διευκολύνσεις θα παραχωρούνται για επιχειρηματικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ή και περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες και δράσεις που ενισχύουν την απασχολησιμότητα και δημιουργούν νέα αξία σε τοπικό επίπεδο. Το προτεινόμενο σχέδιο δεν θα καλύπτει μόνο ανατρεπτικές ή επαναστατικές καινοτομίες αλλά –και κυρίως– μικρής κλίμακας βελτιωτικές αλλαγές και καινοτομίες. Μπορεί να αφορά την κατάρτιση αποφοίτων ή/και ανέργων όλων των ηλικιών, την επέκταση των εργασιών μιας επιχείρησης, τη βελτίωση σε ένα υπάρχον προϊόν/υπηρεσία, την ενίσχυση της γυναικείας και της νεανικής επιχειρηματικότητας, κίνητρα σε Startups, μια έκθεση ζωγραφικής, μια μουσική εκδήλωση ή θεατρική παράσταση, την παρουσίαση ενός βιβλίου, ένα νέο ηλεκτρονικό πρόγραμμα κ.ά. Η Ελλάδα και η Κύπρος διαθέτουν πληθώρα νέων ταλαντούχων δημιουργών των οποίων τα έργα ενδεχομένως να μην είναι ευρύτατα γνωστά.

Φέρνω για παράδειγμα τρία βιβλία τα οποία με έχουν εντυπωσιάσει για την πρωτότυπη τους προσέγγιση. Πρόκειται για τα έργα του Κώστα Χατζηπαύλου «Ιστορίες του Αγώνα» στο οποίο παρουσιάζονται δεκατέσσερις ιστορίες που φωτίζουν την ανθρώπινη πτυχή του Αγώνα της ΕΟΚΑ, «Το Καϊμακλί (ιστορίες φανταστικές, μπορεί και όχι)» με σημείο αναφοράς τη γειτονιά που μεγάλωσε ο συγγραφέας και «Ο κίτρινος ελέφαντας και άλλα παραμύθια» που συνδυάζει τη μάθηση και τη ψυχαγωγία με την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης των παιδιών.

Η δωρεάν παραχώρηση από τους Δήμους και τις Κοινότητες χώρων για την παρουσίαση και προβολή τέτοιων έργων (συγγραφέων, ποιητών, ζωγράφων, σχεδιαστών, εικονογράφων, φωτογράφων κ.ά.) θα ενίσχυε ουσιαστικά το έργο των δημιουργικών επαγγελματιών αλλά και των νέων που διψούν για ευκαιρίες ώστε να μπορέσουν να καλλιεργήσουν και να αναδείξουν τα ταλέντα τους. Παράλληλα αυτό θα τόνωνε την τοπική, δημιουργική οικονομία. Στο πλαίσιο του σχεδίου «Συν-δημιουργώντας Απασχολησιμότητα» η δωρεάν παραχώρηση των εκθεσιακών χώρων, των αιθουσών εκδηλώσεων και των διαφημιστικών πινακίδων εκ μέρους των Τοπικών Αρχών θα γίνεται μόνο για περιόδους που δεν είναι κρατημένες για άλλους σκοπούς ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε απώλεια εσόδων. Με αυτό τον τρόπο θα αξιοποιούνται πλήρως όλοι οι πόροι και τα μέσα που διαθέτουν οι Τοπικές Αρχές σε συνεχή βάση.

Ειδικοί εμπειρογνώμονες από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα/ερευνητικά κέντρα και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και με την υποστήριξη των ταμείων της ΕΕ, θα μπορούσαν να παρέχουν δωρεάν κατάρτιση, συμβουλές και καθοδήγηση τόσο στους απόφοιτους όσο και στους επενδυτές καθόσον αφορά στα διάφορα στάδια ανάπτυξης, υλοποίησης και εμπορικής εκμετάλλευσης των νέων καινοτομιών. Η στήριξη του δημιουργικού κεφαλαίου μπορεί να αποτελέσει ένα νέο μοχλό ανάπτυξης. Όσο η καινοτομία είναι σπάνια, άλλο τόσο είναι ένας ανανεώσιμος πόρος. Καθώς η καινοτομία είναι καταρχήν μια αστείρευτη πηγή, και μάλιστα απλώνεται από μόνη της.

Από γεωγραφική άποψη, τα εστιακά κέντρα της καινοτομίας βρίσκονται σχεδόν πάντα στις πόλεις. Οι πόλεις είναι θερμοκοιτίδες ανάπτυξης επειδή παράγουν θετικές εξωτερικές ή δευτερογενείς επιδράσεις. Επιτρέπουν την ταχύτατη και αποδοτική κυκλοφορία ιδεών και κεφαλαίου. Ο συντονισμός του ταλέντου γίνεται πιο αποτελεσματικά, ενώ οι αγορές εξειδικεύονται περισσότερο. Μια σημαντική πτυχή της άνθησης των μεγάλων πόλεων είναι οι υποδομές, σε συνδυασμό με προγράμματα ανάλυσης δεδομένων που επιτρέπουν στον κόσμο να χρησιμοποιεί τις υποδομές αυτές πιο αποδοτικά. Ο δημότης θέλει να ξέρει ακριβώς πότε θα έρθει το λεωφορείο, να μπορεί να εξυπηρετηθεί online αντί να στέκεται στην ουρά σε μια δημόσια υπηρεσία και να μπορεί να διοχετεύει σε πραγματικό χρόνο σχόλια και παρατηρήσεις για το πώς παρέχονται οι δημοτικές υπηρεσίες και πότε.

Η ύπαιθρος χρειάζεται ένα νέο μοντέλο αποκεντρωμένων πολιτικών ανάπτυξης και απασχόλησης για τη δημιουργία «έξυπνων» αγροτικών περιοχών οι οποίες θα βασίζονται στην αποτελεσματική αξιοποίηση των τοπικών παραγωγικών πόρων, την στοχευμένη ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνικών φορέων και τον εκσυγχρονισμό του τοπικού παραγωγικού ιστού με απότοκο την δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της αειφορίας.

Τα τελευταία χρόνια, σε πολλές πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής, έχει εξελιχθεί η έννοια των περιφερειών ή περιοχών καινοτομίας «innovationdistricts» οι οποίες συνδυάζουν/συνθέτουν όλες τις πτυχές του οικοσυστήματος καινοτομίας:

1. Τις εταιρείες, τους θεσμούς, τους οργανισμούς και τα διάφορα κίνητρα και μοχλούς «innovation drivers» που δίνουν ώθηση στην καινοτομία.

2. Τις κατάλληλες υποδομές και διευκολύνσεις που προωθούν την ενοποίηση του χώρου και τη συνδεσιμότητα.

3. Την ενδυνάμωση των σχέσεων και τη στενή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών – δημιουργία κουλτούρας καινοτομίας. Το οικοσύστημα καινοτομίας αποτελεί μια συνεργιστική σχέση μεταξύ των ανθρώπων, των εταιρειών και του γεωγραφικού χώρου που ενθαρρύνει την ανάπτυξη ιδεών και επιταχύνει την εμπορευματοποίηση των καινοτομιών.

Μέσα από τη συγχώνευση όμορων Δήμων ή/και Κοινοτήτων και τη δημιουργία συμπλεγμάτων με αυξημένη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και επιστημονική και τεχνική επάρκεια, οι Τοπικές Αρχές θα έχουν τη δυνατότητα να: α)Επιτύχουν οικονομίες κλίμακας, αποτελεσματικότερη διαχείριση των υποδομών, καλύτερες υπηρεσιακές δομές και νέες κοινωνικές υπηρεσίες και β)κτίσουν τις απαραίτητες συνεργασίες και συνεταιρισμούς για να υλοποιήσουν έργα υπερτοπικής σημασίας και να αξιοποιήσουν τις αναπτυξιακές ευκαιρίες που υπάρχουν. Η κρίσιμη μάζα και οι συνέργειες που επιτυγχάνονται επιτρέπουν επίσης την ύπαρξη των απαραίτητων δομών και του ειδικού προσωπικού που θα αναλάβει τα ευρωπαϊκά προγράμματα και θα διαχειριστεί πιο αποτελεσματικά την καινοτομία.

Οι συγχωνεύσεις γειτονικών Δήμων ή/και τα Συμπλέγματα Δήμων και Κοινοτήτων:

1. Μειώνουν τον κατακερματισμό στην έρευνα και την καινοτομία. Φέρνουν μαζί όλα τα συστατικά και όλους τους εταίρους της καινοτομίας: πόρους, μέσα, δεξιότητες, ταλέντα, δράσεις, δίκτυα, δημόσιους οργανισμούς, ιδιωτικές επιχειρήσεις, προμηθευτές, επενδυτές, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, εθελοντικές οργανώσεις. Η συστημική αυτή προσέγγιση ευνοεί τη δημιουργία νέων εταιρικών σχέσεων και γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας.

2. Παρέχουν ιδιαίτερα κατάλληλη κλίμακα για πειραματισμό και πιλοτική εφαρμογή, καθιστώντας δυνατό τον εντοπισμό νέων πρακτικών και ελπιδοφόρων πρωτοβουλιών, που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε μεγαλύτερη κλίμακα ή σε άλλα πλαίσια. Η μεγαλύτερη κλίμακα επιτυγχάνεται γύρω από τη γεωγραφία, τις δυνατότητες, τις ικανότητες και το μέγεθος του πληθυσμού των Τοπικών Αρχών.

3. Προωθούν την ισόρροπη ανάπτυξη όλων των Δήμων και Κοινοτήτων, μέσα από την ενίσχυση των συμμετοχικών διαδικασιών στον προγραμματισμό και την αναπτυξιακή διαδικασία και τη διάχυση των καλών πρακτικών και των καινοτομικών αποτελεσμάτων.

4. Αυξάνουν την επιρροή των Τοπικών Αρχών στο ευρύτερο πολιτικό σύστημα.

Τα Συμπλέγματα Δήμων και Κοινοτήτων: α)Λειτουργούν ως ενιαίες «περιοχές συνανάπτυξης» με κύριο άξονα την ανάδειξη και αξιοποίηση των ειδικών χαρακτηριστικών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιφέρειας και β)προσφέρουν οικονομίες κλίμακας χωρίς να θυσιάζεται η ευελιξία.

Η συμπλεγματοποίηση αναφέρεται και σε νέους τρόπους τοπικής αυτοδιαχείρισης και συνεργασίας, με κύρια χαρακτηριστικά την ενθάρρυνση των τοπικών συντελεστών να επιλύουν κοινά προβλήματα ή να θέτουν κοινούς στόχους. Για παράδειγμα, η κοινωνική καινοτομία είναι ένα σημαντικό νέο πεδίο που πρέπει να τροφοδοτηθεί. Πρόκειται για την αξιοποίηση της ευρηματικότητας που έχουν φιλανθρωπικές οργανώσεις, ενώσεις και κοινωνικοί επιχειρηματίες για να βρίσκουν νέους τρόπους κάλυψης εκείνων των κοινωνικών αναγκών που δεν ικανοποιούνται από την αγορά ή από τον δημόσιο τομέα.

Η μεγαλύτερη ευκαιρία για τις μεταρρυθμίσεις είναι ότι το μέγεθος –η κρίσιμη μάζα– μετράει, μεγαλύτεροι Δήμοι είναι ισχυρότεροι προγραμματικά αλλά και ικανότεροι να εκφράσουν μια σύνθετη πραγματικότητα, διευρύνοντας τα θεματικά όρια των αρμοδιοτήτων τους. Οι μεγάλοι και ισχυροί Δήμοι και οι διαδημοτικές και διακοινοτικές συνεργασίες ενισχύουν την απασχολησιμότητα και τη δυνατότητα καινοτομίας και επιταχύνουν την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη τόσο σε τοπικό όσο και σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Ο Geoffrey West του Ινστιτούτου της Σάντα Φε, στο βιβλίο του ΚΛΙΜΑΚΑ – Οι καθολικοί νόμοι της μεγέθυνσης, της καινοτομίας, της αειφορίας και του βηματισμού της ζωής, σε οργανισμούς, πόλεις, οικονομίες και εταιρείες αναφέρει ότι ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό όλων των πόλεων είναι ότι η κοινωνική δραστηριότητα και η οικονομική παραγωγικότητα διευρύνονται συστηματικά καθώς αυξάνεται το μέγεθος του πληθυσμού. Αυτό το δώρο συστηματικής «προστιθέμενης αξίας» λόγω αύξησης του μεγέθους ονομάζεται αύξουσα απόδοση κλίμακας ή υπεργραμμική κλιμάκωση. Η κλιμάκωση συνεπάγεται ότι, αν μια πόλη έχει διπλάσιο μέγεθος από μια άλλη στην ίδια χώρα, τότε ο πλούτος, ο αριθμός ευρεσιτεχνιών και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα αυξάνονται όλα στο ίδιο κατά προσέγγιση βαθμό –κατά περίπου 15% πέραν του απλού διπλασιασμού– με παρόμοια εξοικονόμηση σε όλες τις υποδομές της. Όσο μεγαλύτερη είναι η πόλη, τόσο περισσότερο καινοτόμο «κοινωνικό κεφάλαιο» δημιουργείται, οπότε τόσο περισσότερα κατέχει, παράγει και καταναλώνει ο μέσος πολίτης, είτε πρόκειται για αγαθά, για πόρους ή για ιδέες. Στον ίδιο βαθμό του 15%, όσο μεγαλύτερη είναι η πόλη τόσο περισσότερο το άτομο κερδίζει, δημιουργεί, καινοτομεί και αλληλεπιδρά. Και όλα αυτά, με κόστος που απαιτεί λιγότερες υποδομές και ενέργεια κατά κεφαλήν. Εδώ έγκειται η μεγαλοφυΐα της πόλης.

Οι μεγαλοφυΐες και οι σημαντικές καινοτομίες πάντοτε εμφανίζονται σε «συμπλέγματα». Αθήνα 450 π.Χ., Χανγκτσόου (Κίνα) 969-1276 μ.Χ., Φλωρεντία 1500 μ.Χ. Το Εδιμβούργο του Διαφωτισμού, η χρυσή εποχή της Καλκούτας και η Αναγέννηση της Βεγγάλης (1840-1920), η μουσική άνθιση της Βιέννης (1900), η Νέα Ορλεάνη με την τζαζ, η Νέα Υόρκη με την μοντέρνα τέχνη, η Silicon Valley.

Το προτεινόμενο σχέδιο «Συν-δημιουργώντας Απασχολησιμότητα»: α)Συνδέει την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας, αξιοποιώντας τις κρίσιμες σχέσεις, την εγγύτητα και τη συνδεσιμότητα των Έξυπνων Οικισμών, β)απευθύνεται κυρίως σε απόφοιτους ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, ανέργους όλων των ηλικιών, δημιουργούς – καλλιτέχνες, μικρομεσαίες/οικογενειακές επιχειρήσεις και Startups και γ)μπορεί να υλοποιηθεί γρήγορα και εύκολα με σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος. Πέραν της Ελλάδας και της Κύπρου, το εν λόγω πρόγραμμα μπορεί να εφαρμοστεί και σε περιφερειακό/ευρωπαϊκό επίπεδο –με τίτλο «Co–creating Employability»– δημιουργώντας συνέργειες και πολλαπλά οφέλη.

Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο:

1. Γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ έρευνας και αγοράς.
2. Βοηθά τα στελέχη των Οργανισμών να παράγουν περισσότερες και καλύτερες καινοτομίες: νέα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, νέες επιχειρήσεις, νέες βιομηχανίες, νέα επιχειρηματικά μοντέλα, νέες αγορές και νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας.
3. Μπορεί να: α)Αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για υλοποίηση του σχεδίου «Συν-δημιουργώντας Απασχολησιμότητα», β)αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας των Startups και των προτάσεων για τα Ανταγωνιστικά Προγράμματα της ΕΕ (π.χ. δημιουργώντας τοπικές καινοτομίες με διεθνή απήχηση/αντίκτυπο) και γ)εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς και σε όλες τις κλίμακες – επιχειρήσεις, Branding, Δημόσια Διοίκηση, Γενικό Σχέδιο Υγείας, Εθνική Στρατηγική Ασφάλειας, ανθεκτικότητα πόλεων και κρατών. Ανθεκτικότητα = καινοτομία.

ΝΙΚΟΣ Γ. ΣΥΚΑΣ

Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας