Η αλλαγή της φορολογικής κατοικίας

του Κωνσταντίνου Καλλίτση

1. Ο προσδιορισμός της φορολογικής κατοικίας

Σύμφωνα με την παρ.2 του άρθρου 3 του Ν.4172/2013 ΚΦΕ, ορίζεται ότι:

«2. Ο φορολογούμενος που δεν έχει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο για το φορολογητέο εισόδημά του που προκύπτει στην Ελλάδα και αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος».

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του προαναφερθέντος νόμου, ορίζεται ότι:

«1. Ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:

α) έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων ήτοι τους προσωπικούς ή οικονομικούς ή κοινωνικούς δεσμούς του ή…

2. Ένα φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα συνεχώς για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις εκατό ογδόντα τρεις (183) ημέρες…».

Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 4 του μοντέλου του ΟΟΣΑ, σχετικά με τις ΣΑΔΦ, ορίζεται πυραμιδική αξιολόγηση της πραγματικής φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου. Σύμφωνα με αυτή, ισχυρότερη προϋπόθεση της χώρας που ορίζεται ως φορολογική κατοικία από τον ενδιαφερόμενο, είναι η ύπαρξη σε αυτή του κέντρου του οικογενειακού του βίου (οικογενειακή εστία) ή του κέντρου του επαγγελματικού του βίου, της ύπαρξής του και των βιοτικών του σχέσεων (κέντρο ζωτικών συμφερόντων).

Τέλος, στην περίπτωση που με βάση των ανωτέρω δεν μπορεί να διαπιστωθεί η φορολογική κατοικία, ισχύει η αρχή της υπηκοότητας. Δηλαδή φορολογική κατοικία και χώρα της οποίας κάποιος είναι υπήκοος, ταυτίζονται.

2. Η μεταβολή της φορολογικής κατοικίας

Σύμφωνα με την ΠΟΛ.1201/6-12-2017 εγκύκλιο:

Δόθηκε στη δημοσιότητα η ΠΟΛ.1201/6-12-2017 εγκύκλιος με θέμα «Διαδικασία μεταβολής της φορολογικής κατοικίας κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων του Ν.4172/2013και του Ν.4174/2013». Σύμφωνα με την εγκύκλιο, ορίζεται ότι:

• Το φυσικό πρόσωπο το οποίο πρόκειται να μεταφέρει τη φορολογική του κατοικία στο εξωτερικό οφείλει να υποβάλει, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο Τμήμα ή Γραφείο Συμμόρφωσης & Σχέσεων με τους Φορολογουμένους της ΔΟΥ όπου είναι υπόχρεος υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδος: αίτηση (έντυπο Μ0) με συνημμένα τα έντυπα Μ1 και Μ7 συμπληρωμένα, όπως ορίζουν οι κείμενες διατάξεις, και επιπλέον για τον ορισμό φορολογικού εκπροσώπου του στην Ελλάδα έγγραφη δήλωση με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής τους.
• Η ΔΟΥ ενημερώνει άμεσα την ηλεκτρονική εφαρμογή για τη μεταβολή της φορολογικής κατοικίας, ακολουθώντας τις οδηγίες της Δνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της ΑΑΔΕ.
• Ο ενδιαφερόμενος οφείλει να προσκομίσει, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Σεπτεμβρίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο ως άνω Τμήμα ή Γραφείο της ΔΟΥ:

- Βεβαίωση φορολογικής κατοικίας από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνει φορολογικός κάτοικος, από την οποία να προκύπτει ότι είναι φορολογικός κάτοικος αυτού του κράτους.

- Σε περίπτωση που δεν προβλέπεται η έκδοση των ανωτέρω, αντίγραφο της εκκαθάρισης ή της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του.

- Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση κάποιων από τα ανωτέρω δικαιολογητικά, βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή, με την οποία θα αποδεικνύεται η μόνιμη και σταθερή εγκατάσταση του προσώπου αυτού στο άλλο κράτος.

• Ο ενδιαφερόμενος οφείλει να αποδείξει παραμονή στην αλλοδαπή για τουλάχιστον 183 ημέρες. Επειδή στις περισσότερες χώρες δεν απαιτείται visa, συνήθης προτακτική είναι η απαίτηση κατά την είσοδο στην ξένη χώρα, η σφράγιση του διαβατηρίου από τον υπάλληλο ελέγχου. Άλλα δικαιολογητικά μπορούν να θεωρηθούν τα έγγραφα κοινωνικής ασφάλισης των χωρών αυτών ή το απογραφικό εργασίας (π.χ. Social Security Number για την Μ. Βρετανία ή Yellow sleeve για την Κύπρο), συμφωνητικό μίσθωσης κατοικίας, εγγραφή τέκνων σε σχολείο της αλλοδαπής κ.λπ..
• Σε περίπτωση συζύγων που ο ένας λόγω εργασίας αλλάζει φορολογική κατοικία και ο άλλος παραμένει στην Ελλάδα, απαιτούνται για τον σύζυγο που μεταναστεύει:

- στοιχεία για την απασχόλησή του στην αλλοδαπή (ως ανωτέρω),

- στοιχεία για την ύπαρξη τραπεζικού λογαριασμού στην αλλοδαπή,

- στοιχεία για την απόκτηση φορολογικού, ασφαλιστικού ή αντίστοιχου μητρώου στην αλλοδαπή (ως ανωτέρω).

• Τα αλλοδαπά δημόσια έγγραφα προσκομίζονται θεωρημένα με την σφραγίδα της Χάγης (Apostille), προξενική θεώρηση, θεώρηση από το ελληνικό προξενείο και μεταφρασμένα στα Ελληνικά.
• Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος, ο οποίος έχει υποβάλλει τα έντυπα (Μ0-Μ1-Μ7) και προσκομίσει, εμπροθέσμως, και πάντως το αργότερο εντός του έτους που υποβάλλεται η αίτηση για τη μεταβολή της κατοικίας τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά, τα οποία κριθούν πλήρη και επαρκή από τη Φορολογική Διοίκηση, θεωρείται φορολογικός κάτοικος εξωτερικού.
• Ως ημερομηνία μεταβολής καταχωρείται στο υποσύστημα Μητρώου, η αναγραφόμενη από τον φορολογούμενο στο έντυπο Μ1.
• Ο φορολογούμενος, εφόσον είναι υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος στην Ελλάδα, δύναται να την υποβάλει ως φορολογικός κάτοικος εξωτερικού το αργότερο μέχρι τη λήξη του φορολογικού έτους που ακολουθεί το έτος αναχώρησης (π.χ. Αναχώρηση το 2017 έως και 31/12/2018).
• Εάν οι αιτήσεις υποβληθούν ή τα δικαιολογητικά προσκομιστούν μετά την 31η Δεκεμβρίου του έτους που ακολουθεί το έτος αναχώρησης, αυτές θα εξετάζονται με τη διαδικασία της ΠΟΛ.1177/2014 εγκυκλίου αλλά με τα δικαιολογητικά που προβλέπονται στην παρούσα Απόφαση.
• Τα ανωτέρω έχουν εφαρμογή για αιτήσεις μεταβολής φορολογικής κατοικίας που υποβάλλονται εντός του 2017 και επόμενα και αφορούν μεταβολή φορολογικής κατοικίας φυσικού προσώπου για τα έτη 2016 και επόμενα.
• Η Απόφαση ΓΓΔΕ ΠΟΛ.1058/2015 καταργείται από την έναρξη ισχύος της παρούσας.

3. Ο ορισμός φορολογικού εκπροσώπου

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν.4174/2013 του ΚΦΔ, περί φορολογικού εκπροσώπου, ορίζεται ότι:

«1. Φορολογούμενος που δεν διαθέτει ταχυδρομική διεύθυνση στην Ελλάδα, υποχρεούται να ορίσει εκπρόσωπο με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, για σκοπούς συμμόρφωσης με τις τυπικές υποχρεώσεις, σύμφωνα με τον Κώδικα. Ο Γενικός Γραμματέας με απόφασή του καθορίζει τις αναγκαίες λεπτομέρειες για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου.

2. Εξαιρετικά, για την εκπροσώπηση, για σκοπούς του ΦΠΑ, φορολογουμένου, ο οποίος δεν έχει ταχυδρομική διεύθυνση στην Ελλάδα, ισχύουν οι ειδικές διατάξεις του Κώδικα ΦΠΑ».

Επιπλέον, με την με αριθμό ΠΟΛ.1283/30-12-2013 εγκύκλιο με θέμα «Ορισμός Φορολογικού εκπροσώπου, σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 8 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας», ορίζεται ότι:

«1. Φορολογούμενος, φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που εμπίπτει στις διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας και δε διαθέτει ταχυδρομική διεύθυνση στην Ελλάδα, υποχρεούται, από 1/1/2014 να ορίσει, φορολογικό εκπρόσωπο με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, στην ταχυδρομική διεύθυνση του οποίου, η Φορολογική Διοίκηση, θα μπορεί να αποστέλλει κάθε είδους αλληλογραφία σχετική με το φορολογούμενο.

2. Το πρόσωπο, το οποίο ορίζεται φορολογικός εκπρόσωπος, ουδεμία ευθύνη φέρει για την εκπλήρωση ή μη των φορολογικών υποχρεώσεων του φορολογούμενου…

6. Φορολογικός εκπρόσωπος που δεν επιθυμεί τη συνέχιση της συγκεκριμένης εκπροσώπησης, υποβάλλει στην περίπτωση αυτή και μόνο, στη Φορολογική Διοίκηση το έντυπο Μ7 «Δήλωση Σχέσεων Φορολογουμένου» όταν ο φορολογούμενος, δεν προβαίνει στην αντικατάστασή του…

8. Τα πρόσωπα που μέχρι την έναρξη ισχύος της παρούσας έχουν δηλωθεί αντίκλητοι, θεωρούνται, με την έναρξη ισχύος της, φορολογικοί εκπρόσωποι».

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από άρθρο του κ. Κωνσταντίνου Καλλίτση, με τίτλο «Η αλλαγή της φορολογικής κατοικίας» που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιανουαρίου 2018 του περιοδικού Epsilon7.

Πηγή e-forologia