Ο Κανόνας του χρυσού ( gold standard) ίσχυε πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες στο διεθνές εμπόριο. Σύμφωνα με τον κανόνα αυτό, κάθε χώρα καθόριζε μια συγκεκριμένη ισοτιμία του εθνικού της νομίσματος με τον χρυσό. Το σύστημα ίσχυσε από την αρχή του 20ου αιώνα έως και τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο οπότε και σταδιακά εγκαταλείφτηκε από τις χώρες που το ακολουθούσαν έως τότε. Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και κυρίως από το 1920 έως το 1935 υπήρξε μια νέα διεθνής προσπάθεια για την επαναφορά του συστήματος του κανόνα του χρυσού με πολλά προβλήματα και πολλές δυσλειτουργίες. Τότε οι ΗΠΑ καθόρισαν την αντιστοιχία 1 ουγκιάς χρυσού στα 35 δολάρια.
Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν φυσικό να γνωρίσει η ανθρωπότητα μια περίοδο μεγάλης νομισματικής αστάθειας με υπερπληθωριστικές τάσεις και επακόλουθο τις συχνές και μεγάλες μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Με πρόσχημα την εμπειρία αυτή που αφορούσε όμως μια πολεμική και όχι ειρηνική περίοδο, προς το τέλος του πολέμου, πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη του Μπρέττον Γουντς και εκεί αποφασίστηκε η δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, της GATT καθώς και η υιοθέτηση του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που έγινε γνωστό ως το σύστημα του Μπρέττον Γουντς.
Το Ιούλιο του 1944, οι νικητριες δυτικές χώρες καθιέρωσαν το σύστημα σταθερών ισοτιμιών του Μπρέττον Γουντς το οποίο προσδιόριζε σταθερές ισοτιμίες μεταξύ των νομισμάτων των χωρών που συμμετείχαν σε αυτό. Ονομάστηκε έτσι από την ομώνυμη Νομισματική και Χρηματοοικονομική Διάσκεψη στο Μπρέττον Γουντς (Bretton Woods) στο Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με το σύστημα Μπρέττον Γουντς κάθε χώρα που συμμετείχε αναλάμβανε την υποχρέωση να ασκήσει τέτοια νομισματική πολιτική που να διατηρεί την συναλλαγματική της ισοτιμία σταθερή σε μια καθορισμένη τιμή, με μέγιστη απόκλιση ένα τοις εκατό, σε σχέση με τον χρυσό. Σκοπός της δημιουργίας αυτού του συστήματος ήταν η ύπαρξη ενός ομαλού και προβλέψιμου διεθνούς κλίματος συναλλαγών ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες, που θα διέπονταν από συγκεκριμένους κανόνες, με περιορισμό των ελέγχων, και την επίτευξη της μετατρεψιμότητας των νομισμάτων όλων των χωρών που συμμετείχαν στο σύστημα του Μπρέττον Γούντς, μέσω των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Το σύστημα αυτό διέφερε από το κλασικό σύστημα του κανόνα του χρυσού των αρχών του 20ου αιώνα στο ότι οι ισοτιμίες των νομισμάτων των χωρών που συμμετείχαν ήταν σταθερές μεν σε σχέση με τον χρυσό, δεν ήταν όμως τα νομίσματα τους απ’ ευθείας μετατρέψιμα σε χρυσό. Μετατρεψιμότητα σε χρυσό διατηρούσε μόνο το αμερικάνικο δολάριο στην τιμή των 35 δολαρίων ανά ουγγιά χρυσού. Οι υπόλοιπες χώρες καθόριζαν τις ισοτιμίες τους σε σχέση με τον χρυσό μόνο έμμεσα καθώς υπολόγιζαν την σχέση εθνικού νομίσματος ανά ουγγιά χρυσού που επιθυμούσαν και όριζαν αντίστοιχα την ισοτιμία τους με το δολάριο. Το δολάριο έτσι έγινε «παρεμβατικό νόμισμα» για την διατήρηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Οι συμμετέχουσες χώρες στο σύστημα αυτό ήταν υποχρεωμένες να διατηρούν την ισοτιμία τους με το δολάριο σταθερή με μικρές μόνο αποκλίσεις της τάξης του 1% από την κεντρική-ορισμένη ισοτιμία. Για να επιτευχθεί η σταθερότητα αυτή οι χώρες αναλάμβαναν να αγοράσουν ή να πουλήσουν την απαραίτητη ποσότητα σε χρυσό ή σε συνάλλαγμα ώστε να βρίσκεται η ισοτιμία τους μέσα στα στενά όρια του +/- 1% από τις κεντρικές ισοτιμίες.
Ακόμα, σύμφωνα με το σύστημα αυτό οι επί μέρους χώρες μπορούσαν αν υπήρχε σχετική νομισματική αναγκαιότητα να προχωρήσουν σε υποτίμηση του εθνικού τους νομίσματος έως και 10% χωρίς την άδεια αλλά με την επίβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αν υπήρχε αναγκαιότητα για υποτίμηση μεγαλύτερη του 10% τότε έπρεπε να υπάρχει σχετική έγκριση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Το νέο αυτό σύστημα καθορισμού των συναλλαγματικών ισοτιμιών κατά την επόμενη δεκαετία του 1950 αρχικά συνέβαλε στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και γενικότερα, φαινομενικά τουλάχιστον ευνόησε την διεθνή οικονομική ανάπτυξη. Ταυτόχρονα όμως οι ΗΠΑ άρχισαν αν εμφανίζουν σοβαρά ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών τους δημιουργώντας ένα αίσθημα νευρικότητας και έρπουσας ανησυχίας για το παρόν και κυρίως το μέλλον του διεθνούς νομισματικού συστήματος.
Το συνεχόμενα ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών σήμαινε ότι όλο και μεγαλύτερη ποσότητα συναλλαγματικών αποθεμάτων των ΗΠΑ και χρυσού έφευγαν προς το εξωτερικό. Τα ελλείμματα αυτά καθώς συντηρούνταν επί σειρά ετών άρχισαν να δημιουργούν αμφιβολίες στις διεθνείς χρηματαγορές για την δυνατότητα που είχαν οι ΗΠΑ να συνεχίσουν να μετατρέπουν το δολάριο σε χρυσό.
Τελικά ύστερα από τεράστια προβλήμτα που δημιουργήθηκαν, το 1971, ο Ρίτσαρντ Νίξον, τότε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ανέστειλε μονομερώς το σύστημα του Bretton Woods, ακυρώνοντας την άμεση μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό.
Έτσι έλειξε και αυτή η προσπάθεια ποδηγέτησης του διεθνούς νομισματικού και εμπορικού συστήματος από τις μεγάλες δυνάμεις ξαι ειδικότερα από τις ΗΠΑ.
Οι εμπνευστές αυτών των συστημάτων δεν σταμάτησαν φυσικά τις προσπάθειές τους προς παρόμοιες κατευθύνσεις. Το τελευταίο ακραίο παραδειγμα νομισματικής ένωσης που ευνοεί τους ισχυρούς και ειδικότερα τη Γερμανία είναι αυτό της ευρωζώνης. Όπως οι προηγούμενες λιγότερο σκληρές και τραυματικές απόπειρες, έτσι και αυτή της Γερμανοποίησης της Ευρώπης μέσα από τον έλεγχο ενός κοινού νομίσματος που ελέγχεταια από την Ευρωπαϊκή κεντρική Τράπεζα που εδρεύει στην Φραγκφούρτη, είναι καταδικασμένη να κλείσει τον κύκλο της αργά ή γρήγορα. Στο μεταξύ όμως, θα έχει προξενήσει μεγάλη καταστροφή στις περιφερεικές χώρες της Ευρώπης και ειδικότερα στην Ελλάδα.
Στη σύγχρονη εποχή έχουμε μπει στη φάση του πολέμου νομισμάτων κυρίως ανάμεσα στις ΗΠΑ με το δολάριο, τη Γερμανία με το ευρώ και την Κίνα με το γουάν. Οι μικρές χώρες όπως η Ελλάδα που δεν επιλέγουν την απεμπλοκή τους απο τον πόλεμο αυτό των τεράτων, δεν μπορεί παρά να υποστούν βαρύτατα τραύματα, όπως αυτά που βιώνουμε στη σύγχρονη Ελληνική Τραγωδία υπο το καθεστώς της σημερινής Γερμανικής οικονομικής κατοχής.
Οδός Δραχμής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου