Η έξοδος στις αγορές και η έξοδος από το Μνημόνιο.

του Κώστα Μελά

Αν θα μπορούσα να περιγράψω την κατάσταση  της ελληνικής οικονομίας θα την περιέγραφα ως εξής: ούτε καταρρέουμε, ούτε απογειωνόμαστε , είμαστε ακόμη ζωντανοί ,αλλά σερνόμαστε και πιθανόν αυτό να συμβεί για πολύ καιρό εκτός απρόβλεπτων εξελίξεων , θετικών ή αρνητικών. Προσοχή μιλάω για την πλευρά της ελληνικής οικονομίας η οποία καλώς ή κακώς αναγνωρίζεται από το διεθνές οικονομικό περιβάλλον και όχι για το σύνολο της όπως αυτή γίνεται αντιληπτή από την ελληνική κοινωνία. Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να επανέλθουμε συστηματικά και σε βάθος ώστε να γίνει κατανοητός ο τρόπος που λειτουργεί στις σημερινές συνθήκες η οικονομία και όχι όπως ο καθένας από μας θα επιθυμούσε να λειτουργεί.

Τώρα   χρειάζεται να στηρίξω την παραπάνω  άποψη μου.

Δεν γνωρίζουμε ότι πράγματι η περίοδος  που άρχισε  τον Απρίλιο 2010 (όταν η Ελλάδα δεν μπορούσε να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της μετά την άρνηση των αγορών να την χρηματοδοτήσει)  κλείνει τώρα, επειδή θα δανειστούμε 2-3 δισ. ευρώ για 5ετία με 5,5% επιτόκιο, ενώ το δημόσιο χρέος είναι 321 δισ. (175,5% του ΑΕΠ).

Η συγκυρία στις διεθνείς αγορές είναι εξαιρετικά ευνοϊκή. Υπάρχουν πλήθος κεφαλαίων τα οποία επιζητούν υψηλές αποδόσεις με σχετική ασφάλεια λόγω της χαλαρής νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών αλλά και τις απόσυρσης μεγάλου όγκου κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές. Το ποσό το οποίο αναζητά η Ελλάδα είναι ουσιαστικά ασήμαντο για το ύψος των κυκλοφορούντων κεφαλαίων. Παράλληλα η «έξοδος» σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες «έχει προετοιμαστεί καλά» κάτι που με απλά λόγια σημαίνει ότι έχει ήδη συμφωνηθεί. Το πρόβλημα με όλα αυτά τα κεφάλαια (οι λεγόμενες επενδύσεις χαρτοφυλακίου)είναι ότι δεν ακινητοποιούνται . Όπως έρχονται έτσι μπορούν να εγκαταλείψουν την χώρα στην πρώτη άστοχη εξέλιξη της οικονομίας είτε όταν έχουν εκπληρώσει το στόχο τους είτε όταν βρίσκουν ευνοϊκότερα περιβάλλοντα που τους εξασφαλίζουν μεγαλύτερη απόδοση. Το άσχημο είναι ότι όλα αυτά τα κεφάλαια λειτουργούν σχεδόν με τον ίδιο τρόπο , έχουν τα χαρακτηριστικά της αγέλης επειδή διαμορφώνουν το ίδιο πρόσημο προσδοκιών. Έτσι οι κινήσεις τους είναι ομαδικές με αποτέλεσμα είτε να υπερακοντίζουν τις θετικές προσδοκίες με την συνεχή εισροή τους είτε επιταχύνουν αντίστοιχα τις αρνητικές με τη συνεχή εκροή τους.  Επίσης σήμερα επειδή τα βασικά μεγέθη που τα ενδιαφέρουν (μακροοικονομικά ελλείμματα , και υψηλές αποδόσεις )αλλά κυρίως επειδή εκτιμούν ότι η στάση της ΕΕ έχει μεταβληθεί για την Ελλάδα μπορούν να διακινδυνεύσουν αυτά τα ασήμαντα για αυτούς κεφάλαια αλλά αρκετά σημαντικά για την ελληνική οικονομία.

Η στατική απεικόνιση της κατάστασης που απορρέει από την «ελεγχόμενη έξοδο» στις αγορές κεφαλαίων δεν έχει απολύτως καμία οικονομική σημασία αν δεν συνοδευθεί από τρεις συγκεκριμένες εξελίξεις:

Η πρώτη αφορά στο κατά πόσον η ασκούμενη οικονομική πολιτική θα αποκτήσει κάποιο βαθμό ελευθερίες αυτή καθαυτή.

Η δεύτερη αφορά στο κατά πόσον αυτή η πράξη θα συνοδευθεί από την σταδιακή επαναφορά των ελληνικών επιχειρήσεων στη θέση του «ευυπόληπτου δανειζόμενου» μειώνοντας ουσιαστικά τον κίνδυνο χώρας και δίνοντας στις ελληνικές επιχειρήσεις τη δυνατότητα αποκατάστασης των «πιστοληπτικών γραμμών» με τις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις του εξωτερικού (ανεξάρτητα αν αυτές έχουν θέση εισαγωγέα ή εξαγωγέα προς την ελληνική οικονομία).

Και η τρίτη από την διατηρησιμότητα της δυνατότητας εξόδου στις αγορές.

Σχετικά με την πρώτη παρότι θεωρητικά θα μπορούσε να δημιουργηθεί κάποιος βαθμός ελευθερίας , κυρίως ως προς τη χρήση των νέων δανειακών κεφαλαίων, μέχρι σήμερα η κυβέρνηση δεν έχει προβεί σε καμία ανακοίνωση για την χρήση των συγκεκριμένων κεφαλαίων.

Σχετικά με τη δεύτερη θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τις συγκεκριμένες αντιδράσεις ,οι οποίες όμως εξαρτώνται και από άλλους σημαντικούς παράγοντες (όπως η μεγέθυνση του ΑΕΠ , και πάνω από όλα  η πολιτική σταθερότητα της χώρας).     

Τώρα για την τρίτη, αν υπάρξουν προβλήματα στην πορεία και η χώρα δεν μπορέσει να τα καταφέρει (γεγονός όχι απίθανο), τότε  θα χρειαστεί τη στήριξη του ευρωπαϊκού μηχανισμού ESM προκειμένου να βγαίνει στις αγορές μόνο για μικρά ποσά. Υποστήριξη του ESM σημαίνει ότι θα έχουμε μια ανοικτή γραμμή πίστωσης από αυτόν, ώστε να μας χρηματοδοτεί αν και εφόσον δεν μπορέσουμε κάποια φορά να δανειστούμε από τις αγορές. Αυτή η στήριξη, η γραμμή πίστωσης από τον ESM, προϋποθέτει νέο Μνημόνιο και τακτικούς ελέγχους – όπως σήμερα.

Με την παραπάνω πρόταση εισερχόμαστε στο δεύτερο σημαντικό θέμα. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι βγαίνουμε από το μνημόνιο. Δεν είναι αληθές. Όσοι το υποστηρίζουν δεν ομολογούν την αλήθεια.

Μόλις προ ολίγων ημερών συμφωνήθηκε η 4η επικαιροποίηση του δευτέρου Μνημονίου, η οποία προβλέπει δημοσιονομικά μέτρα για το 2015 και για το 2016 και, άρα, το «Μνημόνιο που έληξε» είναι το Μνημόνιο που ανανεώθηκε για δύο χρόνια.

Όμως το Μνημόνιο ισχύει ως υποχρέωση έναντι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έως το πρώτο τρίμηνο του 2016. Αυτό διότι  έως τότε υπάρχει πρόγραμμα χρηματοδότησης  από το ΔΝΤ (περίπου 16 δισ. ευρώ που απομένουν από το συνολικό δανεισμό που έχει αναλάβει το ΔΝΤ να χορηγήσει στην χώρα). Βεβαίως υπάρχει η περίπτωση να αρνηθούμε το συγκεκριμένο ποσό και να το υποκαταστήσουμε με κεφάλαια από άλλες πηγές (προφανώς από την αγορά). Κάτι που φαίνεται τρομακτικά δύσκολο έως αδύνατον. Επομένως τουλάχιστον μέχρι το 2016 θα βρισκόμαστε σε Μνημόνιο επιτήρησης.

Σταματάω για την ώρα στο έτος 2016 . Όμως το ζήτημα  σχετικά με την συνέχιση της ύπαρξης Μνημονίου και μετά το 2016  παραμένει ανοικτό , για τον απλό λόγο ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας είναι συνάρτηση της επιτυχίας του εφαρμοζομένου προγράμματος( πρωτογενή πλεονάσματα, ύψος αποκρατικοποιήσεων , δυνατότητα δανεισμού κτλ). 

www.kostasmelas.gr