Ώριμη «ιδέα» η συνεκμετάλλευση - Τη θέλουν ενεργειακά λόμπι, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Τουρκία

Το Ποντίκι

του Δημήτρη Μηλάκα

Η ιδέα της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου, ως της «μόνης ρεαλιστικής επιλογής» για την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων επανέρχεται στο προσκήνιο και στις σκέψεις της ελληνικής κυβέρνησης. Οι λόγοι για τους οποίους αυτή η παλαιά (από τη δεκαετία του 1970) ιδέα επανεμφανίζεται μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

1. Το παγκόσμιο ενεργειακό λόμπι πιέζει για πολιτικές διευθετήσεις προκειμένου να συνεχιστούν απρόσκοπτα και με ασφάλεια τα πρότζεκτ που βρίσκονται σε εξέλιξη στην ανατολική Μεσόγειο.

2. Ελληνικές κυβερνήσεις του παρελθόντος (Σημίτης - Παπανδρέου) έχουν ολοκληρώσει με κάθε λεπτομέρεια τις συζητήσεις οι οποίες περιγράφουν επακριβώς τους όρους του συμβιβασμού που οδηγεί στη συνεκμετάλλευση.

3. Η λογική της συνεκμετάλλευσης συνάδει έτσι κι αλλιώς με την κατάσταση που οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ έχουν δημιουργήσει στην περιοχή, αντιμετωπίζοντας Ελλάδα και Τουρκία ως ενιαίο χώρο και αδιαφορώντας για... λεπτομέρειες όπως είναι τα σύνορα, τα οποία από το 1996 και την κρίση των Ιμίων είναι – ας μην το ξεχνάμε – γκρίζα.

4. Η παρούσα κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός απέδειξαν στον συμβιβασμό με τα Σκόπια ότι είναι σε θέση να αγνοήσουν το βάρος τέτοιων «ιστορικά φορτισμένων» υποθέσεων και να ρισκάρουν αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος.

Απ’ τον Σημίτη στον... Τσιρώνη

Όπως φάνηκε στις πρόσφατες δηλώσεις του πρώην και του νυν υπουργού Εξωτερικών (Κοτζιάς - Κατρούγκαλος), αλλά και από την τοποθέτηση του τέως αναπληρωτή υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και βουλευτή της κυβερνητικής πλειοψηφίας (Τσιρώνης), η κυβέρνηση έχει τη διάθεση να πιάσει το νήμα των ελληνοτουρκικών από εκεί που το είχαν αφήσει οι κυβερνήσεις Σημίτη.

● Ο Νίκος Κοτζιάς μιλώντας σε συνέδριο (των Δελφών) διαβεβαίωσε τα ενεργειακά λόμπι και την Άγκυρα ότι «δεν είμαστε μοναχοφάηδες». 

● Ο Γιώργος Κατρούγκαλος, σε συνέντευξή του σε τουρκική εφημερίδα, επιβεβαίωσε τη θέση της Αγκυρας ότι τίποτε στην περιοχή δεν μπορεί να γίνει ερήμην της Τουρκίας. 

● Ο Γιάννης Τσιρώνης, υπογραμμίζοντας τη γεωγραφική θέση του Καστελλόριζου (δεν βρίσκεται στο Αιγαίο, αλλά στη Μεσόγειο), εμφανίζεται να αποδέχεται την τουρκική επιχειρηματολογία ότι το εν λόγω (ελληνικό) νησί είναι ειδική περίπτωση.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι αυτό το μπαράζ «περίεργων» τοποθετήσεων εκδηλώθηκε λίγο μετά τη μακρά συνάντηση και κατ’ ιδίαν συζήτηση που είχε ο πρωθυπουργός με τον Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Άγκυρα. 

Σ’ αυτήν τη συνάντηση επισήμως ανακοινώθηκε κάποιου είδους μορατόριουμ με την επαναφορά των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (τα οποία έχουν συμφωνηθεί στο παρελθόν) προκειμένου να αποκατασταθεί στοιχειώδης ηρεμία μέχρι τις ελληνικές εκλογές και την ανάδειξη της νέας ελληνικής κυβέρνησης, η οποία θα έχει τον απαραίτητο πολιτικό χρόνο για να επιχειρήσει τη διευθέτηση.

Το έδαφος για μια διευθέτηση στα ελληνοτουρκικά, σε τεχνικό τουλάχιστον επίπεδο, είναι έτοιμο. Όπως έχει σε ανύποπτο χρόνο πληροφορήσει το «Ποντίκι» στενός συνεργάτης του τότε υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Παπανδρέου, «όλα ήταν έτοιμα, αλλά μας πρόλαβαν οι εκλογές του 2004».

Με σημαδεμένα χαρτιά

Αυτήν ακριβώς την εικόνα, ότι «όλα είναι έτοιμα» για μια ελληνοτουρκική συμφωνία στη βάση της συνεκμετάλλευσης δίνει σε βιβλίο του και ο Τούρκος διπλωμάτης Ντενίζ Μπουλούκμπασι, ο οποίος πήρε μέρος στις διερευνητικές επαφές Ελλάδας - Τουρκίας από το 2002 μέχρι το 2007. 

Ο Τούρκος διπλωμάτης υποστηρίζει ότι η ελληνική κυβέρνηση, την περίοδο 2002 - 2003, με πρωθυπουργό τον Κ. Σημίτη και ΥΠΕΞ τον Γ. Παπανδρέου, είχε δεχτεί να μπει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων η τουρκική αξίωση να δεσμευτεί η Ελλάδα ότι σε ορισμένες περιοχές του Αιγαίου δεν θα ασκήσει το δικαίωμά της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια.

Όπως αναφέρει ο Τούρκος πρώην διπλωμάτης στο βιβλίο του, οι περιοχές που συμφωνήθηκε να παραμείνουν στα 6 ναυτικά μίλια είναι οι παρακάτω:

● Ανάμεσα στα τουρκικά παράλια και τα ελληνικά νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

● Η ανατολική, η νότια και η βόρεια πλευρά της Σαμοθράκης και της Λήμνου.

● Οι βόρειες και νότιες πλευρές της Λέσβου, των Ψαρών και της Χίου.

● Η βόρεια πλευρά της Σάμου.

● Η βόρεια, η νότια και η δυτική πλευρά της Ικαρίας.

● Η περιοχή με καθεστώς ανοικτής θάλασσας που επεκτείνεται ανάμεσα από τη Μύκονο και την Ικαρία στη Μεσόγειο.

● Ο δίαυλος Ρόδου - Καρπάθου.

● Ο δίαυλος Κάσου - Κρήτης.

● Ο δίαυλος Αντικυθήρων - Κρήτης.

Απ’ όλα αυτά εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος για ποιο λόγο η ελληνική κυβέρνηση, αν και το έχει δημοσίως ανακοινώσει (Κοτζιάς, κατά την τελετή αποχώρησής του από το ΥΠΕΞ) δυσκολεύεται να προχωρήσει σε κινήσεις που έχουν να κάνουν με την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων ακόμη και σε περιοχές... μακριά από το Αιγαίο, όπως είναι η περιοχή των Κυθήρων (δίαυλος Αντικυθήρων - Κρήτης) και της Κρήτης (δίαυλος Κάσου - Κρήτης).

Σε κάθε περίπτωση, παρά τις εσωτερικές πολιτικές δυσκολίες, η επόμενη ελληνική κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να επανέλθει στο τραπέζι μιας ελληνοτουρκικής διαπραγμάτευσης η οποία θα γίνει με «σημαδεμένα χαρτιά» καθώς οι βασικές ελληνικές υποχωρήσεις έχουν ήδη καταγραφεί στο παρελθόν. 

Κάτι που επίσης αξίζει να υπογραμμιστεί είναι ότι η «ανάγκη» για διευθετήσεις στα ελληνοτουρκικά δεν υπαγορεύεται από κάποιον ελληνικό σχεδιασμό, αλλά από την πίεση του διεθνούς παράγοντα και των ενεργειακών λόμπι, που βιάζονται να προχωρήσουν στην εκμετάλλευση των πόρων της περιοχής επιβάλλοντας μια τάξη η οποία θα επικυρώσει τις αξιώσεις της Άγκυρας, αφού... «τίποτε δεν μπορεί να γίνει στην περιοχή ερήμην της Τουρκίας».

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2066 στις 28-3-2019