Μαύροι κύκνοι

analyst

Η πιο ανοχύρωτη χώρα, η οποία είναι επί πλέον δεμένη χειροπόδαρα (εν προκειμένω, τα δεσμά της είναι αδύνατον να λυθούν, οπότε μόνο κόβονται όπως ο γόρδιος δεσμός) και υπό αυστηρή γερμανική κατοχή, είναι η Ελλάδα – με πολιτικές ηγεσίες που, ενώ προειδοποιούν για τις άσχημες καιρικές συνθήκες, δεν ενεργούν ανάλογα όσον αφορά την παγκόσμια καταιγίδα που φαίνεται καθαρά στον ορίζοντα, παρά το ότι είναι ασφαλώς πολύ πιο επικίνδυνη από τον καιρό.

.

«Σύμφωνα με τη γνωστή χριστουγεννιάτικη ιστορία μία γαλοπούλα, κλεισμένη κάποτε στο σκοτεινό στάβλο της, ανησυχούσε και φοβόταν για τη ζωή της – έως ότου διαπίστωσε πως ο χωρικός που την είχε φυλακίσει, θα έπρεπε να είναι ένας καλός άνθρωπος. Η κρίση της αυτή οφειλόταν στο γεγονός ότι, ο χωρικός ερχόταν καθημερινά την ίδια ώρα στο στάβλο, προσφέροντας της πλουσιοπάροχη τροφή.

Κάθε φορά λοιπόν που επαναλαμβανόταν η ίδια διαδικασία, η γαλοπούλα πίστευε όλο και πιο πολύ ότι, δεν θα μπορούσε πουθενά αλλού να ζήσει καλύτερα, από το στάβλο αυτού του γενναιόδωρου χωρικού. Νοιώθοντας πλέον ευχάριστα, ηρέμησε και απολάμβανε το φαγητό της, με αποτέλεσμα να γίνει παχιά και δυσκίνητη.

Εν τούτοις, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, ο καλός χωρικός εμφανίστηκε στο στάβλο κρατώντας ένα αιχμηρό μαχαίρι, αντί να της προσφέρει ως συνήθως τροφή. Έτσι η γαλοπούλα κατέληξε στο τραπέζι της ευτυχισμένης οικογένειας του χωρικού, χωρίς καν να το καταλάβει» (Taleb).

.Άρθρο

- του Βασίλη Βιλιάρδου

Το παράδειγμα της γαλοπούλας χρησιμοποιείται για την περιγραφή γεγονότων που χαρακτηρίζονται ως «μαύροι κύκνοι» – όπου πρόκειται για σπάνια συμβάντα με μαζικές επιπτώσεις, τα οποία προβλέπονται μόνο εκ των υστέρων. Για τη δήθεν έντιμη, νομοταγή Γερμανία, ένας τέτοιος μαύρος κύκνος ήταν η απάτη της Volkswagen και το προβληματικό χρηματοπιστωτικό της σύστημα, κυρίως η Deutsche Bank – ενώ για τη δήθεν τεχνολογικά υπερέχουσα Ιαπωνία το σκανδαλώδης πυρηνικό ατύχημα της Fukushima, το οποίο έθεσε σε κίνδυνο ολόκληρο τον πλανήτη.

Για τους υποστηρικτές της νεοφιλελεύθερης οικονομίας, ο μαύρος κύκνος ήταν η Enron, η χρεοκοπία της Lehman Brothers και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 – ενώ για τις Η.Π.Α. γεωπολιτικά η ηγεμονική επέμβαση της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή. Για την Ευρωζώνη η κρίση χρέους της Ελλάδας, η οποία έφερε στην επιφάνεια τα τεράστια ελαττώματα του κοινού νομίσματος – για την Ελλάδα η μεγαλοπρεπής κυβίστηση της αριστεράς το 2015 και το κλείσιμο των τραπεζών, ενώ για τη γαλοπούλα η παραμονή των Χριστουγέννων.

Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι το ότι, το μέλλον δεν προβλέπεται με βάση τα στοιχεία του παρελθόντος – πως τα μεγάλα γεγονότα δεν έχουν κανένα ιστορικό προηγούμενο. Με απλά λόγια, επειδή κανένας Ευρωπαίος δεν είχε δει ποτέ στη ζωή του έως τα τέλη του 17ου αιώνα έναν μαύρο κύκλο, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν – ενώ οι συνεχείς διασώσεις της Ελλάδας από τους δανειστές της, δεν αποδεικνύουν πως θα συνεχιστεί το ίδιο στο μέλλον, όταν καταναλωθεί το μαξιλάρι των 24 δις €.

Περαιτέρω, όλοι όσοι πιστεύουν σε οικονομικά μοντέλα, τα οποία δημιουργούνται από την τροφοδοσία των ηλεκτρονικών υπολογιστών με στοιχεία του παρελθόντος, είναι στη λάθος κατεύθυνση – όπως άλλωστε αποδείχθηκε από τους δύο αμερικανούς ερευνητές, οι οποίοι πήραν το βραβείο Νόμπελ για τις οικονομικές τους μελέτες, οδηγώντας λίγο αργότερα το κερδοσκοπικό κεφάλαιο LTCM στη χρεοκοπία.

Η αιτία ήταν το ότι, δεν είχαν προβλέψει τη συναλλαγματική κρίση της Ρωσίας, η οποία εκείνη την εποχή προκάλεσε σεισμό στις χρηματαγορές – έχοντας ουσιαστικά πυροδοτηθεί από την ασιατική τραγωδία.

Συνεχίζοντας, το βασικό πρόβλημα των μοντέλων πρόβλεψης είναι οι στατιστικές εξαιρέσεις – οι οποίες διαστρεβλώνουν εντελώς τα δεδομένα. Για παράδειγμα, όταν πάρει κανείς τυχαία 100 ανθρώπους και βρει το μέσον όρο του ύψους τους, εάν αργότερα προσθέσει τον πιο ψηλό άνθρωπο του πλανήτη, δεν θα υπάρξει καμία διαφορά. Εάν όμως επιλέξει 100 μέσους ανθρώπους με βάση τα περιουσιακά τους στοιχεία, προσθέτοντας μετά τον πλουσιότερο του πλανήτη, ο μέσος όρος πιθανότατα θα εκτιναχθεί στα ύψη.

Τα μοντέλα πρόβλεψης τώρα του οικονομικού ρίσκου λειτουργούν με το πρώτο παράδειγμα – ενώ οι χρηματαγορές, όπως επίσης πολλά άλλα «φυσικά συμβάντα», υπακούουν στους κανόνες του δεύτερου. Επομένως, τα μέτρα που λαμβάνονται με βάση αυτά τα μοντέλα, μοιάζουν με ένα φάρμακο που κατασκευάζεται για φυτά, χρησιμοποιούμενο σε ανθρώπους.

Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από το χρηματιστηριακό κραχ του 1987 το οποίο, με βάση τα οικονομικά μοντέλα, μπορεί να συμβεί μόνο μία φορά σε πολλά δισεκατομμύρια χρόνια – αφού η πτώση ενός τόσο ανθεκτικού δείκτη, όπως ο DJ κατά -23% μέσα σε μία μόνο ημέρα, θεωρούταν απίθανη. Εν τούτοις, συνέβη για δεύτερη φορά μέσα σε τριάντα περίπου χρόνια – αποστομώνοντας τους ερευνητές.

Η ασταθής σταθερότητα

Περαιτέρω, οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στην ελεύθερη Οικονομία, με τη χρήση των μοντέλων, μοιάζουν με τις συνεχείς επισκευές ενός πλυντηρίου, το οποίο παρ’ όλα αυτά θα αχρηστευθεί – αφού δεν υπάρχει τίποτα αιώνιο στη φύση.

Ειδικά όσον αφορά τη σημερινή χρηματοπιστωτική κρίση, αφού προηγουμένως οι κυβερνήσεις διέσωσαν τις εμπορικές τράπεζες, στη συνέχεια οι τράπεζες διέσωσαν τα κράτη – ενώ πρόσφατα τόσο οι τράπεζες, όσο και τα κράτη, διασώθηκαν από τις κεντρικές τράπεζες με τη βοήθεια της μαζικής εκτύπωσης χρημάτων. Ποιός όμως θα διασώσει τις κεντρικές τράπεζες στο μέλλον; Ο πληθωρισμός; Στο γράφημα που ακολουθεί, φαίνεται πόσο είχαν διογκωθεί οι ισολογισμοί των κεντρικών τραπεζών το 2017 – έχοντας έκτοτε αυξηθεί ακόμη περισσότερο.

Όλοι κατανοούν βέβαια πως κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει αιώνια – οπότε δεν είναι καθόλου δύσκολο να προβλέψει κανείς την κατάρρευση του συστήματος. Εν τούτοις, είναι αδύνατον να γνωρίζει πότε ακριβώς θα συμβεί ή τι θα το προκαλέσει – ποιός θα είναι ο μαύρος κύκνος δηλαδή που σήμερα δεν μπορούμε να δούμε. Μπορεί δε να υπάρχει ελπίδα πως θα διατηρηθεί για πολύ ακόμη η σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας, με κριτήριο την αγορά ομολόγων (ανάλυση), αλλά κάτι σχετικά ανάλογο ισχυρίζονταν όλοι πριν το μεγάλο κραχ του 1929 – ενώ οι συνθήκες είναι παρόμοιες σήμερα.

Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωζώνη, η οποία είναι αδύνατον να συνεχίσει να υπάρχει, κυρίως λόγω των τρομακτικών πλεονασμάτων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας – απέναντι στα οποία βρίσκονται αντίστοιχα τρομακτικά ελλείμματα όλων των άλλων χωρών, με τις οποίες συναλλάσσεται. Φυσικά είναι δυνατόν να υποταχθούν οι χώρες της Ευρώπης στη Γερμανία η οποία, έχοντας τοποθετήσει σε όλους σχεδόν τους βασικούς οργανισμούς της ΕΕ δικά της άτομα, επιδιώκει πλέον το ίδιο με την ΕΚΤ (εκλογή του επικεφαλής της κεντρικής της τράπεζας) και την Κομισιόν (ο κ. Weber της βαυαρικής CSU θεωρείται πως θα αντικαταστήσει τον κ. Juncker), αλλά υπάρχουν πολλές αντιδράσεις – πριν από όλα της Ιταλίας.

Ουσιαστικά πάντως το ευρώ μοιάζει με την υιοθέτηση του κανόνα του χρυσού από μία σειρά χωρών, οι οποίες έκτοτε αδυνατούν να επιλύσουν τα προβλήματα τους, όπως είναι η μη ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και τα υψηλά δημόσια χρέη τους – μη έχοντας τη δυνατότητα άσκησης μίας ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής. Επομένως, το κοινό νόμισμα θα καταρρεύσει, αλλά κανένας δεν γνωρίζει πότε και με ποιά αφορμή – εάν δηλαδή θα είναι η Ιταλία που κατά την άποψη μας θα έπρεπε αύριο το πρωί να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη προτού υποχρεωθεί σε ένα έγκλημα όπως η Ελλάδα (η προδοσία του PSI), η Γαλλία που είναι βυθισμένη σε δίδυμα ελλείμματα πιεζόμενη επί πλέον από τα κίτρινα γιλέκα, η Ελλάδα που μάλλον θα οδηγηθεί σε ένα διπλό νόμισμα, η Μ. Βρετανία με το BREXIT ή ακόμη και η Γερμανία  – όπως προτείνουν πάρα πολλοί οικονομολόγοι της χώρας. Ως εκ τούτου η ζωή συνεχίζεται, δήθεν ομαλά, έως την ημέρα της κρίσης – όπως με τη γαλοπούλα στην εισαγωγή μας.

Αυτό που επίσης θα καταρρεύσει είναι το δολάριο – αφού δεν μπορεί να ανατιμάται αιώνια, όταν οι Η.Π.Α. τυπώνουν αφειδώς χρήματα από το 1971 και μετά, τα χρέη τους έχουν ξεπεράσει κάθε ιστορικό προηγούμενο (από 8 τρις $ το 2007 στα 22 τρις $ σήμερα), ενώ αυξάνονται συνεχώς τα δίδυμα ελλείμματα τους. Πόσο μάλλον όταν, παρά την επιβολή δασμών στην Κίνα, τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία – όπως συμβαίνει όταν υιοθετούνται αντικρουόμενα μέτρα, με την έννοια πως η παράλληλη μείωση των φόρων αύξησε τα εισοδήματα των αμερικανών, οπότε τη ζήτηση και τις φθηνές εισαγωγές από την Κίνα (η οποία, αντί να υποτιμάει το νόμισμα της που σχετικά πρόσφατα συμπεριελήφθη στο καλάθι του ΔΝΤ, για να μην τιμωρηθεί, επιδοτεί ύπουλα τα εξαγωγικά της προϊόντα – κάτι που παρατηρείται και στη Γερμανία, η οποία ανέκαθεν εμπόδιζε τις εισαγωγές όχι μέσω δασμών, αλλά δήθεν «ποιοτικών» προϋποθέσεων).

Για την Ιαπωνία με χρέος της τάξης του 250% του ΑΕΠ ισχύει κάτι ανάλογο, όσο και αν θεωρείται πως κατέρριψε τον κανόνα του υπερπληθωρισμού – ενώ η Κίνα είναι αδύνατον να ελέγξει την υπερχρεωμένη, γεμάτη φούσκες οικονομία της. Όσον αφορά τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Ν. Αφρική (τα black out αποτελούν καθημερινότητα στη χώρα), η Τουρκία, η Ινδία κλπ., τα νομισματικά τους προβλήματα δεν έχουν πάψει να υπάρχουν, αλλά απλά δεν βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα – ενώ μόνο η οικονομία της Ρωσίας έχει κάπως σταθεροποιηθεί, κάτι που όμως ίσως αλλάξει με τις νέες κυρώσεις εκ μέρους της Δύσης. Επομένως, ο πλανήτης έχει τόσα πολλά προβλήματα, επί πλέον στα γεωπολιτικά, που έχει χαθεί εντελώς ο λογαριασμός – καθιστώντας αδύνατες τις προβλέψεις.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, έχει διαστρεβλωθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό η παγκόσμια οικονομία (η πολιτική επίσης από την επέλαση των ελίτ που παραδόξως έχουν κοινούς στόχους με τους αριστερούς μαρξιστές, όσον αφορά κυρίως το διεθνισμό και το μεταναστευτικό), λόγω των ανθρωπίνων παρεμβάσεων σε πέρα πολλούς τομείς, περιοχές και χώρες, που το μόνο σίγουρο είναι το ότι, αυτή τη φορά δεν αναμένεται ένας μαύρος κύκνος, αλλά ένα ολόκληρο σμήνος – το οποίο θα αλλάξει εντελώς τα δεδομένα στον πλανήτη.

Η πιο ανοχύρωτη χώρα δε, η οποία είναι επί πλέον δεμένη χειροπόδαρα (εν προκειμένω, τα δεσμά της είναι αδύνατον να λυθούν, οπότε μόνο κόβονται όπως ο γόρδιος δεσμός) και υπό αυστηρή γερμανική κατοχή, είναι η Ελλάδα – με πολιτικές ηγεσίες υποχείρια που, ενώ προειδοποιούν για τις άσχημες καιρικές συνθήκες, δεν ενεργούν ανάλογα όσον αφορά την παγκόσμια καταιγίδα που φαίνεται καθαρά στον ορίζοντα, παρά το ότι είναι ασφαλώς πολύ πιο επικίνδυνη από τον καιρό.