Του Μωυσή Λίτση
Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή το τελευταίο μισό του προηγούμενου αιώνα είχαν όλες άρωμα …πετρελαίου. Στην κατάρα του «μαύρου χρυσού» έρχεται τώρα να προστεθεί και η… κατάρα του φυσικού αερίου.
Τα όσα συνέβησαν πρόσφατα με το Κατάρ, με την «ξαφνική» απόφαση της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου και άλλων αραβικών χωρών (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν) να αποκλείσουν οικονομικά και διπλωματικά το πλούσιο σε φυσικό αέριο εμιράτο, είναι εικόνες από το όχι και πολύ μακρινό μέλλον που επιφυλάσσουν οι εντεινόμενοι ανταγωνισμοί στη Μέση Ανατολή, μετά την κατάρρευση της «παλιάς τάξης πραγμάτων».
Η Συρία έχει μεταβληθεί σε πεδίο μάχης και αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων στην περιοχή, όχι τόσο για τις πλούσιες πλουτοπαραγωγικές πηγές που άλλωστε δεν διαθέτει, αλλά για την «ιδεολογική» επικράτηση των αντιμαχόμενων δυνάμεων, προκειμένου να δείξουν ποιος κάνει κουμάντο στην περιοχή…
Στην πολύχρονη άμεση και έμμεση παρουσία των ΗΠΑ, προστίθεται η αναβαθμισμένη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας, τα ιδιαίτερα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων της ΕΕ, της Γαλλίας και της αναβαθμισμένης πολιτικά Γερμανίας, καθώς και των μικρότερων περιφερειακών δυνάμεων, Ισραήλ, Ιράν, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, που αναζητούν θέση στο νέο επικίνδυνο παιχνίδι…
Υπάρχει ένας ακόμη λόγος: Οι αγωγοί φυσικού αερίου. Το Κατάρ επιδιώκει να περάσει ο δικός του αγωγός φυσικού αερίου που θα το συνδέει με την Ευρώπη από τη Συρία, γεγονός το οποίο θα έθετε σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό μονοπώλιο στην προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου της ρωσικής Gazprom.
Το πλούσιο σε αέριο μικρό εμιράτο έχει ξοδέψει περισσότερα από 3 δισ. δολάρια τα δύο τελευταία χρόνια, προς ενίσχυση των ανταρτών που μάχονται κατά του Άσαντ στη Συρία, ξεπερνώντας οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση. Τώρα έχει όμως έχει υποσκελιστεί από τη Σαουδική Αραβία, η οποία είναι η βασική πηγή στρατιωτικής ενίσχυσης των ανταρτών.
Αλ Θάνι ο νεωτεριστής...
Αλλά ας πιάσουμε το νήμα της κρίσης από την αρχή. Η πρόσφατη κρίση δεν ξεκίνησε με την επίσκεψη Τραμπ στη Σαουδική Αραβία και την πρεμούρα του νέου Αμερικανού προέδρου να συγκροτήσει αντιιρανική συμμαχία, στο όνομα δήθεν της καταπολέμησης της τρομοκρατίας.
Ο διπλωματικός πόλεμος στη Μέση Ανατολή ανάμεσα στο Κατάρ και επτά αραβικές χώρες με επικεφαλής την Σαουδική Αραβία, έχει τις ρίζες του στην 22ετή ιστορία της υπόθεσης φυσικό αέριο του Κατάρ και της προσπάθειας της Ντόχα να αναδειχθεί σε περιφερειακό χρηματοοικονομικό κέντρο της περιοχής.
Το 1995 ο σημερινός ηγέτης του Κατάρ, Σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι ανέτρεψε τον φίλο-Σαουδάραβα πατέρα του και άρχισε να στέλνει υγροποιημένο φυσικό αέριο από το μεγαλύτερο κοίτασμα στον κόσμο: To NorthField, το οποίο μοιράζεται κυριαρχικά μαζί με το Ιράν, τον μεγαλύτερο εχθρό της Σαουδικής Αραβίας.
Χάρη στη νέα πλουτοπαραγωγική πηγή, το Κατάρ εξελίχθηκε όχι μόνο στην πλουσιότερη χώρα του κόσμου με ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα 130.000 δολάρια αλλά και στον μεγαλύτερο εξαγωγέα υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο.
Το 2005 το Κατάρ είχε από μόνο του περιορίσει την περαιτέρω ανάπτυξη του κοιτάσματος Northern Field, το οποίο θα έδινε περισσότερο αέριο για την εξαγωγή του, προκειμένου να διευκολύνει το Ιράν, το οποίο προχωρούσε με πολύ πιο αργούς ρυθμούς στην εξόρυξη αερίου στη δική του πλευρά. Το διετές μορατόριουμ στην εξόρυξη τερματίστηκε μετά από μια δεκαετία και πλέον, τον περασμένο Απρίλιο, αφότου το Ιράν κατάφερε για πρώτη φορά να πιάσει τα ποσοστά εξόρυξης του γειτονικού Κατάρ.
Μέχρι την «αποφράδα» ημέρα που το Κατάρ έγινε «σπόνσορας» της διεθνούς τρομοκρατίας, ήταν περιζήτητος επενδυτής. Το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ(sovereign fund) με διαθέσιμο ενεργητικό ύψους 335 δισ δολάρια εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους επενδυτές διεθνώς, ενώ ο ηγέτης του εμιράτου Σεΐχης αλ-Θάνι παρουσιαζόταν από τα διεθνή ΜΜΕ ως νεωτεριστής που φιλοδοξεί να πάψει το Κατάρ να εξαρτάται από τη «μονοκαλλιέργεια» του πετρελαίου, μετατρέποντάς το σε περιφερειακό χρηματοοικονομικό κέντρο.
Το Κατάρ έσπευσε να επενδύσει δισεκατομμύρια στις τράπεζες Barclays καιCredit Suisse κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, ενώ η βασιλική οικογένεια διοχέτευσε 1,75 δισ. ευρώ στο μετοχικό κεφάλαιο τηςDeutsche Bank το 2014, αγοράζοντας μετοχές.
Το Κατάρ κατέχει σημαντικά μερίδια σε ορισμένα από τα πιο γνωστά επιχειρηματικά ονόματα της Ευρώπης(Volkswagen, Sainsbury, Tiffany και άλλα).
Οι επενδύσεις του Κατάρ περιλαμβάνουν από την γαλλική ποδοσφαιρική ομάδα Saint-Germain μέχρι ακίνητα στην ακριβότερη περιοχή του Λονδίνου,Canary Wharf, συμμετοχή στην ισπανική αλυσίδα El Corte Ingles και το αεροδρόμιο Χίθροου.
Η Γαλλία επί προεδρίας Νίκολας Σαρκοζί τo 2008 είχε χορηγήσει φοροαπαλλαγές για τους Καταρινούς επενδυτές, ενώ ο «εμίρης του Κατάρ» έχει αντικαταστήσει τον άλλοτε «μπάρμπα Σαμ» από τις ΗΠΑ, που θα έσωζε την Ελλάδα από την κακοδαιμονία των μνημονίων…
Το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ αποφάσισε πέρυσι να επενδύσει 2,7 δισ. δολάρια στην κρατική εταιρεία πετρελαίου Rosneft.
Βέβαια η οικονομική ευμάρεια του Κατάρ έχει και μία λιγότερο γνωστή πτυχή του, η οποία δεν είναι άλλη από τους χιλιάδες ξένους εργάτες, που σε συνθήκες «δουλείας», εργάζονται για την ανέγερση των γηπέδων που θα φιλοξενήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου το 2022.
Οι εργασιακές συνθήκες σε όλα τα κράτη-μοναρχίες του Περσικού Κόλπου για τους ξένους εργάτες που συρρέουν για να δουλέψουν είτε στα οικοδομικά έργα, είτε ως βοηθητικό προσωπικό των πλούσιων σεΐχηδων είναι μία ακόμη σκοτεινή πλευρά, της «ευμάρειας» που έχει φέρει η εκμετάλλευση του πετρελαίου.
Δολάρια για ξόδεμα
Ο πλούτος από την πώληση φυσικού αερίου επέτρεψε στο Κατάρ να αναπτύξει μία «πολυδιάστατη» εξωτερική πολιτική, προκειμένου να απαλλαγεί από την κηδεμονία της Σαουδικής Αραβίας και του ελεγχόμενου απ’ αυτήν ΟΠΕΚ.
Ανέπτυξε στενές σχέσεις με το Ιράν, με το οποίο μοιράζεται άλλωστε το πολύτιμο κοίτασμα φυσικού αερίου, χωρίς ωστόσο παράλληλα να διαρρήξει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, φιλοξενώντας την Αμερικανική Κεντρική Διοίκηση από το 1991, εποχή του πρώτου πολέμου στον Περσικό με την οποία εγκαινιάστηκε η νέα αμερικανική παρουσία στην περιοχή.
Άλλωστε λίγες μόνο ημέρες μετά το σαουδαραβικό εμπάργκο και το ταξίδι Τραμπ στο Ριάντ, ανακοινώθηκε μία μεγάλη στρατιωτική συμφωνία ΗΠΑ και Κατάρ για την αγορά αμερικανικών F-15 συνολικής αξίας 12 δισ. δολαρίων. Η υποκρισία σε όλο της το μεγαλείο!
Η «πολυδιάστατη» εξωτερική πολιτική του Κατάρ περιλαμβάνει μεταξύ άλλων οικονομική στήριξη σε οργανώσεις όπως η Χαμάς και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Το Κατάρ φέρεται να έχει βοηθήσει στη χρηματοδότηση οργανώσεων όπως η Αλ Κάϊντα και το Ισλαμικό Κράτος, χωρίς ποτέ οι «εικασίες» αυτές να έχουν οδηγήσει την Ουάσιγκτον σε ρήξη των σχέσεων της με τη Ντόχα, πέραν κάποιων «φιλικών» (επί Ομπάμα-Κλίντον) νουθεσιών να πάψει να χρηματοδοτεί την ισλαμιστική τρομοκρατία.
Η υπόθεση ISIS, όπως άλλωστε και αυτή της Αλ Κάϊντα παραμένει σκοτεινή, με κατά καιρούς δημοσιεύματα να φέρουν πολλούς από τους περιφερειακούς παίκτες (Τουρκία) να έχουν ποντάρει στο άλογο αυτό…
Η ρίζα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας ανάγεται πίσω στη δεκαετία του ’80 και το δόγμα Μπρεζίνσκι, τότε που ο αξιοσέβαστος Σαουδάραβας γόνος Οσάμα Μπιν Λάντεν φιγουράριζε στο διεθνή τύπο ως απελευθερωτής του Αφγανιστάν από τη σοβιετική καταπίεση…
Με δύο λόγια το φυσικό αέριο φαίνεται να είναι η νέα κινητήρια δύναμη σε μια Μέση Ανατολή η οποία έχει πληρώσει ήδη με αρκετό αίμα τα παιχνίδια μεγάλων και μικρότερων δυνάμεων, τον προηγούμενο αιώνα, για τον έλεγχο των πετρελαίων. Ας έχουν γνώση οι φύλακες που ονειρεύονται σεϊχάτα στη...Μεσόγειο.
Πηγές:
Η Οικονομία με Άλλο Μάτι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου