Συμπεράσματα από τη συνάντηση του Τραμπ με τον πρόεδρο της Κίνας

Νέα Πολιτικά

του Στάθη Καραπάνου*

Η πρώτη, πολυαναμενόμενη συνάντηση μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του προέδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ στο Mar-a-Lago, στη Φλόριντα, σηματοδοτεί μία ιδιαζόντως κρίσιμη φάση των σινο-αμερικανικών σχέσεων. Οι εμπορικές διαφορές μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, η τεταμένη κατάσταση στη Νότια Θάλασσα της Κίνας, το ζήτημα της Ταϊβάν, οι περιπλοκές στην κορεατική χερσόνησο, οι υποτιμήσεις του κινεζικού νομίσματος, η συμφωνία για την κλιματική αλλαγή και πολλά άλλα θέματα παγκοσμίου ενδιαφέροντος θα μπορούσαν να είχαν γεμίσει την ατζέντα της συναντήσεως για εβδομάδες. Ο Τραμπ και ο Σι όμως είχαν μόλις 18 ώρες στη διάθεσή τους, κατά τις οποίες ουσιαστικά κατάφεραν μόνο να διαπιστώσουν εάν ταιριάζουν τα χνώτα τους, ψυχολόγησαν ο ένας τον άλλον και προσπάθησαν να περάσουν τα πρώτα μηνύματα σχετικά με τις προτεραιότητές τους.

Το μήνυμα πως οι ΗΠΑ θέλουν να λύσουν το γόρδιο δεσμό της κορεατικής χερσονήσου σίγουρα ελήφθη από κινεζικής πλευράς. Ο Τραμπ, για να διατάξει την εκτόξευση των 59 Tomahawk κατά της αεροπορικής βάσης Al Shayrat στη Συρία ως άμεση απάντηση στην επίθεση με χημικά όπλα που χρεώθηκε στον Άσαντ, διέκοψε το δείπνο με τον Σι και την κινεζική αποστολή. Σε συνδυασμό με τη μετέπειταδήλωση του Τραμπ, πως εάν η Κίνα δε βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος της Βορείου Κορέας –η οποία απείλησε με πυρηνικό χτύπημα τις ΗΠΑ για τον βομβαρδισμό στη Συρία- η Αμερική θα το λύσει μόνη της, η επίθεση στη Συρία αποτέλεσε επίδειξη δύναμης και προειδοποίηση προς την Κίνα. Οι δύο περιπτώσεις είναι βέβαια πολύ διαφορετικές η μία με την άλλη, πρώτον γιατί μία επίθεση στη Βόρεια Κορέα θα αποτελούσε άμεση απειλή της κινεζικής ασφάλειας και δεύτερον, γιατί ο Κιμ διαθέτει πολλούς βαλλιστικούς πυραύλους και πυρηνικές κεφαλές. Ο Τραμπ πάντως υποσχέθηκε επίσης ευνοϊκότερη εμπορική συμφωνία για την Κίνα σε περίπτωση που δράσει με αποφασιστικότητα στη Βόρεια Κορέα.

Η συνάντηση δεν επέφερε καμία συμφωνία ούτε στα εμπορικά ζητήματα, ούτε στο θέμα της Βορείου Κορέας, έθεσε όμως τις βάσεις για ένα παραγωγικό διάλογο σε διμερές επίπεδο μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων του πλανήτη. Ο Τραμπ χαρακτήρισε τη σχέση του με τον Σι «εξαιρετική». Από πλευράς του, ο Σι δίχως άλλο προσβλήθηκε με την επίθεση του Τραμπ στη Συρία την ώρα που ο ίδιος βρισκόταν σε επίσκεψη στις ΗΠΑ –η Κίνα είχε στηρίξει τον Άσαντ μαζί με τη Ρωσσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ-, δεν το έδειξε όμως δημοσίως. Βασικός σκοπός του κατά τη συνάντηση ήταν να αναδειχθεί η Κίνα ως συνεργάτης των ΗΠΑ στην παγκόσμια διακυβέρνηση και να εξασφαλίσει πως οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να συνεχίσουν στο μονοπάτι της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, έτσι ώστε να μην ναρκοθετηθεί η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας.

Ο Τραμπ δεν έχει ακόμη διαμορφώσει μία συγκεκριμένη πολιτική για την Ασία, είναι όμως πλέον ξεκάθαρο πως δεν προσδοκεί γεωπολιτικό προστατευτισμό. Ο νοηματικός χάρτης που θα υποστηρίξει το «America First» του Τραμπ σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής θα είναι εθνικιστικής κοπής, με κάποια αναπόφευκτα διεθνικιστικά στοιχεία. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος απέδειξε ήδη πως οι διαδικασίες των διεθνών οργανισμών όπως του ΝΑΤΟ ή του ΟΗΕ δεν θα καθορίζουν τις επιλογές του, προτιμώντας μονομερείς κινήσεις.

Όσον αφορά στην Ελλάδα, η όποια ελληνική κυβέρνηση πρέπει να καταφέρει να στοιχηθεί στο πλευρό των ΗΠΑ ανεξάρτητα από το ΝΑΤΟ, έτσι ώστε να θωρακιστεί η χώρα έναντι της επερχόμενης τουρκικής απειλής.

* Σινολόγος, βοηθός ερευνητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Νάπολης «L’Orientale»