Και πάλι για τα πρωτεία του λόγου

Νέα Πολιτική

του Λευτέρη Κουσούλη*

Το ζήτημα είναι και παραμένει πέραν του χρόνου.

Η πολιτική σύγκρουση ήταν, είναι και θα είναι για τα πρωτεία του λόγου.

Οποιαδήποτε θεωρία, οποιασδήποτε πλευράς του λεγόμενου πολιτικού φάσματος και αν επικαλεσθεί κανείς για την ερμηνεία της ιστορικής εξέλιξης, δεν μπορεί να γλιτώσει από την αδήριτη πραγματικότητα ότι η πολιτική σύγκρουση εκτυλίσσεται τελικά και καθοριστικά στο μέτωπο του λόγου.

Στο μέτωπο αυτό, στο μέτωπο των λέξεων, των νοημάτων, των σημασιών και του λόγου, δίνεται η πολιτική μάχη, με προέχουσα την προσπάθεια ελέγχου, από εποχή σε εποχή και από εξουσία σε εξουσία, των μέσων δημόσιας έκφρασης.

Από την αρχαία Αθήνα, όπου το υψωμένο χέρι λέει επίμονα και ασυμβίβαστα «ζητώ τον λόγο» μέχρι το σήμερα του Διαδικτύου, το αίτημα της διεκδίκησης του λόγου παραμένει στον πυρήνα του ζωντανό και αναλλοίωτο. Είναι το αίτημα της ελευθερίας που διαπερνά κάθε κοινωνικό σώμα και όσο και αν οι εξουσίες εκτιμούν καμιά φορά το αντίθετο, δεν το αφήνει σε ησυχία.

Αυτό το «ζητώ τον λόγο» δεν μπορεί ποτέ οριστικά να κατασταλεί. Ποτέ δεν θα υπάρξει τέτοια ισορροπία θανάτου. Δεν υπάρχει μόνο ο τοίχος του Διαδικτύου, υπάρχει και η εφημερίδα τοίχου.

Στη φάση της βασανιστικής μετάβασης που διανύουμε, όλα τα κεντρικά ζητήματα, από τη λειτουργία της δημοκρατίας μέχρι τη δημόσια έκφραση και τη δημόσια πράξη, τίθενται με νέο τρόπο. Όλα  πρέπει να τα δούμε από την αρχή. Τόσο μακριά από τον έλεγχο συγκεκριμένων κέντρων, με το ολιγοπώλιο στη γνώμη, όσο και σταθερά απέναντι σε κάθε εξουσία που φαντάζεται ή και φαντασιώνεται τον καθολικό έλεγχο.  

Η ιστορία των τελευταίων δεκαετιών στη χώρα μας, πάντως μετά το 1974, φέρει μέσα της μια δυστροπία στο λεγόμενο σύστημα επικοινωνίας (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση), που ενώ διατηρούσε όλα τα εξωτερικά στοιχεία μιας ελευθεροτυπίας, ταυτόχρονα πολιτικά λειτουργούσε μονοθεματικά, εμμονικά, διαστρέφοντας τη θεμελιώδη αυτή λειτουργία καθώς διεκδικούσε τη θέση της αντικειμενικότητας, ενώ αποτελούσε κάθε φορά τον ακραίο υποκειμενισμό.

Στη διαμάχη για τα πρωτεία του λόγου δεν υπάρχει αντικειμενική πληροφόρηση. Υπάρχει ιδεολογικός προσανατολισμός και αναγνωρισμένη υποκειμενική γνώμη.

Η αποδοχή αυτή βρίσκεται στον πυρήνα της δημοκρατικής συγκρότησης καθώς διαρκώς αποκρούει και σταθερά αρνείται την ύπαρξη επίσημης αλήθειας.

Η αιώνια διαμάχη για τα πρωτεία του λόγου γύρω από αυτά περιστρέφεται.

Και κάθε ελεύθερη συνείδηση έχει χρέος να μην αφήσει ποτέ τη διαμάχη αυτή να ειρηνεύσει.  

*Πολιτικός επιστήμων, συνεργάτης της Νέας Πολιτικής (δημοσιεύθηκε στο Βήμα και το http://www.lefteriskousoulis.gr).