Φοροδιαφυγή με την ευλογία του νόμου (ΙΙ)

Οι τέσσερις μέτοχοι της εταιρείας που φέρει το όνομα ενός παλιού, αγαπημένου ροκ συγκροτήματος, κατά το
πρόσφατο ταξίδι τους στην Κούβα. Η Rolling Stones SA εδρεύει εδώ και χρόνια στο Λονδίνο Άμστερνταμ.

Λέγαμε χτες πως οι μεγάλες εταιρείες καταφέρνουν και αποφεύγουν την φορολόγησή τους κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων που τους προσφέρουν οι νόμοι ορισμένων χωρών και αναφέραμε ως παραδείγματα τα Κέντρα Συντονισμού (Coordination Center) στο Βέλγιο και τα Ειδικά Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα ή εταιρείες γραμματοκιβωτίου (Letterbox Company) στην Ολλανδία. Επειδή δεν έχουν όλοι οι αναγνώστες σχετικές γνώσεις, ας δώσουμε σήμερα ένα παράδειγμα για το πώς λειτουργεί όλο αυτό το μεγαλοφυές αλλά απλό στην σύλληψή του κόλπο.

Όλοι γνωρίζουμε την τεράστια εταιρεία που ίδρυσε το 1943 ο Ίνγκβαρ Κάμπραντ από το Έιμταρυντ του Άγκουναρυντ της Σουηδίας και της έδωσε το όνομα ΙΚΕΑ (από τα αρχικά που υπογράμμισα). Αν, όμως, σας ρωτήσουν πού βρίσκεται η έδρα της ΙΚΕΑ, μη βιαστείτε να απαντήσετε γιατί θα κάνετε λάθος.

Η ΙΚΕΑ δραστηριοποιείται σε καμμιά σαρανταριά χώρες όλου του κόσμου. Κι επειδή είναι πολύ σοβαρή εταιρεία, δεν μπορεί να εξαρτά το μέλλον της (και το μέλλον των κεφαλαιούχων που βρίσκονται πίσω από το όνομά της, φυσικά) από την διάθεση κάθε χώρας να φορολογήσει πολύ ή λίγο τα κέρδη της. Έτσι, λοιπόν, μετέφερε την έδρα της στην Ολλανδία και ανέθεσε την διαχείριση των κεφαλαίων της σε ένα θυγατρικό της Ειδικό Χρηματοπιστωτικό Ίδρυμα, την IΚΕΑ Intersystems BV.


Στον τόπο μας, δραστηριοποιείται η ΙΚΕΑ Ελλάδας. Για να μπορεί αυτή η εταιρεία να χρησιμοποιεί τον τίτλο ΙΚΕΑ, πρέπει να πληρώσει στην μητρική τα αναλογούντα δικαιώματα χρήσης (franchise fees). Παράλληλα δε, όταν χρειάζεται δανεικά, δεν χρειάζεται να τρέχει και να παρακαλάει την κάθε τράπεζα αλλά μπορεί να τα ζητήσει από το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της μητρικής. Έτσι, λοιπόν, προσαρμόζοντας ανάλογα τα δικαιώματα χρήσης σήματος και το επιτόκιο δανεισμού, το μαγαζί τής Ελλάδας φορτώνεται με έξοδα που ελαχιστοποιούν ή και μηδενίζουν τα φορολογητέα κέρδη του (*).

Μ' αυτό το απλό κόλπο, το ελληνικό κράτος εισπράττει από την ΙΚΕΑ Ελλάδας από πενταροδεκάρες έως τίποτε για φόρο εισοδήματος και τα κέρδη μεταφέρονται στον ολλανδικό παράδεισο, όπου τα κέρδη από δικαιώματα και τόκους δεν φορολογούνται. Κι όταν φτάνει η ώρα της διανομής των κερδών, τα μερίσματα πληρώνονται από το Ειδικό Χρηματοπιστωτικό Ίδρυμα και φορολογούνται από 5% έως... καθόλου (**).

Λεπτομέρεια πρώτη: Αν κάποιος είναι υπερβολικά άπληστος, μπορεί να μεταφέρει κατά τον ίδιο τρόπο τα προς διανομή κέρδη σε μια άλλη εταιρεία που θα εδρεύει στα Νησιά Κεϋμάν ή στο Βανουάτου, ώστε να γλιτώσει και αυτό το γλίσχρο 5%, κερδίζοντας επί πλέον την τραπεζική αδιαφάνεια αυτών των φορολογικών παραδείσων, χάρη στην οποία χάνονται οι διαδρομές τού χρήματος.

Εννοείται ότι όσα είπαμε παραπάνω για την ΙΚΕΑ ισχύουν και για την Starbucks και για την Shell και για την Nestle και για την CocaCola και για όλες τις πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στην χώρα μας. Όλες τους ανεξαιρέτως βγάζουν τα κέρδη τους στο εξωτερικό, πληρώνοντας στο κράτος ψίχουλα (όταν τα πληρώνουν κι αυτά). Υπολογίζεται ότι μόνο μέσω Ολλανδίας και μόνο το 2011 γλίτωσαν από εθνικές φορολογήσεις κεφάλαια ύψους τεσσάρων τρισεκατομμυρίων ευρώ, ήτοι πάνω από είκοσι φορές το ελληνικό ΑΕΠ. Αυτά τα κεφάλαια αντιστοιχούν στο πενταπλάσιο του ολλανδικού ΑΕΠ και έχουν καταστήσει την Ολλανδία μία από τις πρώτες παγκοσμίως χώρες στις άμεσες ξένες επενδύσεις. 

Λεπτομέρεια δεύτερη: O πληθυσμός τού Βελγίου είναι όσος σχεδόν της Ελλάδας και της Ολλανδίας είναι μισή φορά μεγαλύτερος. Χάρη στα τερτίπια στα οποία αναφερόμαστε εδώ (για την ακρίβεια: κυρίως σε αυτά), το ΑΕΠ τού Βελγίου είναι υπερδιπλάσιο της Ελλάδας ενώ εκείνο της Ολλανδίας είναι τρεισήμισυ φορές υψηλότερο.

Σύμφωνα με την μελέτη "Offshore shell games 2015" τής πολιτειακής μη κυβερνητικής οργάνωσης "Citizens for Tax and Justice" (CTJ), το 43% των εταιρειών τού καταλόγου Fortune-500 (οι 500 μεγαλύτερες χρηματοπιστωτικές εταιρείες του κόσμου) έχουν θυγατρικές στην Ολλανδία, η οποία αναδεικνύεται παγκόσμια πρωταθλήτρια στον συγκεκριμένο τομέα. Το παραπάνω διάγραμμα από την εν λόγω μελέτη είναι χαρακτηριστικό.

Πριν κλείσουμε για σήμερα, ας προσθέσουμε κι ένα κερασάκι. Ο ολλανδικός παράδεισος δεν άφησε ασυγκίνητες ούτε τις "εντιμώτατες" γερμανικές εταιρείες, οκτακόσιες των οποίων έχουν ιδρύσει εκεί μερικές εκατοντάδες "ειδικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα" (μόνο η BASF έχει 21!). Όποιος μαντέψει ποια μεγάλη τράπεζα βρίσκεται ανάμεσά τους, κερδίζει χρυσούν ωρολόγιον!


------------------------------------------------------------
(*) Από το 2012, η ΙΚΕΑ Ελλάδας εμφανίζει ζημιές στους ισολογισμούς της. Για τον λόγο αυτό, εκείνη την χρονιά επέβαλε στους εργαζομένους της μειώσεις αποδοχών κατά 11%, με ταυτόχρονη κατάργηση των επιδομάτων γάμου και διαχειριστικών λαθών. Το 2011, η ΙΚΕΑ Intersystems BV κατέγραψε αύξηση κερδών από 2,69 σε 2,97 δισ. ευρώ. 

(**) Σύμφωνα με την Australian Financial Review, κατά την περίοδο 2003-2013 η ΙΚΕΑ Αυστραλίας είχε συνολικά κέρδη ενός δισεκατομμυρίου δολλαρίων, τα οποία μεταφέρθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους αφορολόγητα σε Λουξεμβούργο και Ολλανδία, με την βοήθεια της γνωστής εταιρείας ελεγκτών και συμβούλων PricewaterhouseCoopers (Neil Chenoweth, "Why IKEA's profits are mostly tax free", 6/11/2014). 


Cogito Ergo Sum