Πού οφείλεται η προσέγγιση Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας

Νέα Πολιτική

του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*

Όταν ο πατριάρχης Αθηναγόρας συναντήθηκε με τον πάπα Παύλο στις 5 Ιανουαρίου 1964 στο Όρος των Ελαιών στα Ιεροσόλυμα, κάποιοι θυμήθηκαν ότι ο Χριστός δεν ήταν ούτε Καθολικός ούτε Ορθόδοξος. Από θεολογική άποψη, είναι όχι μόνον ευπρόσδεκτη αλλά και επιβεβλημένη η προσέγγιση μεταξύ των προκαθημένων της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας. Οι διαιρέσεις και τα ρήγματα είναι αντίθετα στην χριστιανική διδασκαλία.

Γεωπολιτικοί, όμως, και όχι θεολογικοί, ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σε ρήξη και τελικά στο Σχίσμα του 1054 τις δύο εκκλησίες. Αλλά και σήμερα, η επαναπροσέγγιση είναι απότοκος εξελίξεων στο πεδίο της πραγματικότητας και όχι της θεωρίας. Η Καθολική εκκλησία έχει απωλέσει το ποίμνιό της στην ραγδαία αποχριστιανιζόμενη Ευρώπη, ενώ τα σκάνδαλα παιδεραστίας έχουν πλήξει καίρια το κύρος της. Βρίσκεται σε αδυναμία και στο βάθος ελλοχεύει ο κίνδυνος να εκφυλιστεί από πανίσχυρο και πολιτικοϊδεολογικά κυρίαρχο οργανισμό σε μη κυβερνητική οργάνωση. Πραγματική επιρροή διαθέτει κυρίως στην Λατινική Αμερική, εξ ού και η ανάδειξη Αργεντίνου πάπα.  Αλλά και εκεί υφίσταται ισχυρές πιέσεις από την δράση των αμερικανικών προτεσταντικών οργανώσεων. Οπότε αναζητείται στήριξη στην προσέγγιση με τον Ορθόδοξο κόσμο.

Η Ορθόδοξη εκκλησία αντιμετωπίζει άλλης τάξεως προβλήματα. Η πνευματική της επιρροή είναι ακμαία και δεν πλήττεται από τις συνήθως μη πραγματοποιούμενες πολιτικές εξαγγελίες εκσυγχρονιστικών και νεομαρξιστικών κυβερνήσεων. Οι ορθόδοξες κοινωνίες επεβίωσαν άλλωστε ολοκληρωτικών αθεϊστικών καθεστώτων, όπως και του σύγχρονου υπερκαταναλωτικού υλισμού.

Άλλα είναι τα προβλήματα. Το Οικουμενικό πατριαρχείο είναι εγκλωβισμένο στην ραγδαία εξισλαμιζόμενη Τουρκία. Όσο η κεμαλική Τουρκία βρισκόταν υπό την επιρροή της αμερικανικής πολιτικής, το Πατριαρχείο αισθανόταν κάποια ασφάλεια, ενώ η Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αμερικής λειτουργούσε ως διάμεσος μεταξύ Φαναρίου και Ουάσιγκτων. Τώρα που η Τουρκία του Ερντογάν εξελίσσεται σε θεοκρατική κοινωνία οθωμανικού τύπου και καθώς διολισθαίνει σε ρήξη με τις ΗΠΑ και την Δύση γενικώτερα, το Φανάρι, η προαιώνια έδρα της Ορθοδοξίας, αισθάνεται απειλούμενο και περικυκλωμένο. Η συμμαχία με την Δύση, με προνομιακό ενδιάμεσο θεσμό το Βατικανό αποτελεί μονόδρομο.

*Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης (δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο)