Guardian: Οι τρεις μέρες που έσωσαν το ευρώ

Χαρακτηριστική η φωτογραφία που συνοδεύει το δημοσίευμα

«Φως» στο κρίσιμο τριήμερο της 10ης-12ης Ιουλίου, όταν η διαπραγμάτευση της Ελλάδας με τους δανειστές έφτασε στο κρισιμότερο σημείο της, ρίχνει δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας που περιγράφει όλο το παρασκήνιο.

Το άρθρο, που υπογράφεται από τον δημοσιογράφο Ian Traynor και έχει τίτλο «Οι τρεις μέρες που έσωσαν το ευρώ», αρχίζει από το απόγευμα της Παρασκευής 10 Ιουλίου...

Αργά το απόγευμα της Παρασκευής 10 Ιουλίου, την ώρα που οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών έφτιαχναν τις βαλίτσες τους για τις Βρυξέλλες, όπου θα παρακολουθούσαν ακόμη μία συνάντηση για την ελληνική κρίση χρέους, ένα συγκλονιστικό email από το Βερολίνο «προσγειώθηκε» στα εισερχόμενα mail ενός πολύ μικρού αριθμού κορυφαίων αξιωματούχων.

Νωρίτερα εκείνη την εβδομάδα είχε δοθεί από τους Ευρωπαίους ηγέτες τελεσίγραφο στον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα: να παρουσιάσει ένα ριζοσπαστικό σχέδιο οικονομικών μεταρρυθμίσεων και μείωσης δαπανών ή να βρεθεί αντιμέτωπος με τη χρεοκοπία.  

Ο κ. Τσίπρας επανήλθε με νέα δέσμη προτάσεων, αλλά προτού οι αξιωματούχοι συναντηθούν για να τις συζητήσουν, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών έδωσε ένα πρόωρο χτύπημα.

Έστειλε ένα συγκλονιστικό e-mail στα εισερχόμενα ενός πολύ μικρού αριθμού κορυφαίων αξιωματούχων (μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο Μάριο Ντράγκι, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ και ο Τόμας Βίζερ) και ενημέρωσε την Άνγκελα Μέρκελ λίγο προτού πατήσει το «send».

Αν η ελληνική κυβέρνηση δεν προβεί σε περισσότερες δραστικές μεταρρυθμίσεις, η Ελλάδα πρέπει να μπει σε ταχείες διαπραγματεύσεις για ένα timeout από την ευρωζώνη

Όπως ήταν φυσικό, το email του Σόιμπλε σήμανε συναγερμό σε Παρίσι, Ρώμη, Φρανκφούρτη και Βρυξέλλες.

Ανώτερος αξιωματούχος, που συμμετείχε στις συνεδριάσεις και είδε το e-mail εκείνη την Παρασκευή, είπε ότι το μήνυμα έκανε σαφές ότι το Grexit ήταν μια επιλογή. Αυτό σήμαινε ότι τη Δευτέρα θα ξεκινούσαν οι προετοιμασίες.

Η πρόταση Σόιμπλε ήταν μήκους μιας σελίδας –στυλ non-paper – και είχε σταλεί από τον Thomas Steffen, εκπρόσωπο του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών.

Εκτός από το «time out» της Ελλάδας από το ευρώ για τουλάχιστον πέντε έτη, πρότεινε να μεταβιβάσει η Αθήνα περιουσιακά στοιχεία αξίας 50 δισ. ευρώ -το ένα τέταρτο του εθνικού της πλούτου- σε ειδικό ταμείο που εδρεύει στο Λουξεμβούργο και ελέγχεται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

«Φαινόταν σαν μια πρόταση με σκοπό να εξασφαλιστεί η ελληνική αποχώρηση από το ευρώ», δήλωσε αξιωματούχος από χώρα που συμμετείχε στις συνομιλίες και έστειλε sms σε συνάδελφό του γράφοντας ότι πλέον υπήρχε 60% πιθανότητα για Grexit.

Υπήρχαν αρκετοί μεταξύ των ηγετών, των κεντρικών τραπεζιτών και των 19 υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης που αναρωτήθηκαν εάν ο Σόιμπλε μιλούσε σοβαρά.

Αλλά ανώτερα στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ESM, κατάλαβαν ότι δεν ήταν μπλόφα - στην πραγματικότητα γνώριζαν τα σχέδια του Σόιμπλε πολύ καιρό πριν.

Ο Σόιμπλε στις 10 Ιουλίου έσπασε ένα ταμπού: Η ένταξη του ευρώ υποτίθεται ότι είναι αμετάκλητη, και ο Σόιμπλε απέδειξε για πρώτη φορά ότι η Γερμανία πίστευε ότι η ένταξη στο ενιαίο νόμισμα δεν ήταν για πάντα - και ότι ήταν διατεθειμένη να οδηγήσει μία χώρα στην έξοδο. Η αποκάλυψη φόβισε τους πολιτικούς σε όλη την Ευρώπη.

Ο Γιούνκερ και ο επικεφαλής του επιτελείου του, ο Martin Selmayr, αιφνιδιάστηκαν με το email Σόιμπλε, και αμέσως κάλεσαν τον Βάντις Ντομπρόβσκις και τον Πιέρ Μοσκοβισί. Ο Γιούνκερ κάλεσε επίσης τον Φρανσουά Ολάντ στο Παρίσι: Οι δύο άνδρες ήταν αποφασισμένοι να κρατήσουν την Ελλάδα στο ευρώ, αλλά ανησυχούσαν ότι αν η Μέρκελ συμφωνούσε με την θέση του Σόιμπλε, δεν θα μπορούσαν να την σταματήσουν.

Αν και στη σύνοδο κορυφής συμμετείχαν περισσότερα από 24 άτομα, στην ουσία ήταν διαπραγμάτευση μεταξύ της Μέρκελ και του Τσίπρα

Παρά το γεγονός ότι η πρόταση δεν συζητήθηκε επίσημα στο Eurogroup του Σαββάτου, οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι συζητήθηκε σιωπηλά κατά τη διάρκεια της συνάντησης. Το κλίμα ήταν τεταμένο και μελαγχολικό.

Ο Σόιμπλε ήταν σιωπηλός και μετρημένος, αλλά οι άλλοι ήταν φοβερά επιθετικοί και θυμωμένοι. Ο μόνος που αντιμετώπισε ευθέως τον Σόιμπλε για την πρότασή του για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, ήταν ο Μισέλ Σαπέν. Του είπε ότι η πρότασή τους δεν αποτελούσε επιλογή γιατί δεν ήταν κάτι νόμιμο.

Οσο προχωρούσε η συνάντηση, το κλίμα γινόταν ολοένα και αρνητικό, φέρνοντας την Ελλάδα πιο κοντά στην έξοδο από το ευρώ. Ο Σόιμπλε δεν είπε πολλά αλλά μετά από λίγη ώρα ήρθε με μία άλλη σοκαριστική πρόταση: Oλοι οι Ελληνες που εργάζονται στην ευρωζώνη να γυρίσουν στα σπίτια τους και να φτιάξουν τη χώρα τους.

Ο Μάριο Ντράγκι ήταν κάθετα αντίθετος στο Grexit. Oι Γάλλοι και οι Ιταλοί ήταν έκπληκτοι από το πόσο πολύ οι υπόλοιπες χώρες σοβαρολογούσαν σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Ο Ντάισελμπλουμ με δεξιότητα κατηύθυνε την συζήτηση μακριά από την πρόταση Σόιμπλε και συνέταξε μια δήλωση νωρίς το απόγευμα. Απορρίφθηκε από τους σκληροπυρηνικούς – συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών, των Σλοβάκων, των Φινλανδών και των Ολλανδών.

(...)

Η σκυτάλη δόθηκε στους εθνικούς ηγέτες - η σύνοδος κορυφής ξεκίνησε στις 16:00 της 12ης Ιουλίου και διήρκεσε όλη τη νύχτα για 17 ώρες. Ήταν η πιο έντονη και η πιο επεισοδιακή που πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Αν και υπήρχαν περισσότερα από 24 άτομα, η συνάντηση περιστράφηκε ουσιαστικά γύρω από μια διαπραγμάτευση μεταξύ της Μέρκελ και του Τσίπρα, με τη συμμετοχή του Τουσκ και του Ολάντ.

Οι περισσότεροι από τους ηγέτες της Ευρώπης ήταν απλοί θεατές. Έτρωγαν, έπιναν λευκό κρασί, συζητούσαν, ενώ οι βοηθοί τους περίμεναν σε άλλους ορόφους. Οι δύο Ιταλοί, Ρέντσι και Ντράγκι είχαν το χρόνο να γνωρίσουν ο ένας τον άλλο καλύτερα.

Ο Γιούνκερ, όταν δεν κοιμόταν, καθόταν με τον Ντράγκι για να μελετήσουν τα... μαθηματικά ενός ενδιάμεσου δανείου για να αποτρέψουν μια ελληνική χρεοκοπία.

Η Λαγκάρντ και ο Μαρκ Ρούτε, ο Ολλανδός πρωθυπουργός, ενίοτε ασχολούνταν με τον Τουσκ. Ο πρόεδρος της Λιθουανίας και ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας βαρέθηκαν και έφυγαν νωρίς.

Το timeout του Σόιμπλε γρήγορα διαγράφηκε από το τραπέζι. Αν επρόκειτο να υπάρξει μια συμφωνία, δεν θα υπήρχε ελληνική έξοδος από το ευρώ.

Κάποια στιγμή αργά το βράδυ της Κυριακής, ο Τουσκ κάλεσε τον Ρούτε σε μία μικρότερη συνάντηση με Μέρκελ, Ολάντ και Τσίπρα, ο οποίος συμμετείχε ως παρατηρητής. Ο Ρούτε ήταν ιδιαίτερα σκληρός και ο Τουσκ τον θεωρούσε εκπρόσωπο των σκληροπυρηνικών της βόρειας και ανατολικής ευρωζώνης, μαζί με τους Φινλανδούς, τους Σλοβάκους, και τις χώρες της Βαλτικής. Η Λαγκάρντ ήταν εκείνη που βοήθησε να φτιαχτεί μια φόρμουλα για να εκτονώσει το θέμα. Την κάλεσε ο Τουσκ για να συζητήσει το θέμα με τον Τσίπρα και του πρότεινε ότι, ενώ ορισμένοι από τους νόμους που είχε περάσει θα πρέπει να αναιρεθούν, άλλοι θα μπορούσαν να επιβιώσουν λόγω ανθρωπιστικών λόγων - για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της λιτότητας για τους φτωχότερους Έλληνες.

Στις τρεις το πρωί, τα πράγματα φαίνονταν δυσοίωνα. Οι Έλληνες και οι Γερμανοί ήταν αμετακίνητοι. Οι Γάλλοι και οι Ιταλοί ανησυχούσαν. Και οι υπόλοιποι από τις χώρες της ευρωζώνης - συμπεριλαμβανομένης της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, και της Ισπανίας - ήταν όλο και πιο απρόθυμοι να κάνουν παραχωρήσεις προς την Ελλάδα.

Στις πέντε το πρωί ο Αλέξης Τσίπρας ήταν χλομός και αδιάλλακτος

Σε αυτό το σημείο, ο Ολάντ αποχώρησε από τη συνεδρίαση και πήρε 10 από τους συμβούλους του, συμπεριλαμβανομένου του Σαπέν, στο γραφείο της ιταλικής αντιπροσωπείας. Ο Γάλλος πρόεδρος χτύπησε στο παράθυρο: «Είναι ο Ματέο εκεί;» Πήγε μέσα και ρώτησε τον Ρέντσι: Τι πρέπει να κάνουμε για την Ελλάδα; Μετά από μισή ώρα της συζήτησης, ο Ολάντ και Ρέντσι αποφάσισαν ότι η Ελλάδα έπρεπε να μείνει στο ευρώ με όποιο κόστος. Ο Ρέντσι στη συνέχεια πήγε στη Μέρκελ και τον Τσίπρα, και τους εκλιπαρούσε να έρθουν σε συμφωνία. «Άντζελα», είπε στη Μέρκελ, «τώρα πρέπει να αποφασίσεις».

Μισή ώρα αργότερα, στις 4 το πρωί, ο Τουσκ ήταν αρκετά βέβαιος ότι μια συμφωνία ήταν κοντά και συγκάλεσε εκ νέου τη Συνοδο Κορυφής. Είχε στα χέρια του μια σημαντική ανακάλυψη, αν και οι Ελληνες εξακολουθούσαν να μην θέλουν το ταμείο του Λουξεμβούργου. Ομως ο Τσίπρας εξαφανίστηκε για μισή ώρα για να κάνει τηλεφωνήματα στην Αθήνα. Όταν επέστρεψε στις 5 π.μ., ήταν χλωμός και αδιάλλακτος. Καμία συμφωνία. Ο Ολάντ και ο Τουσκ δεν θα ανεχόντουσαν όμως την αποτυχία. Ο Τσίπρας τους είπε το ταμείο ήταν «αδύνατο και απαράδεκτο».

Ο Τουσκ διέκοψε και πάλι τη σύνοδο κορυφής και κάλεσε τον Τσίπρα, την Μέρκελ και τον Ολαντ σε μία άλλη συνάντηση. Ήταν η πιο βάναυση ολόκληρου του Σαββατοκύριακου - και οι ηγέτες ήρθαν επικίνδυνα κοντά στην απέλαση στην Ελλάδα από το ευρώ.

Για τον Τσίπρα, το ταμείο ήταν κάτι το επιζήμιο, αλλά αν έπρεπε να το καταπιεί επέμεινε ότι πρέπει να έχει βάση στην Ελλάδα παρά το Λουξεμβούργο. Η Μέρκελ έκανε πίσω αλλά δεν συμφώνησε με το αίτημα του Τσίπρα ότι το ήμισυ του ταμείου θα διατεθεί για επενδύσεις στην Ελλάδα. Θα επέτρεπε μόνο σε 10 δισ να διοχετευθούν για το σκοπό αυτό, ενώ τα άλλα 40 δισ. θα πήγαιναν στην αποπληρωμή του ελληνικού χρέους και την ενίσχυση των προβληματικών τραπεζών της Ελλάδας. Αλλά και πάλι δεν υπήρξε συμφωνία. Η Μέρκελ πρότεινε να γίνει ακόμη μία σύνοδος δύο ημέρες αργότερα.

Και τότε ο Ρούτε έστειλε μήνυμα στον Τουσκ για μία άλλη πρόταση. Να δοθούν 12,5 δισ. στην Ελλάδα και όχι 10 δισ. για τις επενδύσεις. Η συμφωνία τότε ήρθε πιο κοντά.

Στις έξι και μισή, ο Τσίπρας ρώτησε αν ένα άλλο μέλος της ομάδας του θα μπορούσε να ενταχθεί στην Σύνοδο για να βοηθήσει στη σύνταξη της συμβιβαστικής συμφωνίας. Τότε είναι που μπήκε ο Γκλεν Κιμ στην αίθουσα, τραπεζίτης από την Νότια Κορέα τον οποίο είχε προσλάβει ο Βαρουφάκης στο ΥΠΟΙΚ σαν σύμβουλο. Ηταν ο μόνος από τους Ελληνες διαπραγματευτές που φορούσε γραβάτα.

Τώρα είχε ενταχθεί στις διαπραγματεύσεις, μαζί με την Μέρκελ, τον Τσίπρα, τον Τουσκ, τον Ολάντ και τον Τσακαλώτο, για τις αποφασιστικές τελικές φάσεις. Μετά από 17 ώρες , οι ηγέτες της ευρωζώνης ήρθαν τελικά σε συμφωνία. Στις 8.39 το πρωί της Δευτέρας, ο Βέλγος πρωθυπουργός, ήταν ο πρώτος ηγέτης που έστειλε ένα tweet με την λέξη: «Συμφωνία».

Πηγή efsyn