Η ηθική της χρεοκοπίας σε Ευρώπη και Αμερική

oikonomica

Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ όσο αφορά την αντιμετώπιση της τραπεζικής πίστης. Η διαφορά αυτή επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο κινείται το χρήμα και αναπτύσσεται το επιχειρήν. Οι διαφορές εντοπίζονται σε δύο βασικούς τομείς. Στην υποθήκη που ζητείται για τη χορήγηση δανείων και στην αντιμετώπιση της χρεοκοπίας.

Η υποθήκη που ζητείται από μια τράπεζα για τη χορήγηση ενός δανείου είναι πολύ κρίσιμο στοιχείο. Στην Ευρώπη για να χορηγηθεί ένα δάνειο, ο δανειολήπτης θα πρέπει να διαθέτει εγγυήσεις ότι θα αποπληρώσει το δάνειο αυτό στην τράπεζα. Αυτές οι εγγυήσεις μπορεί να είναι είτε η προσωπική του περιουσία, είτε η περιουσία ενός τρίτου, ο οποίος θα εγγυηθεί την αποπληρωμή του δανείου. Σε περίπτωση που σταματήσει να πληρώνει τις δόσεις των δανείων του η τράπεζα θα κινηθεί για να του κατάσχει το μισθό του και την περιουσία του μέχρι να μπορέσει να ικανοποιηθεί. Βασικό κριτήριο για τη χορήγηση του δανείου στην Ευρώπη είναι η ύπαρξη εγγύησης. Αυτό δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα γιατί η τράπεζα εστιάζει την προσοχή της στα περιουσιακά στοιχεία του πελάτη της και όχι στη μακροπρόθεσμη δυνατότητά του να αποπληρώσει το δάνειο.

Αντίθετα στις ΗΠΑ η τράπεζα εστιάζει στη μακροπρόθεσμη δυνατότητα του πελάτη να αποπληρώσει το δάνειο και όχι στα περιουσιακά του στοιχεία. Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης αντιμετωπίζει δυσκολίες η τράπεζα εστιάζει την προσοχή της στο να τον βοηθήσει να σταθεί στα πόδια του, αν είναι επιχείρηση, και να αποπληρώσει όποιο κομμάτι του δανείου μπορέσει. Σε περίπτωση πτώχευσης η γενική κατεύθυνση του πτωχευτικού κώδικα είναι το πάγωμα των πληρωμών προς τους πιστωτές, έτσι ώστε η επιχείρηση να ανακάμψει και να μπορέσει κάποια στιγμή να αποπληρώσει μέρος των δανείων που της είχαν χορηγηθεί. Στην Ευρώπη η κυρίαρχη φιλοσοφία είναι η εκκαθάριση του δανειολήπτη έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι πιστωτές.

Ακόμα και στην περίπτωση που το δάνειο είναι ενυπόθηκο, όπως πχ όταν χορηγείται ένα στεγαστικό δάνειο, η ευθύνη του δανειολήπτη περιορίζεται στο ακίνητο που έχει υποθηκευτεί και όχι στο σύνολο της περιουσίας του. Με αυτό τον τρόπο η τράπεζα θεωρητικά έχει μεγαλύτερο κίνητρο να κάνει σωστότερη αξιολόγηση της αίτησης δανείου (αν και όπως έχουμε δει πάντα υπάρχει τρόπος να στραβώσει το πράγμα). Γνωρίζει ότι αν κάνει λάθος αξιολόγηση θα ζημιωθεί στα σίγουρα, αφού αν το δάνειο σταματήσει να εξυπηρετείται, το μόνο που μπορεί να διεκδικήσει είναι το υποθηκευμένο ακίνητο.

Αντίθετα στην Ευρώπη η τράπεζα αισθάνεται πιο ασφαλής, αφού μπορεί να κατάσχει τις καταθέσεις, καθώς και άλλη ακίνητη περιουσία που μπορεί να κατέχει ο δανειολήπτης. Αυτή η πρακτική όμως της μειώνει τα κίνητρα για σωστή αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη. Αυτή η πρακτική είναι που οδήγησε τις ελληνικές τράπεζες στη χορήγηση στεγαστικών δανείων χωρίς καμία συνεισφορά του δανειολήπτη στην αξία του προς αγορά ακινήτου.

Αυτή η πρακτική στην Ευρώπη έχει τις ρίζες της στα χρόνια της φεουδαρχίας και στην προτεσταντική ηθική του Ευρωπαϊκού βορά. Όπως τότε ήταν αδιανόητο να μην αποπληρώσει κανείς το χρέος του στον φεουδάρχη, έτσι και σήμερα είναι αδιανόητο να μην αποπληρώσει κάνεις το χρέος του σε μια τράπεζα. Η χρεοκοπία στην Ευρώπη είναι ηθικά κολάσιμη. Ακόμη και τα κουρέματα του Ελληνικού χρέους διαφημίστηκαν σαν κάτι άλλο. Κανένας πολιτικός δε χρησιμοποίησε τη λέξη χρεοκοπία ή στάση πληρωμών. Εφευρέθηκαν διάφοροι περίπλοκοι λεκτικοί όροι για να κρύψουν το αυτονόητο.

Σε μια τηλεοπτική συνέντευξη, Έλληνας ιδρυτής πετυχημένης εταιρείας τεχνολογίας στη Silicon Valley είχε δηλώσει ότι η επιτυχία ήρθε στην 4η του προσπάθεια. Όταν πήγαινε για τρίτη και τέταρτη φορά να ζητήσει χρηματοδότηση, αυτό θεωρούνταν τίτλος τιμής. Η γνώση που είχε αποκομίσει από τις αποτυχίες του ήταν έξτρα προσόν για αυτόν και όχι κάτι που θα τον στιγμάτιζε στην υπόλοιπη ζωή του. Σε αυτό το σημείο ίσως έγκειται και η μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα στην Ευρώπη και τον αγγλοσαξονικό κόσμο. Η έμφαση εδώ δίνεται στο πως πέφτεις, εκεί στο πως σηκώνεσαι ..