ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση
Η βασική αυταπάτη του οικονομικού φιλελευθερισμού είναι ότι πιστεύει ότι αν βάλεις τους ανθρώπους να φτιάξουν μια ομάδα, μια κοινωνία, και αυτή αφεθεί ελεύθερη, θα δημιουργήσει οικονομικούς θεσμούς που θα βασίζονται στη ελευθερία συναλλαγών και στην οικιοθελή ανταλλαγή. Σύμφωνα με αυτή τη βασική αφήγηση για την κοινωνία και την ιστορία της, η κοινωνία θα δημιουργήσει πλούτο που θα κατανέμεται με βάση τη συμμετοχή και τη προσφορά του καθένα στη παραγωγή και με βάση τις αξίες που θα δίνει η αγορά σε κάθε παραγόμενο προϊόν και υπηρεσία με βάση τη προσφορά και ζήτηση, που τελεολογικά σχετίζονται με τις ανάγκες των ανθρώπων. Θεωρείται δε ότι το κράτος και οι μηχανισμοί του έρχονται μετά στην ιστορική εξέλιξη για να δημιουργήσουν μια τάξη γραφειοκρατών που “εκμεταλλεύεται” και καταπιέζει τους παραγωγούς κυρίως μέσα από τους φόρους .
Τα λάθη σε αυτό το βαθιά ριζωμένο μύθο στις κοινωνίες μας όμως είναι πολλά.
1) Πρώτον η ίδια η ελεύθερη αγορά θα δημιουργήσει ανισότητες και συσσώρευση πλούτου και δύναμης στα χέρια κάποιων, λίγων πάντα. Οι πιο τυχεροί, αδίστακτοι ή αυτοί που θα βάλουν σαν μοναδικό στόχο τη συσσώρευση όλο και περισσότερο περιουσιακών στοιχειών (κεφάλαιο) θα αποκτήσουν ένα πλεονέκτημα εις βάρος των άλλων και θα δημιουργηθεί σύντομα μια αγορά άνισων εως και παράλογων όρων. Πχ ένας που θα καταφέρει να έχει 100 βόδια, σε μια οικονομία που το νόμισμα αξίας και ανταλλαγής είναι το βόδι, θα έχει ένα πολύ ισχυρό πλεονέκτημα στην αγορά και στη διαμόρφωση των τιμών (και άρα των οικονομικών αξιών) αν οι υπόλοιποι έχουν 1, 2 ή 5 βόδια. Θα μπορεί δηλαδή να διαμορφώνει πια τις ίδιες τις αξίες της ανταλλαγής με βάση την ισχύ του πάνω στις ανάγκες των άλλων και όχι οι ανάγκες (η ζήτηση σε τελική ανάλυση είναι οι ανάγκες) να διαμορφώνουν την οικονομική αξία. Και όλα αυτά άσχετα με την τρέχουσα προσφορά και αξία της οικονομικής δραστηριότητας του και αδιάφορα αν έφτασε σε αυτή τη θέση με απάτη, κλοπή ή εργασία. Σημασία έχει ότι οι αρχικοί κανόνες θα έχουν ήδη παραβιαστεί.
Αυτοί που θα αποκτήσουν τα περισσότερα και θα στηριχτούν στη δύναμη της σπανιότητας ή της ανάγκης, αναγκάζουν τους άλλους να δεχτούν συναλλαγές με άνισους όρους, οπότε η ελεύθερη οικιοθελής συναλλαγή μεταξύ συναλλασσόμενων πάει σύντομα περίπατο. Αυτή η διαδικασία όσο πιο μαζική και περίπλοκη γίνεται τόσο αυτές οι ανισότητες αυξάνονται. Όταν μάλιστα μεταφερόμαστε ιστορικά από την παραγωγή και ανταλλαγή μεταξύ ατομικών παραγωγών στη σύγχρονη μαζική κοινωνική παραγωγή, αυτή η ανισότητα διογκώνεται και αφορά όχι μόνο την ανταλλαγή αλλά μεταφέρεται και μέσα στον ίδιο το χώρο της παραγωγής και στις τεχνικές της, ενδοθεσμικά.
Τότε μέσα στην ίδια τη παραγωγική διαδικασία πια λειτουργεί κυρίως η ανισότητα και η αδικία για την κατανομή του παραγόμενου πλούτου, με βάση την δύναμη επιβολής στις οικονομικές διαδικασίες και την ιδιοκτησία του καθενός (πάντα λίγων στη πραγματικότητα) και όχι με βάση τις ανάγκες, την δραστηριότητα και προσφορά του καθενός. Όταν ρωτάμε πως δικαιώνεται η αμοιβή του επιχειρηματία ως υπερπολλαπλάσια του εργάτη/εργαζόμενου μέσα στον χώρο παραγωγής, αυτό συνήθως που απαντάνε είναι ότι ο επιχειρηματίας πρέπει αν αμειμφθεί για το ρίσκο του κεφαλαίου. Αυτή η απάντηση εκτός από αυθαίρετη κυκλική ταυτολογία που σημαίνει a priori ότι το κεφάλαιο είναι σημαντικότερο από την εργασία και άρα πρέπει να αμείβεται παραπάνω εξ’όρισμού, δεν εξηγεί και τίποτα για το πόσο και γατί πρέπει να είναι η κάθε αμοιβή και πόση είναι μια “δίκαιη” διαφορά. Οι αξίες εκφρασμένες ποσοτικά λαμβάνονται ήδη μόνο από την παρατηρήσιμη εμπειρία και μετά εμφανίζονται ως νόμος και άτεγκτος λειτουργικός μηχανισμός, ενώ είναι μια ταυτολογία που δεν λέει τίποτα για τις αρχικές αληθινές αιτίες της τεράστιας διαφοράς των αμοιβών και αξιών μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας.
2) Η κοινωνία δεν είναι μόνο οικονομία κάτι που ξεχνάνε συστηματικά οι οικονομικά φιλελεύθεροι. Ξεχνάνε τη τεράστια σημασία όλων των άλλων θεσμών όπως πχ ότι σε όλες σχεδόν τις κοινωνίες αναπτύχθηκε μια τάξη ιερέων που ασκούσε το μονοπώλιο της πνευματικότητας και των μεταφυσικών ανησυχιών χωρίς να έχουν καμιά απολύτως σχέση με τις οικονομικές και παραγωγικές διαδιακσίες. Αυτή η τάξη των ιερέων από τα αρχαία χρόνια σχεδόν πάντα ασκούσε μεγάλη εξουσία και ήταν μια πηγή ανισότητας και ανισοκατανομής πλούτου και εισοδήματος που δεν πήγαζε από καμμιά ξεκάθαρη παραγωγική διαδικασία της αγοράς.
3) Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι απλώς αφήνοντας τους ανθρώπους να παράγουν και να ανταλλάσουν δεν είναι ούτε ικανή ούτε αναγκαία συνθήκη για την ελευθερία τους. Η ελευθερία δεν είναι κάποια φυσική διαδικασία που ξεπηδά από μόνη της όταν αφήνονται απλώς οι ανθρώποι να παράγουν και να ανταλλάσουν ελεύθερα. Αυτή είναι μια ρηχή και ψευδεπίγραφη αντίληψη της ελευθερίας και στην ουσία ανύπαρκτη. Δεν μπορείς να αναλύσεις μια κοινωνία και κυρίως να στηρίξεις την ελευθερία της μόνο στους οικονομικούς θεσμούς της ελεύθερης συναλλαγής πόσο μάλλον όταν αυτές οι ίδιες οι συναλλαγές , ας υποθέσουμε αρχικά ελεύθερες, τελικά καταλήγουν στην ανελευθερία και στην ανισότητα και αυτό το συνάγουμε από την απλή ιστορική παρατήρηση.
4) Η μυθολογία του κράτους του οικονομικού φιλελευθερισμού είναι εντελώς αντεστραμμένη και διεστραμμένη. Η αφήγηση των φιλελεύθερων εισάγει το κράτος σαν μια υποτιθεμένη διαφθορά της ελεύθερης κοινωνίας των παραγωγών και συναλλασσομένων. Αυτή η αφήγηση είναι απλώς αναποδογυρισμένη στη σχέση αίτιου και αιτιατού. Η κοινωνία όταν δεν έχει τους κατάλληλους θεσμούς ελευθερίας και τις ανάλογες συνειδήσεις στα κεφάλια των ανθρώπων δημιουργεί τις ανισότητες και ανελευθερίες, κυρίως λόγω οικονομικών διαδικασιών αλλά και λόγω πολιτικών διαδικασιών ως αλληλοσυνδεόμενες με τις πρώτες και το κράτος διαμορφώνεται με βάση αυτές τις ανισότητες και με σκοπό να τις συντηρεί και να τις προστατεύει. Δηλαδή η ανισότητα και η ανελευθερία δημιουργούν το καταπιεστικό κράτος-τέρας και όχι το ανάποδο όπως υποστηρίζουν οι φιλελεύθεροι.
Η ελευθερία είναι μια ενσυνείδητη διαδικασία που αφορά την αντίληψη των ανθρώπων για τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους με τους άλλους και έρχεται όχι ως μια φυσική απόρροια της απλής δράσης των ανθρώπων που σχετίζεται με τη παραγωγή και την ανταλλαγή. Αλλά εκδηλώνεται ως μια δευτερογενής ανακλαστική διανοητική διαδικασία και για αυτό σχετίζεται τόσο έντονα με τη φιλοσοφία και την ελεύθερη σκέψη. Αυτή η ελευθερία συνδέεται φυσικά και με την ισότητα, είτε την πολιτική, είτε την νομική και πάνω από όλα με την οικονομική. Και αυτή η ισότητα είναι και απαραίτητος όρος αυτής της ελευθερίας. Με άλλα λόγια οι άνθρωποι αν θέλουν ελευθερία πρέπει να οικοδομήσουν θεσμούς ελευθερίας αλλα και ισότητας και όχι απλώς να αφήσουν τα πράγματα στη τύχη τους και σε μια υποτιθέμενη “φυσική” εξέλιξη των ανθρώπων που πουλάνε και αγοράζουν σε μια αγορά που θα οδηγήσει από μόνη της στην ελευθερία και τη δικαιοσύνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου