του Θοδωρή Αθανασιάδη
Στα δώδεκα χρόνια που κράτησε το εμπάργκο, η ιρακινή οικονομία βασίστηκε στην εθνική πετρελαιική εταιρεία και σε καμμιά διακοσαριά δημόσιες επιχειρήσεις, οι οποίες παρήγαγαν όλα όσα χρειάζονταν οι ιρακινοί, από τρόφιμα μέχρι πρώτες ύλες για τις βιομηχανίες τής χώρας. Χάρη σ' αυτές τις δημόσιες επιχειρήσεις επιβίωσε ένας ολόκληρος λαός επί μια ολόκληρη δωδεκαετία. Αυτές οι μη κερδοσκοπικές δημόσιες επιχειρήσεις ήσαν που του έδιναν την δυνατότητα να βρίσκει φτηνό φαγητό και φτηνά καύσιμα, όπως αναφέραμε σε προηγούμενο σημείωμά μας. Κι όμως, η πρώτη δουλειά τού Μπρέμερ ήταν να δρομολογήσει την ιδιωτικοποίηση όλων αυτών των επιχειρήσεων. Όπως δήλωσε ο ίδιος, "στρατηγικός μας στόχος τους επόμενους μήνες είναι να δρομολογήσουμε πολιτικές που θα έχουν ως αποτέλεσμα την αναδιανομή ανθρώπων και πόρων από τις κρατικές επιχειρήσεις σε πιο παραγωγικές ιδιωτικές εταιρείες." (Washington Post, 28/12/2003).
Η επίθεση τού Μπρέμερ στις δημόσιες επιχειρήσεις τού ιράκ αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό ακόμη και από τους ιρακινούς συνεργάτες του. Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, ο κατοχικός υπουργός εμπορίου Αλί Αμπντούλ Αμίρ Αλλάουι "επέκρινε την πίεση προς την κατεστραμμένη από τον πόλεμο οικονομία να κινηθεί γρήγορα προς ένα σύστημα ελεύθερης αγοράς, λέγοντας ότι μια γρήγορη κίνηση θα τροφοδοτούσε την ανεργία και θα ενίσχυε την πολιτική αστάθεια." (New York Times, 14/10/2003).
Για την γρήγορη απελευθέρωση της αγοράς και την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, ο Μπρέμερ ετοίμασε ένα πακέτο μέτρων, για το οποίο ειπώθηκε ότι αποτελούσε "μια λίστα ευχών, την εκπλήρωση των οποίων οι ξένοι επενδυτές ονειρεύονται στις αναπτυσσόμενες αγορές" (Economist, 25/09/2003). Για παράδειγμα, ο συντελεστής φορολογίας των εταιρειών μειώθηκε από 45% σε 15%(*), ενώ επετράπη στους ξένους επενδυτές η απόκτηση του 100% οποιασδήποτε ιρακινής επιχείρησης (προφανώς, για να μην επαναληφθεί το φαινόμενο που παρατηρήθηκε στην Ρωσσία, με τους ολιγάρχες). Επίσης, οι συμβάσεις των ξένων επενδυτών με την ιρακινή κυβέρνηση θα είχαν ελάχιστη διάρκεια 40 χρόνια, στην δε λήξη τους θα δινόταν δικαίωμα ανανέωσης στους ξένους επενδυτές (δηλαδή, μετά από 40 χρόνια, η τότε εκλεγμένη κυβέρνηση θα παρέμενε δέσμια των συμβάσεων που θα είχε υπογράψει η κατοχική εξουσία).
Η επίθεση τού Μπρέμερ στις δημόσιες επιχειρήσεις τού ιράκ αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό ακόμη και από τους ιρακινούς συνεργάτες του. Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, ο κατοχικός υπουργός εμπορίου Αλί Αμπντούλ Αμίρ Αλλάουι "επέκρινε την πίεση προς την κατεστραμμένη από τον πόλεμο οικονομία να κινηθεί γρήγορα προς ένα σύστημα ελεύθερης αγοράς, λέγοντας ότι μια γρήγορη κίνηση θα τροφοδοτούσε την ανεργία και θα ενίσχυε την πολιτική αστάθεια." (New York Times, 14/10/2003).
Για την γρήγορη απελευθέρωση της αγοράς και την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, ο Μπρέμερ ετοίμασε ένα πακέτο μέτρων, για το οποίο ειπώθηκε ότι αποτελούσε "μια λίστα ευχών, την εκπλήρωση των οποίων οι ξένοι επενδυτές ονειρεύονται στις αναπτυσσόμενες αγορές" (Economist, 25/09/2003). Για παράδειγμα, ο συντελεστής φορολογίας των εταιρειών μειώθηκε από 45% σε 15%(*), ενώ επετράπη στους ξένους επενδυτές η απόκτηση του 100% οποιασδήποτε ιρακινής επιχείρησης (προφανώς, για να μην επαναληφθεί το φαινόμενο που παρατηρήθηκε στην Ρωσσία, με τους ολιγάρχες). Επίσης, οι συμβάσεις των ξένων επενδυτών με την ιρακινή κυβέρνηση θα είχαν ελάχιστη διάρκεια 40 χρόνια, στην δε λήξη τους θα δινόταν δικαίωμα ανανέωσης στους ξένους επενδυτές (δηλαδή, μετά από 40 χρόνια, η τότε εκλεγμένη κυβέρνηση θα παρέμενε δέσμια των συμβάσεων που θα είχε υπογράψει η κατοχική εξουσία).
Το προκλητικώτερο μέτρο, όμως, ήταν η δυνατότητα των ξένων επενδυτών να μεταφέρουν στο εξωτερικό το σύνολο των κερδών τους, δίχως να είναι υποχρεωμένοι να επανεπενδύσουν στο Ιράκ έστω ένα μέρος αυτών. Και το κερασάκι στην τούρτα: κέρδη τα οποία θα έφευγαν από την χώρα...δεν θα φορολογούνταν καθόλου!
Η ασυδοσία και η αλητεία των κατακτητών φαίνεται καθαρά και στην περίφημη ιστορία των "χαμένων δισεκατομμυρίων του Ιράκ". Οι "εγκέφαλοι"των ΗΠΑ, προκειμένου να τονίσουν την απόφασή τους να τα αλλάξουν όλα και να μην αφήσουν τίποτε όρθιο, αποφάσισαν να αλλάξουν το ιρακινό δηνάριο με ένα νέο δηνάριο, παίζοντας ένα άθλιο παιχνίδι με την ισοτιμία (**). Τα νέα χαρτονομίσματα μοιράστηκαν από τεθωρακισμένα οχήματα του πολιτειακού στρατού εν μέσω συμμαχικών πανηγυρισμών. Μόνο που σύντομα απεδείχθη ότι δεν διανεμήθηκαν όσα χαρτονομίσματα τυπώθηκαν. Κάπου στον δρόμο χάθηκαν κάμποσα νέα δηνάρια, συνολικής αξίας 8,8 δισεκατομμυρίων δολλαρίων!
Η υπόθεση έφτασε στο Κονγκρέσσο των ΗΠΑ, το οποίο κάλεσε σε απολογία (εκτός από τον Μπρέμερ) τον Νταίηβιντ Όλιβερ, υπεύθυνο της όλης διαδικασίας. Ο απίθανος διάλογος που ακολούθησε, καταγράφεται σε ρεπορτάζ τού Μαρκ Γκρέγκορ για το BBC:
(Ερώτηση) Ως υπεύθυνος των οικονομικών, δεν θα πρέπει να γνωρίζετε τι απέγιναν εκείνα τα 8,8 δισ.;
(Απάντηση) Δεν έχω ιδέα. Δεν μπορώ να σας πω αν τα χρήματα διοχετεύτηκαν σωστά ή όχι. Ούτε νομίζω ότι αυτό παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον.
(Ερώτηση) Ναι, αλλά είναι γεγονός ότι δισεκατομμύρια δολλάρια εξαφανίστηκαν δίχως να αφήσουν κανένα ίχνος.
(Απάντηση) Των δικών τους χρημάτων. Δισεκατομμύρια δολλάρια από τα χρήματα εκείνων (σημ.: των ιρακινών) εξαφανίστηκαν. Ναι, το καταλαβαίνω, αλλά εγώ λέω: και τί έγινε;
Φαίνεται περίεργο αλλά όσο περισσότερο αναλύουμε τα όσα διαδραματίστηκαν στο Ιράκ κατά την νεοφιλελεύθερη επέλαση, τόσο περισσότερο καταλαβαίνουμε τα όσα γίνονται τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και τόσο ευκολώτερα αντιλαμβανόμαστε τί πρόκειται να επακολουθήσει. Γι' αυτό, θα συνεχίσουμε.
(*) Πριν λίγα χρόνια, ίσχυε και στην Ελλάδα συντελεστής 45% για τις ανώνυμες εταιρείες. Μετά από σταδιακό "ξύρισμα", έχει πέσει σήμερα στο 20% αλλά τα αστικά κόμματα εξουσίας (φυσικά, σε αγαστή συνεργασία με τους βιομήχανους και τους τραπεζίτες) έχουν δρομολογήσει περαιτέρω μείωσή του. Θυμίζω εδώ ότι η ελαχιστοποίηση (μέχρι μηδενισμού, ει δυνατόν) της φορολόγησης των επιχειρήσεων συνιστά το απόλυτο όραμα του Φρήντμαν.
(**) Δείτε όλο το παιχνίδι που παίχτηκε με το νέο νόμισμα, στο άρθρο "Iraqi dinar" της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας Wikipedia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου