Τα σενάρια για νέα αναδιάρθρωση χρέους

sofokleous10

Η πρόσθετη αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους επανήλθε στο προσκήνιο, μετά τις επισημάνσεις του εκπροσώπου της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αλλά και με τις δηλώσεις του εκπροσώπου του ΔΝΤ, που τήρησε ουδέτερη στάση, παραπέμποντας στην έκθεση της τρόικας. Πάντως ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι σε συνέντευξή του σε γερμανική εφημερίδα, τάχθηκε κατά της επιβολής haircut στα ελληνικά ομόλογα που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Το όλο θέμα ξεκίνησε όταν ο κ. Θάνος Κατσάμπας, αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ και εκπρόσωπος της Ελλάδας, μιλώντας στη WSJ δήλωσε πως στο τρίτο πακέτο διάσωσης που θα χρειαστεί η Ελλάδα δεν μπορεί να συμμετάσχει το ΔΝΤ, αλλά μόνο η Ε.Ε. και η ΕΚΤ, όπως επίσης και για το «κούρεμα» των δανείων των χωρών της Ευρωζώνης, και όχι του ΔΝΤ.

Οι αναφορές του κ. Κατσάμπα προκάλεσαν την αναμενόμενη αντίδραση του υπουργείου Οικονομικών. «Οι θέσεις της χώρας διαμορφώνονται από τον πρωθυπουργό και από τον υπουργό Οικονομικών», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας.

Κύκλοι του ΥΠΟΙΚ εξέφραζαν έντονη δυσαρέσκεια για το χρονικό σημείο στο οποίο έγιναν οι συγκεκριμένες δηλώσεις, καθώς συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα, ενώ σήμερα συνεδριάζει το Eurogroup στη Λευκωσία, όπου ο κ. Στουρνάρας θα βρεθεί αντιμέτωπος με τους ομολόγους του.

Πάντως, ο κ. Κατσάμπας έθεσε ένα ζήτημα που απασχολεί ήδη από πολλούς μήνες τόσο το ΔΝΤ όσο και την Κομισιόν τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, ενώ οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες θεωρούν ως ενδεδειγμένη λύση το «κούρεμα» των δανείων των χωρών της Ευρωζώνης και των ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ.

Ο αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ, Θ. Κατσάμπας, στις δηλώσεις του ανέφερε πως «η Ελλάδα θα χρειαστεί πρόσθετη χρηματοδότηση, η οποία θα μπορεί να πάρει τη μορφή είτε της συμμετοχής του επίσημου τομέα ή επιπλέον δανείων, με την ελπίδα πιο ευνοϊκών όρων».

Αναφερόμενος στο χρηματοδοτικό κενό των 20 δισ. ευρώ που θα δημιουργήσει η διετής παράταση στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, σημείωσε πως είναι μη ρεαλιστική η υπόθεση πως η Ελλάδα μπορεί να το καλύψει από μόνη της, προσθέτοντας πως την κάλυψή του θα πρέπει να την αναλάβουν η Ευρωζώνη και η ΕΚΤ.

«Η παράταση της αποπληρωμής των δανείων του ΔΝΤ είναι αδύνατη, καθώς όλοι οι όροι και οι προϋποθέσεις των δανείων του ΔΝΤ προς όλες τις χώρες βασίζονται σε κανόνες που δεν είναι διαπραγματεύσιμοι», επεσήμανε, ενώ διευκρίνισε ότι μόνο η Ευρωζώνη και η ΕΚΤ μπορούν να αναλάβουν το βάρος να καλύψουν αυτό το κενό και πρόσθεσε πως «η αποτυχία της Ελλάδας να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα και η μη βιώσιμη πορεία του χρέους δεν επιτρέπουν στο ΔΝΤ, με βάση το καταστατικό του, να δώσει επιπρόσθετα δάνεια».

Οσον αφορά στις επιλογές για την αποκατάσταση της πορείας του χρέους, όπως η μείωση του επιτοκίου στα δάνεια, ένα επιπλέον «κούρεμα» κατά 30% ή η επιμήκυνση, το στέλεχος του ΔΝΤ εξέφρασε αμφιβολίες για τη δυνατότητα επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των πιστωτών. «Η δυσκολία με τη συμμετοχή του Επίσημου Τομέα (OSI) είναι πως θα αποτελέσει προηγούμενο για άλλους δανειζόμενους, το οποίο, βέβαια οι χώρες της Ευρωζώνης και η ΕΚΤ θα ήθελαν να αποφύγουν», ανέφερε ο κ. Κατσάμπας.

Χαρακτήρισε επίσης «ανεπιθύμητο» το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, καθώς θα οδηγούσε τη χώρα δεκαετίες πίσω.

Ανασκευή δηλώσεων

Κατόπιν των επικρίσεων που δέχτηκε ο κ. Κατσάμπας από την ελληνική κυβέρνηση, επιχείρησε να ανασκευάσει μέρος της συνέντευξής του στη «WSJ».

Υποστηρίζει πως το άρθρο εμπεριέχει τρεις τουλάχιστον σημαντικές ασάφειες. «Πρώτον και σημαντικότερο, τα σχόλια αναφέρονταν στις διαπραγματεύσεις που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, σχετικά με την πρώτη έκθεση του ΔΝΤ - το πρόγραμμα στήριξης που εγκρίθηκε από το Εκτελεστικό Συμβούλιο, το Μάρτιο. Δεν υπήρξε ποτέ συζήτηση ή αναφορά για "τρίτο πακέτο διάσωσης", αντίθετα με τον τίτλο του άρθρου που λαθεμένα έχει συνταχθεί.

Δεύτερον, ποτέ δεν επέμεινα στο ότι η Ευρωζώνη και η ΕΚΤ είναι εκείνες που πρέπει να αναλάβουν να καλύψουν το υπόλοιπο του δημοσιονομικού κενού. Δεν λαμβάνω καμία συγκεκριμένη θέση αναφορικά με τους εταίρους της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Αυτό που διετύπωσα ήταν ότι το ΔΝΤ έχει εξασφαλίσει στην Ελλάδα τετραετή χρηματοδότηση, μέσω του διευρυμένου μηχανισμού χρηματοδότησης και ότι σε αυτό το σημείο δεν προβλέπεται πρόσθετη χρηματοδότηση.

Τρίτον, όλοι οι σχολιασμοί αντικατοπτρίζουν τις προσωπικές μου απόψεις και δεν αντιπροσωπεύουν ούτε τη θέση του ΔΝΤ, αλλά ούτε και της ελληνικής κυβέρνησης».

Παραπομπή στην έκθεση των ελεγκτών της τρόικας

Ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), Τζέρι Ράις, απαντώντας σε ερώτηση εάν υπάρχουν στο ΔΝΤ σκέψεις για «κούρεμα» του επίσημου τομέα (ΟSI) προκειμένου να βρεθεί το χρέος σε βιώσιμα επίπεδα, απάντησε ότι «το Ταμείο πάντα ζητεί τη βιωσιμότητα του χρέους για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα. Θα πρέπει να περιμένουμε τα συμπεράσματα της τρόικας για το θέμα του χρέους».

Είναι προφανές ότι δεν το απέρριψε και δεν πήρε θέση, αφήνοντας το θέμα στην κρίση της τρόικας, η οποία θα συγγράψει έκθεση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Το στέλεχος του ΔΝΤ ανέφερε ακόμα ότι η τρόικα θα επιστρέψει στην Αθήνα στα μέσα της επόμενης εβδομάδας για να συνεχίσει την αξιολόγηση. Σχετικά με τη διάρκεια της αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας, τόνισε πως θα εξαρτηθεί από την πορεία των διαπραγματεύσεων και στο πλαίσιο αυτό «δεν μπορώ να είμαι σαφής για το χρόνο στον οποίο θα δημοσιοποιηθεί η έκθεση».

Παράθυρο και από Μοσχοβισί

Αλλά και οΓάλλος υπουργός Οικονομικών Πιερ Μοσχοβισί στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στην Αθήνα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, αφού προηγηθεί η τήρηση των ελληνικών δεσμεύσεων. Ο κ. Μοσχοβισί μετέφερε μήνυμα στήριξης της ελληνικής προσπάθειας από τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, λέγοντας πως οι Έλληνες πρέπει να ελπίζουν. Όλες οι προσπάθειες της Ελλάδας έχουν τη στήριξη της Γαλλίας, είπε.

Κάλεσε, πάντως, την ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις της, τόσο σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή όσο και τις διαρθρωτικές αλλαγές.

Οι Έλληνες -είπε ο κ. Μοσχοβισί- επέλεξαν με την ψήφο τους μια φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση και έχουμε την αίσθηση ότι η κυβέρνηση αυτή θα προχωρήσει με τις μεταρρυθμίσεις, πρέπει να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της, ζητάμε αυτή η θέληση να γίνει πράξη, τόνισε ο Γάλλος υπουργός.

Ο ίδιος τάχθηκε υπέρ της ακεραιότητας στη ζώνης του ευρώ, λέγοντας πως δεν υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί, βόρειοι και νότιοι.

Είχε ξαναπέσει στο τραπέζι

Το λεγόμενο πρόγραμμα OSI – official sector involvement είναι ένα σχέδιο που είχε πέσει στο τραπέζι και παλαιότερα, αλλά είχε εγκαταλειφθεί εξαιτίας του μεγάλου πολιτικού του κόστους. Έπειτα από την αναδιάρθρωση του χρέους που βρισκόταν στα χέρια ιδιωτών επενδυτών (PSI), με την οποία η Ελλάδα απαλλάχθηκε από βάρη ύψους περίπου 100 δισ. ευρώ, εξετάζεται και πάλι η αναδιάρθρωση των χρεών. Και συγκεκριμένα, αυτή τη φορά, των δανείων προς οργανισμούς του επίσημου τομέα. Σύμφωνα με πληροφορίες εξετάζεται η επιβολή haircut στα ελληνικά κρατικά ομόλογα που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι υπόλοιπες εθνικές κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης.

Δύσκολο εγχείρημα

Στόχος του σχεδίου είναι να μειωθεί το ελληνικό χρέος κατά 70-100 δισ. ευρώ επιπλέον, με αποτέλεσμα να πέσει κοντά στο 100% του ΑΕΠ, επίπεδα που θεωρούνται διαχειρίσιμα. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι εύκολο. Το να πληρώσουν το κόστος του OSI οι εθνικές κυβερνήσεις –δηλαδή ουσιαστικά να χαθούν χρήματα των Ευρωπαίων φορολογούμενων- θεωρείται ακόμα και σήμερα πολιτικά δυσβάστακτο. Έτσι, οι χαράσσοντες την πολιτική προσανατολίζονται προς τη λύση του haircut που θα αφορά τις κεντρικές τράπεζες και όχι τις κυβερνήσεις, έστω και εάν αυτό σημαίνει ότι κάποιες από αυτές τις τράπεζες θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν.

Μία από τις επιλογές που έχει πέσει στο τραπέζι, θέλει την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης να προχωρούν σε διαγραφές της τάξης του 30% στα ελληνικά κρατικά ομόλογά τους. Σημειώνεται ότι το συνολικό ύψος των δανείων του επίσημου τομέα προς την Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένων και των διμερών δανείων στο πλαίσιο των πακέτων διάσωσης), ανέρχεται στα 220-230 δισ. ευρώ. Επομένως, ένα haircut της τάξης του 30% θα σήμαινε ένα κέρδος άνω των 70 δισ. ευρώ για την Ελλάδα. Ευρωπαϊκές πηγές του Reuters κάνουν λόγο για ελάφρυνση ακόμα και 100 δισ. ευρώ, αναλόγως με τη μέθοδο που θα χρησιμοποιηθεί.

Οι σχεδιασμοί βρίσκονται ακόμα σε πολύ πρωταρχικό στάδιο, όμως, όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές γνωρίζουν ότι με το ελληνικό πρόγραμμα προσαρμογής εκτός τροχιάς, και με το στόχο για χρέος στο 120% του ΑΕΠ έως το 2020 να είναι πλέον ανέφικτος, το OSI θα είναι η τελευταία ευκαιρία της Ελλάδας, για να αποφύγει μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και να παραμείνει μέσα στο ευρώ.

Οι κεντρικές τράπεζες της Γαλλίας, της Μάλτας και της Κύπρου, που έχουν τη μεγαλύτερη έκθεση στα ελληνικά κρατικά ομόλογα, θα χρειαστεί να ανακεφαλαιοποιηθούν για να αντέξουν ένα τέτοιο haircut. Ένεση κεφαλαίων ίσως χρειαστεί ακόμα και η ΕΚΤ.

Όμως ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν πως μια επιτυχημένη αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας προς τον επίσημο τομέα ίσως είναι ο μόνος τρόπος για να μην γυρίσει το ΔΝΤ την πλάτη στην Αθήνα. Ο οργανισμός είναι πολύ ανήσυχος με την εξέλιξη του ελληνικού προγράμματος και ζητά από τους Ευρωπαίους να εγκαταλείψουν την πρακτική της άρνησης, με την οποία προσεγγίζουν το όλο θέμα. Το ΔΝΤ δεν είναι διατεθειμένο να δεχτεί να συμμετάσχει σε ένα τρίτο ελληνικό πακέτο διάσωσης, ή έστω στην αύξηση των δανείων διάσωσης του δεύτερου πακέτου, βασιζόμενο σε νέες υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις γύρω από τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Το ελληνικό πρόβλημα δεν λύθηκε ούτε με το PSI ούτε με τα επιπλέον 130 δισ. ευρώ. Αυτό είναι το συμπέρασμα διεθνών αναλυτών, οι οποίοι θεωρούν πως είναι αναπόφευκτο ένα νέο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους.

«Το τρίτο πακέτο διάσωσης μοιάζει αναπόφευκτο. Υπάρχει πολύ μεγάλη ανηφόρα μπροστά» έχει τονίσει  ο αναλυτής της RBS Χάρβιντερ Σιάν.

Από την πλευρά του ο οικονομικός σύμβουλος του αμερικανικού ινστιτούτου Peterson Αντερς Ασλαντ ανέφερε ότι στις αγορές κυριαρχεί η γενικευμένη πεποίθηση ότι θα υπάρξει διαγραφή και του χρέους που κατέχει ο επίσημος τομέας. «Η ιδέα ότι η ΕΚΤ δεν θα πρέπει να συμμετάσχει στις απώλειες είναι λανθασμένη» εκτιμά και προσθέτει ότι ο επιθυμητός στόχος από το δεύτερο «κούρεμα» των ομολόγων θα πρέπει να είναι η μείωση του ελληνικού χρέους κάτω από 90% του ΑΕΠ.

Ανάλογες είναι οι προβλέψεις και της JPMorgan. «Είναι εξαιρετικά πιθανό να χρειαστεί περαιτέρω δράση για την Ελλάδα όπως για παράδειγμα η μείωση των επιτοκίων των δανείων ή η επιμήκυνση της διάρκειας λήξης των ομολόγων που κατέχει ο επίσημος τομέας. Το επίπεδο του χρέους είναι οριακά ανεκτό και η χώρα θα χρειαστεί πιθανότατα νέα στήριξη» σημειώνει η οικονομική σύμβουλος της τράπεζας Κέντραν Παναγέα.

«Περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνει το ενδεχόμενο μια νέας στήριξης παρά το αντίθετο σενάριο»  ο Αλεξ Τζόνσον του βρετανικού επενδυτικού ταμείου Fisher Francis Trees.

Η Ελλάδα πιθανότατα θα χρειαστεί νέα αναδιάρθρωση του χρέους της που αυτή τη φορά θα περιλαμβάνει τα δάνεια προς τους εταίρους της, όπως είναι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, σύμφωνα με τον επικεφαλής κρατικών αξιολογήσεων της Standard & Poor’ s, Μόριτζ Κράμερ.

Πιθανόν «στον δρόμο της Ελλάδας να βρίσκεται μια νέα αναδιάρθρωση του χρέους της, χωρίς να προχωράω σήμερα σε ακριβή εκτίμηση για το πότε αυτό θα συμβεί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Κράμερ.

Η Ελλάδα και η Πορτογαλία θα χρειαστούν και νέα πακέτα διάσωσης έχει δηλώσει με τη σειρά του ο Neel Kashkari, επικεφαλής global equities της Pacific Investment Management.

Την ίδια ώρα, ο κορυφαίος μάνατζερ της Pimco, Andrew Bosomworth, εκτιμά ότι "με το πρώτο κούρεμα τα προβλήματα της Ελλάδας δεν έχουν επιλυθεί". Συγκεκριμένα, ο Bosomworth εκτιμά ότι, θα υπάρξει και δεύτερο κούρεμα στην Ελλάδα. «Γι΄ αυτό και αποφεύγουμε τα ελληνικά ομόλογα», πρόσθεσε.

Ο ίδιος προβλέπει ότι, το δεύτερο κούρεμα θα πλήξει όχι τους ιδιώτες, αλλά κυρίως τα κράτη που δάνεισαν στην Ελλάδα, "γιατί πρόκειται εν τω μεταξύ για σχεδόν 3/4 του ελληνικού χρέους. Ως εκ τούτου ενδεχόμενη νέα αναδιάρθρωση δεν θα πλήξει σε τόσο μεγάλο βαθμό τις χρηματαγορές, όπως εκτιμούσαμε μέχρι πρότινος".