Συμμαχία Γαλλίας-Ισπανίας-Ιταλίας εναντίον Γερμανίας

sofokleous10

Μια μέρα πριν την πιο κρίσιμη σύνοδο στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης – όπως είπε κι ο πρόεδρος της ‘διεθνούς των τραπεζιτών’ Τσαρλς Νταλάρα – η πόλωση στην ηγεσία της Ευρωζώνης αγγίζει επίπεδα δίχως προηγούμενο. Από τη μια πλευρά είναι η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ που διακηρύσσει πως ‘ποτέ όσο εκείνη ζει, δεν θα γίνει κοινή ανάληψη του χρέους στην Ευρώπη’, προοιωνίζοντας ότι θα απορρίψει το αίτημα της Ιταλίας και της Ισπανίας για άμεση δράση εδώ και τώρα με σκοπό την αντιμετώπιση της κρίσης. Κι από την άλλη πλευρά είναι η Ρώμη και η Μαδρίτη που βλέπουν το κόστος δανεισμού τους να βγαίνει εκτός ελέγχου και να προσεγγίζει επίπεδα που τουλάχιστον για την Ισπανία δεν είναι βιώσιμα, καθώς η χώρα πρέπει παράλληλα να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες της, να μειώσει το έλλειμμα της και να διαχειριστεί τη φούσκα των τιμών των ακινήτων που ακόμη πέφτουν.

Σε μια δραματική ομιλία του προς το ισπανικό κοινοβούλιο πριν αναχωρήσει για τις Βρυξέλλες, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι δήλωσε πως η χώρα δεν μπορεί να χρηματοδοτείται με τις δικές της δυνάμεις από τη στιγμή που οι αποδόσεις του 10ετούς ομολόγου της έχουν φτάσει το 7%. «Το πιο επείγον ζήτημα είναι της χρηματοδότησης. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να χρηματοδοτούμαστε για πολύ ακόμη στις σημερινές τιμές», τόνισε. Στη σύνοδο κορυφής που θα αρχίσει σήμερα ο Ισπανός πρωθυπουργός θα ζητήσει επισήμως να επιτραπεί η χρήση είτε των μηχανισμών διάσωσης της Ευρωζώνης είτε και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη σταθεροποίηση των αγορών ομολόγων.

Η πόλωση μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών είναι μια συνέπεια της ήττας του Νικολά Σαρκοζί στις γαλλικές προεδρικές εκλογές και της ανάληψης της προεδρίας από τον αντίπαλό του Σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ. Με την άνοδό του στην εξουσία, ο Ολάντ συνέπηξε μια νέα συμμαχία με τη Ρώμη και τη Μαδρίτη εξουδετερώνοντας τον ως χτες κυρίαρχο γαλλογερμανικό άξονα των Μέρκελ - Σαρκοζί. Χαρακτηριστικό ήταν το πολύ δυσάρεστο κλίμα της συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε τη ανεπίσημη σύνοδο Γαλλίας - Γερμανίας - Ιταλίας - Ισπανίας την περασμένη Παρασκευή. Υποτίθεται ότι η σύνοδος εκείνη είχε σαν στόχο τη σύγκλιση των απόψεων, αλλά στη λήξη της ο Γάλλος πρόεδρος βγήκε λέγοντας ότι πρέπει να υπάρξει περισσότερη αλληλεγγύη στην Ευρώπη προτού οι χώρες παραδώσουν μέρος της κυριαρχίας τους πάνω στους εθνικούς προϋπολογισμούς, ενώ αντίθετα η Γερμανίδα καγκελάριος υποστήριξε ότι δεν θα αποδεχτεί επιπλέον υποχρεώσεις δίχως έλεγχο στους προϋπολογισμούς. Μέρκελ και Ολάντ συναντήθηκαν ξανά χτες βράδυ σε δείπνο εργασίας στο Παρίσι με στόχο να προσπαθήσουν να πετύχουν μια σύγκλιση αλλά βγήκαν με ανακοινώσεις αόριστες, αποκλίνουσες και ψυχρές. Χωρίς ανακοινώσεις είχε μείνει εξάλλου και η ενδιάμεση απόπειρα να γεφυρωθούν οι  διαφορές με τη συνάντηση των Υπουργών Οικονομικών των 4 χωρών την Τρίτη.

Αποφασισμένος να επιμείνει για άμεσα βραχυπρόθεσμα μέτρα που θα κάνουν την αλλαγή προσέρχεται στις Βρυξέλλες και ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι. Ο Μόντι προσέρχεται μάλιστα ενισχυμένος στη σύνοδο καθώς χτες βράδυ κέρδισε μια κρίσιμη ψηφοφορία στη Βουλή για τις μεταρρυθμίσεις στις αγορές απασχόλησης και έχει δηλώσει ότι δεν θα αρκεστεί σε κάποια απλά συμπεράσματα και τυπικές διαδικασίες, αλλά θα παραμείνει στις Βρυξέλλες και θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται ως το βράδυ της Κυριακής για τα απαιτούμενα μέτρα προκειμένου να ηρεμήσουν οι αγορές. Ο Ιταλός πρωθυπουργός, που έχει την πλήρη στήριξη του Φ. Ολάντ, ζητά περίπου ό,τι κι ο Ραχόι: να χρησιμοποιηθούν οι μηχανισμοί διάσωσης της Ευρωζώνης για να μειωθεί η διαφορά αποδόσεων των ‘χωρών που σέβονται τους ευρωπαϊκούς κανόνες’  προκειμένου να πέσουν τα σπρεντ – ο Ραχόι προτείνει εναλλακτικά και την εκ νέου ενεργοποίηση του προγράμματος αγοράς ομολόγων  της ΕΚΤ.

Οι προτάσεις αυτές είναι λογικές και η υιοθέτησή τους επείγει, όμως προσκρούουν στις αντιδράσεις της Γερμανίας. Πρώτος εξέφρασε την κατηγορηματική εναντίωσή του σε όλα αυτά ο ισχυρός επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας Bundesbank Γιενς Βάιντμαν την περασμένη βδομάδα. Και τον ακολούθησε κατά τη διάρκεια χτεσινής συνάντησης με βουλευτές του Κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ. Η Μέρκελ δήλωσε σε υψηλούς τόνους ότι ‘δεν πρόκειται να δεχτεί κοινές υποχρεώσεις για το χρέος όσο ζει’ και πως ‘η ιδέα του ευρωομολόγου είναι οικονομικά λανθασμένη και αντιπαραγωγική’.

Επομένως, τι; Μετά από τέτοιες δηλώσεις έχει νόημα να περιμένουμε οτιδήποτε από την αυριανή σύνοδο; Έχει υποστηρίζουν ορισμένοι, και επισημαίνουν ότι αν προσέξουμε την ακριβή διατύπωση της περίφημης φράσης της Μέρκελ, μπορεί να αφήνει σοβαρές χαραμάδες για κάποια σοβαρή εξέλιξη προς τη σωστή κατεύθυνση. Γιατί η ακριβής φράση της Μέρκελ, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, ήταν όχι ότι ‘δεν θα δεχτεί κοινές υποχρεώσεις όσο ζει’ αλλά ότι δεν θα δεχτεί ‘κοινές υποχρεώσεις για το σύνολο του χρέους όσο ζει’. Άρα μήπως η  Γερμανία προσέρχεται στη σύνοδο κατ’ ουσίαν έτοιμη να δεχτεί κοινές υποχρεώσεις για μέρος του χρέους των κρατών μελών της Ευρωζώνης και όχι για το σύνολο του – ως πρώτο βήμα  στο δρόμο προς τη δημοσιονομική ένωση; Θεωρούμε την άποψη αυτή υπεραισιόδοξη αλλά καλύτερα να περιμένουμε ως αύριο.

Μια θετική έκπληξη δεν μπορεί να αποκλειστεί 100%, καθώς η Αγγέλα Μέρκελ δεν είναι πλέον μειοψηφία μόνο σε επίπεδο Ευρωζώνη, είναι ακόμη και στη χώρα της.  Ο επικεφαλής της γερμανικής αντιπολίτευσης των Σοσιαλδημοκρατών Ζιγκμάρ Γκραμπριέλ  δήλωσε χτες ότι απαιτούνται έκτακτα μέτρα για να μειωθεί το κόστος δανεισμού των άλλων κρατών της Ευρωζώνης, διαφορετικά η νομισματική ένωση απλά θα καταρρεύσει. Η Ισπανία και η Ιταλία φωνάζουν από την πλευρά τους ότι κάνουν τα πάντα για να μειώσουν το χρέος τους και ότι χρειάζονται τη βοήθεια της νομισματικής ένωσης για να μείνουν στις αγορές. Ίδωμεν…

Πέρα από το επίμαχο θέμα των εκτάκτων μέτρων για τη στήριξη της Ιταλίας και της Ισπανίας,  η σύνοδος των Βρυξελλών αναμένεται να συμφωνήσει στο αναπτυξιακό πακέτο ύψους 130 δις ευρώ που προωθεί η Γαλλία. Το πακέτο αφορά τα λεγόμενα ‘ομόλογα έργων’ που θα χρηματοδοτήσουν έργα υποδομής καθώς και την ανακατανομή των κεφαλαίων των περιφερειακών ταμείων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Οι ηγεσίες θα συζητήσουν επίσης τις προτάσεις για την τραπεζική ένωση, όμως από τη στιγμή που η  Γερμανία αντιστέκεται σε κάθε σχήμα κοινών εγγυήσεων καταθέσεων, δεν φαίνεται ότι θα μπορέσουν να πάνε παραπέρα από την απόδοση του ελέγχου των μεγάλων διασυνοριακών τραπεζών στην ΕΚΤ. Τέλος, θα αναμένουμε τις ανακοινώσεις της συνόδου των Υπουργών Οικονομικών για τη διάσωση του τέταρτου και πέμπτου ντόμινο της Ευρωζώνης – της  Ισπανίας και της Κύπρου.