ardin-rixi
 |
| σχέδιο του Adolfo Arranz |
Του Βλαντιμίρ Γκαρσίν-Μπερσόν* από το Άρδην τ. 116 που κυκλοφορεί
Η κινεζική πίεση στις ελευθερίες δεν είναι η μόνη αιτία της κινητοποίησης που συγκλονίζει την πόλη-κράτος εδώ και εφτά μήνες. Το Χονγκ Κονγκ είναι ταυτόχρονα μια από τις πιο άνισες περιοχές του κόσμου.
Eίναι μια πόλη γεμάτη πολυτελή καταστήματα, φιλόδοξους ουρανοξύστες και υπερπολυτελή διαμερίσματα. Ένα κορυφαίο χρηματοοικονομικό κέντρο, η πιο ακριβή πόλη στον κόσμο για τους εκπατρισμένους εργαζόμενους, ένας ασιατικός οικονομικός πνεύμονας και η πιο ακριβή αγορά ακινήτων στον πλανήτη.
Το Χονγκ Κονγκ, μια πόλη των υπερθετικών, είναι επίσης, σύμφωνα με το Forbes, η δεύτερη πόλη με τους περισσότερους δισεκατομμυριούχους μετά τη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, πίσω από αυτή την εκθαμβωτική επιφάνεια, σύμβολο μιας επεκτεινόμενης Κίνας, υπάρχει μια άλλη, λιγότερο λαμπερή πραγματικότητα: αυτή μιας μεσαίας τάξης στα όρια της ασφυξίας, που δεν μπορεί πλέον να τα βγάλει πέρα και η οποία ανησυχεί για το μέλλον της. Μια κατάσταση που τροφοδοτεί την οργή των διαδηλωτών στους δρόμους του Μαργαριταριού της Ανατολής.
«It’s the economy, stupid». ( «Είναι η οικονομία, ηλίθιε».) Τα λόγια του συμβούλου του Μπιλ Κλίντον, Τζέημς Καρβίλ, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην άνευ προηγουμένου κινητοποίηση διαδηλωτών στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ. Γιατί, πίσω από τα κίνητρα του πολιτικού αγώνα –συμπεριλαμβανομένου του νόμου περί έκδοσης υποδίκων στην Κίνα, ο οποίος ανεστάλη– κρύβονται δεκαετίες απογοήτευσης και οικονομικών δυσχερειών που αισθάνεται ο πληθυσμός.
«Για να υπάρξει κρίση, απαιτείται κοινωνική πίεση και εργαλεία όπως τα κοινωνικά δίκτυα για να τη διαδώσουν», λέει ο Κάρλος Καζανόβα, οικονομολόγος της Coface και ειδικός για την Ασία και την Κίνα. Αυτά τα δύο στοιχεία συναντώνται τώρα στο Χονγκ Κονγκ.
«Η πίεση αυξήθηκε σταδιακά. Οι εισοδηματικές ανισότητες ενισχύθηκαν για την πλειοψηφία της μεσαίας τάξης, καθώς και το χάσμα μεταξύ των ιδιοκτητών και όσων είναι αποκλεισμένοι από την αγορά ακινήτων, η οποία παραμένει μία από τις πιο απρόσιτες στον κόσμο».
Σύμφωνα με κάποιον ειδικό, ο νόμος για την έκδοση υποδίκων ήταν η σπίθα που έβαλε τη φωτιά στο γόνιμο έδαφος, που αποτελούσε η χρόνια συσσώρευση των ανισοτήτων. «Η κυβέρνηση δεν έχει εκπληρώσει τις οικονομικές της υποσχέσεις των μεταρρυθμίσεων και της μείωσης των ανισοτήτων», προσθέτει, πράγμα που ενίσχυσε περισσότερο την απογοήτευση.
Η παραπάνω ανάλυση επιβεβαιώνεται και από άλλους ερευνητές. «Είναι μια κοινότητα που έχει υποστεί σοβαρές συνέπειες από τη στασιμότητα: τα εισοδήματα δεν έχουν αυξηθεί, οι συνθήκες στέγασης δεν έχουν βελτιωθεί εδώ και τριάντα χρόνια», εξηγεί στο κανάλι CNBC ο διευθυντής του Hong Kong APEC Trade Policy Study Group, Ντέιβιντ Ντόντγουελ. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι εύποροι κάτοικοι χρησιμοποίησαν την πολιτική χαμηλών επιτοκίων της αμερικανικής Fed για να επενδύσουν σε ακίνητα στο Χονγκ Κονγκ, ωθώντας τις τιμές προς τα πάνω, εις βάρος των λιγότερο εύπορων.
Ο Γολγοθάς της κατοικίας
Μπορεί να ζήσει κανείς σε ένα διαμέρισμα δύο τετραγωνικών μέτρων; Μπορεί να κατοικήσει σε μία «κάψουλα» εξοπλισμένη με υπερσύγχρονη τεχνολογία – κλιματισμό, Wi-Fi, τηλεόραση – αλλά χωρίς παράθυρα; Κοιμάται κανείς σε ένα «νανοδιαμέρισμα», αποτελούμενο από έναν παλιό σωλήνα δημοτικής αποχέτευσης που μετατρέπεται σε κατοικία είκοσι τετραγωνικών μέτρων; Όλες αυτές οι επιλογές είναι δυνατές στο Χονγκ Κονγκ. Στην πόλη-κράτος, που φιλοξενεί περισσότερα από 7,4 εκατομμύρια πολίτες σε μία έκταση μικρότερη των 1100 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ήτοι μία από τις υψηλότερες πληθυσμιακές πυκνότητες στον κόσμο, η πρόσβαση στη κατοικία σύντομα μετετράπη σε πονοκέφαλο για τους αυτόχθονες. Και σήμερα αποτελεί μια κόλαση.
Το Χονγκ Κονγκ είναι η ένατη περιοχή με τις μεγαλύτερες ανισότητες στον κόσμο, πίσω από τη Ζάμπια, την Αϊτή, τη Νότια Αφρική ή το Λεσότο, γράφουν οι αναλυτές της CIA στο factbook. Το 20% του πληθυσμού ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας το 2016 και το μέσο μηνιαίο εισόδημα του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού ήταν 44 φορές υψηλότερο από εκείνο του χαμηλότερου 10% . «Η υπερβολική ρευστότητα, τα χαμηλά επιτόκια και η περιορισμένη προσφορά κατοικιών προκάλεσαν μια ραγδαία αύξηση των τιμών των ακινήτων της πόλης», εξηγούν, κάτι που επιβεβαιώνουν και οι αναλυτές του οίκου αξιολόγησης Fitch, οι οποίοι υπογραμμίζουν ταυτόχρονα τις διαιρέσεις που διαπερνούν την κοινωνία: «Η έκταση των λαϊκών διεκδικήσεων υπογραμμίζει τη συνεχή άνοδο των κοινωνικών και πολιτικών διχασμών τα τελευταία χρόνια, που οφείλονται στο αυξανόμενο κόστος ζωής, στις οικονομικές ανισότητες και, κυρίως, στη βαθύτερη αίσθηση της διάβρωσης της αυτονομίας, έτσι όπως πραγματοποιείται κάτω από το καθεστώς “της μίας χώρας, δύο συστημάτων”», σημείωναν ήδη, στα τέλη Ιουλίου.
Το Χονγκ Κονγκ, μια από τις πλουσιότερες και ακριβότερες πόλεις του πλανήτη, βγάζει τις λαϊκές τάξεις του στον δρόμο, μια και αδυνατούν να ζήσουν σε συνθήκες που ένας Δυτικός θα θεωρούσε αξιοπρεπείς. Αν περισσότερο από τα δύο τρίτα των νοικοκυριών των δύο ανώτερων δεκατημόριων (το πλουσιότερο 20%) είναι ιδιοκτήτες και δαπανούν το 9,7% του εισοδήματός τους για την κατοικία τους (τόκοι, ενοίκια κ.λπ.), τα ποσοστά αυτά φτάσουν στο 42, 3% και το 20,4% για το 20% των φτωχότερων δεκατημορίων, σύμφωνα με στοιχεία των αρχών του Χονγκ Κονγκ που δημοσιεύθηκαν το 2016. Η μέση τιμή ενός διαμερίσματος των σαράντα τετραγωνικών μέτρων στο Κοουλούν αγγίζει τα 4,8 εκατομμύρια δολάρια Χονγκ Κονγκ (513.000 ευρώ) το 2017. Σύμφωνα με την ελβετική τράπεζα UBS, ένα νοικοκυριό των τριών ατόμων ξοδεύει κατά μέσο όρο 3.947 δολάρια τον μήνα για τη στέγη του, σε σύγκριση με τα 3.834 στη Νέα Υόρκη, τα 2.853 στο Παρίσι, τα 2.548 στο Λονδίνο και τα 1.951 στο Τόκιο.
«Η αναλογία μεταξύ του ετήσιου εισοδήματος των νοικοκυριών και της τιμής των ακινήτων παρέμενε σε λογικά επίπεδα μόνο μεταξύ του 1998 και του 2004», εξηγούσε το 2017 η Ρεμπέκα Τσιού Λάι-Χαρ, καθηγήτρια αρχιτεκτονικής και ερευνήτρια αστικού σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ. Σε τέτοιο βαθμό ώστε σήμερα «η τιμή μιας μέσης κατοικίας στο Χονγκ Κονγκ να κοστίζει δεκαεννέα φορές το μέσο ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα ενός νοικοκυριού».
Επομένως, τα χαμηλότερα στρώματα είναι πολύ φτωχά ώστε να μπορέσουν να στεγαστούν και βρίσκονται υποχρεωμένα να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, συχνά αναξιοπρεπείς. Όσο για τη μεσαία τάξη, αυτή βρίσκεται παγιδευμένη μεταξύ σφύρας και άκμονος, πολύ πλούσια για να έχει πρόσβαση στο πρόγραμμα βοήθειας πρόσβασης στην ιδιοκτησία της κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ (στο οποίο, λόγω των πολυάριθμων αιτήσεων, απαιτείται μέσος χρόνος αναμονής 5,4 ετών), αλλά πολύ φτωχή για να προβεί σε αγορά ακινήτων.
Μια οικονοµία που υποφέρει
Επιπλέον, το Χονγκ Κονγκ εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διεθνή συγκυρία. Mε άλλα λόγια, όταν η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται, όπως συμβαίνει σήμερα, οι κάτοικοί του το αισθάνονται με επώδυνο τρόπο. Το σύνολο των εξαγωγών και των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών που διέρχονται από το Χονγκ Κονγκ αντιπροσωπεύει το 376% του ΑΕΠ, η δεύτερη υψηλότερη τιμή στον πλανήτη, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες του, παγκοσμίως αναγνωρισμένες, βρίσκονται στο έλεος επιχειρηματικών αποφάσεων, που μπορεί να αποβούν περισταλτικές σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. «Το Χονγκ Κονγκ είναι ένας κόμβος επανεξαγωγών», προσθέτει ο Κάρλος Καζανόβα, την ίδια στιγμή που η Fitch, τον Ιούλιο, χαρακτήριζε την πόλη «ευάλωτη στους κλυδωνισμούς της εξωτερικής ζήτησης».
Παρά το ειδικό καθεστώς της, η πόλη-κράτος εξαρτάται επίσης από την κινεζική δραστηριότητα. Χάρη στις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, το 55% των εξαγωγών της κατευθύνονται στην Κίνα από όπου προέρχεται και το 44,8% των εισαγωγών της. Ομοίως, σύμφωνα με το Γραφείο Τουρισμού, οι Κινέζοι αντιπροσώπευαν σχεδόν το 80% των 65,1 εκατομμυρίων τουριστών που επισκέφθηκαν το Χονγκ Κονγκ το 2017, περίπου 51 εκατομμύρια άνθρωποι, κάνοντας συντριπτική τη συμβολή του Πεκίνου στην ανάπτυξη του τουρισμού της πόλης. Στην πραγματικότητα, όταν ο γειτονικός γίγαντας επιβραδύνει, η πόλη ακολουθεί παρόμοια πορεία. Τα τελευταία χρόνια, το Χονγκ Κονγκ είδε τη ραγδαία του ανάπτυξη να περιορίζεται και αυτός ο μειωμένος ρυθμός μάλλον θα συνεχιστεί, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Η χώρα αντιμετωπίζει σημαντικές εξωτερικές προκλήσεις, όπως η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης, οι επιπτώσεις της στην εγχώρια κατανάλωση και η αβεβαιότητα που προκαλεί ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, που ωθεί τις εταιρείες να επανεξετάσουν τα σχέδια επενδύσεών τους. «Η ενδεχόμενη γενικευμένη επιβολή δασμών σε όλες τις προερχόμενες από την Κίνα αμερικανικές εισαγωγές, ή ο αντίκτυπος των πρόσφατων διαδηλώσεων στον τουρισμό και το επιχειρηματικό κλίμα, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κίνδυνο ύφεσης», σημείωνε η Fitch. Οι ειδικοί της ομάδας εξηγούν στη Λε Φιγκαρό ότι οι εντάσεις μεταξύ του Πεκίνου και του Χονγκ Κονγκ, «πιθανώς ενίσχυσαν τον κίνδυνο πολιτικής παράλυσης των πρωτοβουλιών οικονομικής ολοκλήρωσης με την ηπειρωτική Κίνα, καθώς και το σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής του “Μεγάλου Κόλπου”[1]».
Το φάσµα της αβεβαιότητας
Στο πλαίσιο αυτό, οι διαδηλώσεις των τελευταίων μηνών μελετώνται εξονυχιστικά από τις αρχές, οι οποίες φοβούνται τον οικονομικό αντίκτυπο των καταλήψεων και των αναταραχών. «Τα κύρια εμπορικά κέντρα είναι κλειστά και ο τουρισμός έχει σημαντική επίδραση στη ζήτηση, αλλά οι συγκρούσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επιδείνωση της εμπιστοσύνης και της δραστηριότητας», λέει ο Κάρλος Καζανόβα. Ορισμένοι τομείς μπορεί να υποφέρουν περισσότερο άμεσα, όπως τα προϊόντα πολυτελείας, ο τουρισμός ή το εμπόριο, σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα.
Οι αρχές έχουν κάνει μια ανησυχητική πρώτη αξιολόγηση της επίδρασης των διαδηλώσεων στην οικονομική δραστηριότητα στα τέλη Ιουλίου. Οι επιχειρήσεις, που ήταν ήδη αποδυναμωμένες εξαιτίας της έντασης μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου, είδαν τα έσοδά τους να συρικνώνονται: «Η βραχυπρόθεσμη απόδοση των λιανικών πωλήσεων είναι πιθανό να παραμείνει μέτρια, ενώ η αποδυνάμωση των τοπικών και παγκόσμιων οικονομικών προοπτικών, καθώς και άλλοι αρνητικοί παράγοντες, εξακολουθούν να επηρεάζουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών», δήλωσε εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Το ποσοστό πληρότητας των ξενοδοχείων μειώθηκε κατά 20% τον Ιούνιο και αναμένεται να μειωθεί κατά 40% τον Ιούλιο. Οι πωλήσεις ρολογιών, κοσμημάτων και τιμαλφών μειώθηκαν επίσης, όπως και το λιανικό εμπόριο, τα φάρμακα και τα καλλυντικά. Αγαθά που σχετίζονται, γενικά, με τον τουρισμό.
Γενική απεργία, βία, καταλήψεις, ακινητοποίηση των μέσων μεταφοράς… Οι ενέργειες αυτές θα έχουν αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά, όπως στη διεθνή ελκυστικότητα της πόλης, προειδοποιούν οι κυβερνώντες. Από την πλευρά της, η Fitch σημειώνει ότι οι τρέχουσες αναταραχές δεν αρκούν για να αλλάξουν τη θεμελιώδη δυναμική της περιοχής, αλλά προσθέτει ότι θα εξετάσει προσεκτικά το πώς θα εξελιχθεί η σχέση μεταξύ της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ, επειδή η Κίνα θα μπορούσε να αυξήσει την επιρροή της στα εσωτερικά της πόλης-κράτους, ως απάντηση στην επιθυμία των διαδηλωτών για ελευθερία. Μια αλλαγή στρατηγικής που θα έχει συνέπειες στη νομοθεσία, την οικονομία και, εν τέλει, στην ελκυστικότητα της πόλης για τις επιχειρήσεις.
Προς το παρόν, τα σχέδια του Πεκίνου εγείρουν ερωτηματικά. Το κινεζικό καθεστώς έχει πολλαπλασιάσει τις επικριτικές δηλώσεις και θα μπορούσε να υψώσει τον τόνο για να σημάνει το τέλος του διαλείμματος: «Αυτοί που παίζουν με τη φωτιά θα χαθούν στη φωτιά», απείλησε ο εκπρόσωπος του γραφείου των υποθέσεων του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο στην κινεζική κυβέρνηση, Γιάνγκ Γκουάνγκ. Από την πλευρά της, η ηγέτιδα της πόλης-κράτους, Κάρρυ Λαμ, δήλωσε ότι οι «παράνομες πράξεις» κινδυνεύουν να καταστρέψουν τη σταθερότητα και την ευημερία του Χονγκ Κονγκ. Ωστόσο, η Κίνα δεν μπορεί να δράσει βίαια, υπό την απειλή της αποσταθεροποίησης της οικονομίας ενός από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά κέντρα, το οποίο εξακολουθεί να το χρειάζεται. Εν τω μεταξύ, η «γενιά της ομπρέλας», η οποία κινητοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2014, υπόσχεται να διατηρήσει την πίεση που ασκεί στο καθεστώς του Χονγκ Κονγκ.
[1] Η περιοχή Greater Bay του Γκουανγκντόνγκ-Χονγκ Κονγκ-Μακάο, ή απλά η Περιοχή του Μεγάλου Κόλπου (GBA) ως το Δέλτα του ποταμού των Διαμαντιών, αποτελείται από 9 πόλεις και 2 ειδικές διοικητικές περιοχές στη νότια Κίνα. Η έννοια της περιοχής αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 2016, στην αγγλική έκδοση του 13ου πενταετούς σχεδίου της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας [ενώ την 1η Ιουλίου 2017, έγινε γνωστή η «συμφωνία-πλαίσιο για την εμβάθυνση του Γκουανγκντόγκ – Χονγκ Κονγκ – Μακάο για την ανάπτυξη της περιοχής του κόλπου».] (σ.τ.μ.)
Λε Φιγκαρό
8 Αυγούστου 2019
Mετάφραση: Δημήτρης Παπαμιχαήλ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου