Η ανάπτυξη ως κοσμική θρησκεία, η κοινωνική πίτα και οι "λύκοι"

του Κώστα Μελά

Η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης στη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη ήταν πάντα δεμένη με την αντίστοιχη έννοια της ευημερίας, ως μεγέθους μετρήσιμου και συνεπώς ποσοτικού. Η άποψη που επικρατεί στο συλλογικό φαντασιακό των σύγχρονων κοινωνιών της ευημερίας προϋποθέτει την ανάδειξη της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία όμως έχει θεμελιώδη πολιτική σημασία.

Είναι γνωστό πως η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί το καθολικό ιδεολόγημα της σύγχρονης Δυτικής Κοινωνίας που ενεργοποιεί τη συλλογική βούληση και επιτρέπει την ύπαρξη των προτεραιοτήτων της αναδιανεμητικής δικαιοσύνης, από τη μεριά των κοινωνικών ομάδων που τη συγκροτούν. Υπό μια έννοια η οικονομική ανάπτυξη είχε (και έχει) καταστεί η κοσμική θρησκεία των ανεπτυγμένων βιομηχανικών κοινωνιών: η πηγή της ατομικής κινητοποίησης, η βάση της πολιτικής σταθερότητας, το πεδίο για την επιστράτευση της κοινωνίας προς έναν κοινό σκοπό.

Όπως σημειώνει ο D. Bell η οικονομική ανάπτυξη, υπό μία έννοια, προσφέροντας την υπόσχεση της αφθονίας στους πολίτες, έγινε το «ηθικό αντίβαρο» του πολέμου. Ο προγενέστερος πλούτος είχε αποκτηθεί με διαρπαγή, προσάρτηση, απαλλοτρίωση. Τώρα οι κοινωνίες επιστρατεύονται για μια συντονισμένη εσωτερική προσπάθεια και όχι για πόλεμο εναντίον ενός γειτονικού κράτους. Αυτό επιτυγχάνεται πρωτίστως μέσω της εμπειρικής εικόνας που παρουσιάζουν οι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες την περίοδο 1945-1975.

Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, υπό την ηγετική καθοδήγηση του κεϋνσιανού υποδείγματος και της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής, υπεδείκνυε ότι η μονιμότητα της αναπτυξιακής διαδικασίας μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της ενεργούς και συντονισμένης κυβερνητικής πολιτικής και όχι με την απλή επίκληση των νόμων της απρόσωπης αγοράς. Παράλληλα, στο επίπεδο της ιδεολογίας σηματοδοτείται η αντίληψη ότι η προγραμματισμένη ανάπτυξη υπό την κυβερνητική διεύθυνση είναι ταυτόσημη με τη μεγιστοποίηση των ωφελημάτων που αφορούν κάθε κοινωνική κατηγορία ή ομάδα που συγκροτούν την κοινωνία. Άρα, η ανάπτυξη αποτελεί θετική διαδικασία για όλους.

Πολιτικό γιατροσόφι

Η ανάληψη της οικονομικής πολιτικής από το "Πολιτικόν" την καθιστά ταυτόχρονα και κοινωνική πολιτική. «Η Πολιτεία εγκαλείται να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις για μια συνεχή και αέναη διόγκωση. Επιχειρεί ταυτόχρονα να μεθοδεύσει ολοένα πιο περίπλοκες και αντιφατικές λύσεις στις συγκρούσεις των συμφερόντων, οι οποίες πηγάζουν από ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι μοιρασιάς που εμφανίζεται πάντοτε με τη μορφή μηδενικού αθροίσματος».

Συνέχεια στο  slpress.gr