Ινφογνώμων Πολιτικά
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Π. ΜΑΛΛΙΑΣ*
Η πρώτη επαφή μου με το Αλαμο ήταν η επική ταινία της United Artists (1960). Σε παιδική ηλικία ταυτίστηκα με τους γνωστούς μου Τζον Γουέιν, Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ και Λόρενς Χάρβεϊ. Ταυτόχρονα με τους άγνωστους σε εμένα Ντέιβ Κρόκετ, Τζιμ Μπούι και Γουίλιαμ Τράβις. Πόσοι αλήθεια δεν φέραμε στα χείλη μας την αξέχαστη μελωδία, μουσική υπόκρουση, «Grien Fields», παρά τα τόσo πολλά χρόνια που αφήσαμε πίσω μας.
Αν και είχα προετοιμαστεί διαβάζοντας όσο μπορούσα την ιστορία, να ομολογήσω ότι ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία. Ως πρέσβης της Ελλάδος στην Ουάσιγκτον μαζί με τον πρόξενό μας στο Χιούστον επισκέφθηκα το 2006 κατά προτεραιότητα το Σαν Αντόνιο στο Τέξας. Το ηρωικό Αλαμο. Προσπαθώντας να καταλάβω γιατί έχει τόσο μεγάλη σημασία για κάθε Αμερικανό.
Οι Θερμοπύλες, όμως, ήσαν ήδη εκεί. Σμιλεμένες στην ορειχάλκινη επιγραφή. Διαβάζει ο επισκέπτης: «Οι Θερμοπύλες είχαν τον αγγελιαφόρο που ανήγγειλε την ήττα, το Αλαμο όχι…». Στο επικό /λυρικό έργο εποχής «Τhe Fall of Alamo» («Η Πτώση του Αλαμο») o Τζίμ Μπούι επαινεί τους μαχητές του που στάθηκαν σαν τις Θερμοπύλες. Καταλαβαίνω την απορία ίσως και δυσθυμία κάποιων. Μα, χρειαζόμαστε τους Αμερικανούς και το Αλαμο για να θυμηθούμε τις Θερμοπύλες;
Να θυμηθούμε; Μα ήδη είναι αργά. Ακριβώς σε δώδεκα μήνες τον Αύγουστο/Σεπτέμβριο του 2020 η οικουμένη θα θυμηθεί, χωρίς να της το υπενθυμίσει η Ελλάδα, ότι βρισκόμαστε στη 2.500ή επέτειο της μάχης των Θερμοπυλών τις «οποίες οι ντόπιοι ονόμαζαν Πύλες» (Ηρόδοτος, Πολύμνια, 198-201). Oι Θερμοπύλες εδώ και 2.500 χρόνια έχουν αναγνωριστεί ως το ιστορικό μέτρο του ηρωισμού και της θυσίας. Δεν ήσαν, όμως, μόνο οι Λακεδαιμόνιοι. Ξεχωριστή μνεία αξίζει στους 700 Θεσπιείς. Εμειναν εκεί με τη θέλησή τους. Οχι επειδή αυτό επέβαλε ο νόμος ή τα προστάγματα «…της κείνων ρήμασι πειθόμενοι…».
Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας, που ακολούθησε, υπόδειγμα ηγεσίας, στρατηγικής, ηθικού, ψυχολογικού πολέμου (αυτού που σήμερα προσπαθούμε να ονομάσουμε υβριδικό), άριστης γνώσης της γεωγραφίας και των κινήτρων των αντιμαχομένων που ακολούθησε, έσωσε όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και τον δυτικό πολιτισμό (Barry Strauss: «The Battle of Salamis- The Naval Encounter that saved Greece and the Western Civilization»). Ηταν η αποφασιστική νίκη των ελεύθερων, το πνεύμα Ελλήνων κατά των Περσών και των υποταγμένων συμμάχων τους. Ούτε ο κατοπινός Ηρόδοτος στις «Ιστορίες» του (Ουρανία 55-97) κυρίως όμως ούτε ο παρών Αισχύλος αφήνουν να φανεί αμετροέπεια, αλαζονεία ή έπαρση. Δικαιολογημένη θα ήταν άλλωστε. Ας αναλογιστεί κανείς κάτι ανάλογο αν υποθέσουμε ότι υπάρχει με σημερινά δεδομένα. Σήμερα έχουμε δυστυχώς υιοθετήσει το πρότυπο της Ρώμης. Οι πόλεμοι για εκείνους που τους αποφασίζουν είναι «σωστοί και δίκαιοι».
Στην κορυφαία τόσο σύγχρονη και επίκαιρη τραγωδία «Οι Πέρσες» ο Αισχύλος αφήνει τον αγγελιαφόρο να εξιστορήσει στη βασίλισσα Ατοσα «πως μ’ ένα μόνο χτύπημα τόση ευτυχία γίνηκε στάχτη κ’ έρρεψε των Περσών το άνθος…» (Μετάφραση Ι. Γρυπάρη). Είχα τη μεγάλη τύχη να παρακολουθήσω στη Νέα Υόρκη την καταπληκτική παράσταση των «Περσών» από το Εθνικό Θέατρο με τη Λυδία Κονιόρδου να ενσαρκώνει την Ατοσσα. Επίσης, στο Θέατρο Σαίξπηρ της Ουάσιγκτον, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, εν μέσω της κορύφωσης του δόγματος «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι απέναντί μας». Θα τολμούσα να ισχυριστώ ότι οι «Πέρσες» είναι μία ελεγεία στην πατρίδα, τη δημοκρατία, τους υπερασπιστές βωμών και εστιών και αποδοκιμασία της εκδικητικότητας, του κομπασμού και της αλαζονείας. Οποιο όνομα κράτους και αν έχει. Σήμερα κυρίως.
Δεν είμαι κλασικιστής. Προσπάθησα να διδαχθώ, κυρίως όμως να χρησιμοποιώ σωστά, τα μαθήματα των κλασικών. Την οικουμενική αυτή κληρονομιά. Είναι τόσο επίκαιρα και τόσο διδακτικά. Σήμερα, ακριβώς 2.499 χρόνια μετά, εμπνέουν, διδάσκουν, φοβίζουν, δίνουν λαβή για τις πιο λεπτομερείς στρατηγικές μελέτες σύγκρουσης.
Για την ηγεμονία, για τη δικαιοσύνη, για το δίκαιο, για τον πόλεμο –προληπτικό και μη–, για την ειρήνη. Η σινοαμερικανική συγκρουσιακή κλιμάκωση ερευνάται και αναλύεται και στις δύο πλευρές του Ειρηνικού με όρους Θουκυδίδη.
Η αγγλική βιβλιογραφία για την κλασική Ελλάδα, για τον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες, τη Σαλαμίνα και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ανθεί την τελευταία εικοσαετία. Σε ποιους να αναφερθώ; Στους οικουμενικούς Ηρόδοτο, Θουκυδίδη, Ξενοφώντα και Διόδωρο ή στους αναρίθμητους «ξένους»; Δεν γνωρίζω πόσοι από εμάς έχουν πιάσει στα χέρια τους τα μνημειώδη βιβλία του Robert Strassler (editor) «The Landmark Herodotus» (Pantheon books, New York, 2007) και του προηγηθέντος «The Lαndmark Thucydides» του ιδίου. Ας είμαστε μετρημένοι και συνετοί. Δεν πρόκειται για ένα ξαφνικό κύμα νεορομαντικού φιλελληνισμού ή κλασικισμού. Δεν οφείλεται ούτε στην ένδοξη επιστροφή των Ολυμπιακών Αγώνων στη γενέτειρά τους μήτε στη δεκαετή εικόνα μιας αποκαμωμένης, παρηκμασμένης και ταπεινωμένης Ελλάδας. Ούτε δόξα ούτε οίκτος.
Απλά οι κλασικοί, αποτελούν σήμερα –όπως και χθες– το καλύτερο εργαλείο κατανόησης, πρόληψης, αντιμετώπισης, επικράτησης, αναχαίτισης, επικράτησης, πολέμου ή ειρήνης, νίκης ή ήττας. Ηγεμονισμού ή υποταγής. Με όρους πολιτικοοικονομικούς «γην και ύδωρ», με όρους καθαρά στρατιωτικούς, είτε το συνηθέστερο, με συνδυασμό των τριών. Ορθώς η κυβέρνηση αποφάσισε να τρέξει με αντίπαλο τον χρόνο και να προσδώσει τη χροιά που απαιτείται στη 200ή επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας.
Ας μη λησμονήσουμε, όμως, ότι το ελληνικό πνεύμα έγινε οικουμενικό και ο ελληνικός πολιτισμός πηγή, θεμέλιο και αναφορά του λεγόμενου δυτικού πολιτισμού, διότι το 480 π.Χ., πριν από 2.500 χρόνια ακριβώς, η Σαλαμίνα και οι Θερμοπύλες αποτέλεσαν ιστορικό πρότυπο. Ο πολιτισμός είναι διαχρονικά η «ήπια δύναμη» της Ελλάδος, των Ελλήνων απανταχού γης και του σύγχρονου Ελληνισμού. Η κληρονομιά όμως είναι οικουμενική. Αξίζει να τη θυμηθούμε και εμείς. Εστω κι αν είναι ήδη αργά. Μένουν μόνο δώδεκα μήνες.
* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή.
Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου