ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗ ΧΩΡΑ

analyst

- του Βασίλη Βιλιάρδου

Η έννοια ή ο όρος «αποτυχημένο κράτος» (failed state) χαρακτηρίζει μία χώρα, η οποία δεν έχει επιτύχει σε ορισμένες ή σε όλες τις βασικές λειτουργίες της – έχοντας ενδεχομένως χάσει έμμεσα την εθνική της κυριαρχία.

Μεταξύ άλλων, «αποτυχημένη» θεωρείται μία χώρα, η νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση της οποίας αδυνατεί να λάβει αποφάσεις, να παρέχει σωστές δημόσιες υπηρεσίες ή να συνεργάζεται με άλλα κράτη ισότιμα, ως μέλος της διεθνούς κοινότητας (της Ε.Ε., της Ευρωζώνης κλπ.).

Τυχόν αδυναμία της χώρας δε να επιβιώσει με δικά της μέσα, εξαρτώμενη από τρίτους, όπως στο παράδειγμα της Ελλάδας, η οποία ευρίσκεται στο «χρηματοδοτικό ορό» της Τρόικας, είναι ένα ακόμη βασικό στοιχείο ενός «αποτυχημένου κράτους».

Σύμφωνα τώρα με τη γερμανική βιβλιογραφία, «αποτυχημένο» θεωρείται ένα κράτος που δεν μπορεί να εκπληρώσει τρεις κεντρικές λειτουργίες για τους Πολίτες του: να τους παρέχει ασφάλεια, ευημερία και νομιμότητα, με την έννοια του ολοκληρωμένου Κράτους Δικαίου.

Με την πλήρη ανασφάλεια από οικονομικής και όχι μόνο πλευράς, στην οποία έχει βυθιστεί η Ελλάδα, με την «κατάρρευση» των συνθηκών ευημερίας, με την απορρύθμιση του κοινωνικού κράτους, καθώς επίσης με την περιορισμένη λειτουργία του Κράτους Δικαίου (μεταξύ άλλων, επειδή ορισμένες αποφάσεις των δικαστηρίων δεν γίνονται αποδεκτές από την κυβέρνηση ή τίθενται σε αμφιβολία από το ΔΝΤ, ενώ το σύνταγμα γίνεται ελάχιστα σεβαστό), είναι δύσκολο να αποδεχθεί κανείς ότι, δεν είναι ένα σχεδόν πλήρως αποτυχημένο κράτος.

Πόσο μάλλον όταν η εκλεγμένη κυβέρνηση δεν αποφασίζει η ίδια τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της χώρας της, αλλά απλά εφαρμόζει τα προγράμματα των δανειστών της, χωρίς να μπορεί να φέρει την παραμικρή αντίρρηση – αφού διαφορετικά απειλείται άμεσα με τη διακοπή της χρηματοδότησης της οικονομίας, οπότε με τον ακαριαίο θάνατο.

Αυτό δεν σημαίνει προφανώς ότι, εάν αναλάμβανε την εξουσία η αξιωματική αντιπολίτευση, η κατάσταση θα άλλαζε – όχι μόνο επειδή το στελεχιακό της δυναμικό δεν είναι ότι καλύτερο αλλά, κυρίως, επειδή ούτε αυτή θα μπορούσε να εξυπηρετήσει το χρέος ή να εξασφαλίσει την πλεονασματική λειτουργία της οικονομίας, με 1,5 εκ. ανέργους, καθώς επίσης με αποψιλωμένο πλήρως τον παραγωγικό ιστό.

Για να ολοκληρωθεί βέβαια η εικόνα ενός αποτυχημένου κράτους, «απαιτείται» η απώλεια του κοινωνικού ελέγχου του – με την έννοια της κορύφωσης της εγκληματικότητας, της ανομίας και του χάους. Εν τούτοις, οι συνθήκες αυτές δεν είναι απαραίτητες για τον παραπάνω χαρακτηρισμό, εάν η δημόσια διοίκηση έχει αναληφθεί από τρίτους, οι οποίοι εγκαθιστούν μία δική τους «τάξη πραγμάτων» – επιβάλλοντας τη δική τους εξουσία.

Σε μία τέτοια περίπτωση, η μοναδική λειτουργία που απαιτείται από την εκάστοτε εκλεγμένη κυβέρνηση, συνήθως με τη βοήθεια σημαντικών διατεταγμένων ΜΜΕ, είναι η διατήρηση της κοινωνικής ηρεμίας – έτσι ώστε να μην υπάρχουν μαζικές αντιδράσεις, διαδηλώσεις, έντονες διαμαρτυρίες, απειθαρχία των φορολογουμένων κλπ.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, επειδή απαγορεύεται να χρεοκοπήσει, αφού έτσι θα έθετε σε κίνδυνο το βαριά άρρωστο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αποτελώντας ίσως εκείνη τη σπίθα που θα προκαλούσε μία τεράστια, ανεξέλεγκτη πυρκαγιά στον πλανήτη, ενώ η πολιτική της ηγεσία είναι ανίκανη ή ανεπαρκής να εξασφαλίσει τη σωστή λειτουργία των μηχανισμών του κράτους, η εξουσία ασκείται αποκλειστικά και μόνο από τους δανειστές της.

Ουσιαστικά λοιπόν οι υπάλληλοι των δανειστών της εργάζονται στη δημόσια διοίκηση και ελέγχουν τα πάντα – έτσι ώστε να μπορέσουν να εξασφαλίσουν την εξόφληση των δανείων τους, λεηλατώντας μεταξύ άλλων μεθοδικά την ιδιωτική και δημόσια περιουσία της χώρας.

Ειδικότερα, μετά από τέσσερα χρόνια συνεχών αποτυχιών των οικονομικών προγραμμάτων, μετά από δύο ανόητες διαγραφές χρεών, καθώς επίσης με δεδομένη την ανεπάρκεια του συνόλου της πολιτικής στη χώρα, κανένας δανειστής δεν πιστεύει πλέον πως η χώρα μπορεί να ξεπεράσει την κρίση – πως θα έχει κάποτε τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει το χρέος της.

Επομένως, αυτό που απομένει είναι η λεηλασία του πλούτου της – γεγονός που απαιτεί αφενός μεν την κοινωνική ηρεμία, αφετέρου τον εφησυχασμό των Ελλήνων με λόγια που δεν συνοδεύονται ποτέ από έργα (όπως τα πρόσφατα του Γερμανού υπουργού οικονομικών, ο οποίος επαίνεσε τη χώρα για τις προσπάθειες της!).

Για να είναι δε κάτι τέτοιο εφικτό, χρειάζεται μία ολόκληρη σειρά από «εύχρηστες πολιτικές μαριονέτες», οι οποίες θα στελεχώνουν σωστά το πολιτικό φάσμα της χώρας – ολόκληρο φυσικά και όχι μόνο το κυβερνητικό.

Ολοκληρώνοντας, υπενθυμίζουμε πως η αρχική αδυναμία και η πτώση ορισμένων κρατών, σε καθεστώς «αποτυχημένου» οφείλεται, σύμφωνα με μία μελέτη του γερμανικού IMI, στα αποκαλούμενα σήμερα νεοφιλελεύθερα προγράμματα «διαρθρωτικής προσαρμογής», τα οποία επιβάλλονται από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα.

Ειδικότερα, η κρίση χρέους του 1980 οδήγησε στο γεγονός ότι, πολλές χώρες δεν μπορούσαν διαφορετικά μα επιβιώσουν, παρά μόνο λαμβάνοντας χρήματα από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα – τα οποία δανείζονταν μόνο εάν συμφωνούσαν να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες τους, να ανοίξουν εντελώς τις αγορές τους και να ιδιωτικοποιήσουν τις δημόσιες επιχειρήσεις τους.

Οι μειώσεις όμως στον κοινωνικό τομέα οδηγούσαν στην απώλεια της νομιμοποίησης των κυβερνήσεων, απέναντι στους λαούς τους – με εύλογο επακόλουθο να εντείνεται η κρατική καταστολή, αφού διαφορετικά δεν μπορούσε να εξασφαλισθεί η εξουσία, καθώς επίσης η κοινωνική πειθαρχία.

Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρξουν πάρα πολλές «κρίσεις νομιμότητας» σε ένα μεγάλο αριθμό χωρών του τρίτου κόσμου – οπότε να δημιουργηθεί μία σειρά αποτυχημένων κρατών. Μία ανάλογη «κρίση νομιμότητας» τείνει σήμερα να δημιουργηθεί και στην Ελλάδα, με ενδεχόμενο να δοθεί η χαριστική βολή στον ετοιμοθάνατο – αν και ευτυχώς για εμάς τους Έλληνες το μέγεθος της παγκόσμιας κρίσης είναι τόσο μεγάλο, που πολύ δύσκολα θα αποφάσιζε κανείς να διακινδυνεύει την ελληνική σπίθα, η οποία θα τίναζε πιθανότατα το παγκόσμιο οικοδόμημα στον αέρα.

Υστερόγραφο: Μπορεί και ευχόμαστε να κάνουμε λάθος εκτιμήσεις, όσον αφορά το κράτος, την κυβέρνηση, την αντιπολίτευση και όλους τους υπόλοιπους «συντελεστές» της αποτυχίας – να έχουμε δηλαδή ρεαλιστικά τη δυνατότητα εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους ή να μπορούμε πράγματι να διαπραγματευθούμε τη διαγραφή μέρους του.

Παράλληλα, να υπάρχει σχέδιο ανάκτησης της εθνικής μας ανεξαρτησίας, να μη βυθιστεί η Ελλάδα στο χάος, καθώς επίσης να είμαστε σε θέση να καταπολεμήσουμε την ανεργία και την καταστροφή του παραγωγικού ιστού της χώρας μας – έτσι ώστε να μην κινδυνεύσουμε να καταλήξουμε άδικα «στα σκουπίδια της ιστορίας», λεηλατημένοι και εξαθλιωμένοι, όταν ή εάν αποφευχθεί η παγκόσμια κατάρρευση του συστήματος.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς τους. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της.