Η Ενδοξος Αποφράς Ημέρα

του Κωνσταντίνου Κόλμερ

Η 29η Μαΐου είναι κατ’ έτος η πιο δυσάρεστη επέτειος του Ελληνισμού. Θυμίζει την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και την κατάλυση του Βυζαντινού πολιτισμού, που υπήρξε ο μακροβιότερος της Ευρώπης. Χίλια χρόνια πολυδαπάνου τέχνης απ’ τα τέλη της Ρωμαϊκής περιόδου έως την αφετηρία της Αναγεννήσεως. Μίας ένδοξης αυτοκρατορίας που διέδωσε τα γράμματα και τον χριστιανισμό όχι μόνο στους συνορεύοντες πληθυσμούς αλλά και στον απώτερο βορρά, στους Ρώσσους και Φιλλανδούς. Που έσωσε την Ευρώπη από την Αραβική κατάκτηση επί των Ισαύρων και κράτησε σταθερά αξία του νομίσματος, του Κωνσταντινάτου, περισσότερον από κάθε σύγχρονο κράτος.

Εν τούτοις, τα επιτεύγματα του Ελλαδικού Βυζαντίου (υπήρξε Ρωμαϊκό ως τον Ιουστινιανό) υπετιμήθησαν, αν δεν συκοφαντήθησαν από τους δυτικούς (Γκίμπον) και τα οικειοποιήθησαν οι Τούρκοι , εμφανιζόμενοι ως δήθεν συνεχιστές του.

Έτσι, σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος Ταγήπ Ερντογκάν έχει το θράσος ν’ αποκαλεί το Αιγαίον ως « δική του γαλάζια πατρίδα» και δεν ευρίσκεται ούτε ένας στην μεταπολιτευτική μας πολιτεία, να του υπενθυμίσει ότι ήταν ιδική μας η Ιωνία επί 2500 χρόνια, πριν οι Οθωμανοί κατέλθουν από την στέπα και τις ερήμους της Μογγολίας.

Τέτοια ημερομηνία ως σημερινή, ο Ελληνισμός θα έπρεπε να αισθάνεται υπερήφανος για το «Παράδοξον του Ελληνικού Βυζαντίου» (*). Η τέχνη του ήταν πάντοτε κάτι περισσότερον εκείνης του Βυζαντίου. Επινόησε την τεχνική που επηρέασε καλλιτέχνες άλλων χωρών, φιλίων και εχθρικών που την εθαύμαζαν, εμιμήθησαν και υιοθέτησαν.

Από της Ισπανίας στην δύση μέχρις Καυκάσου στην ανατολή και από Ρωσσίας στον βορρά έως του Σουδάν στον νότο, η μεγάλη ποικιλία της βυζαντινής φόρμας παρήγαγε έργα τέχνης από γηγενείς τεχνίτες.

Βυζαντινές καλλιτεχνικές ιδέες υιοθετήθησαν τόσον από ορθοδόξους λαούς (Γεωργιανούς, Βουλγάρους, Σέρβους) όσον και από ετεροδόξους Αρμένιους, Κόπτες και Συρίους.

Εξίσου, οι καθολικοί της δύσης που απεσχίσθησαν το 1204, έβλεπαν στο Βυζάντιο ως ένα υπόδειγμα πνευματικής καλλιτεχνίας, τουλάχιστον μέχρι τέλους του 13ου αιώνος.

Η βυζαντινή τέχνη που έφτασε στο απόγειο της επί Παλαιολόγων, επεβίωσε της Αλώσεως αλλά με την πτώση της αυτοκρατορίας στα χέρια των Τούρκων, έχασε την κρατική υποστήριξη και περιορίσθη στην εκκλησιαστική. Τα μοναστήρια στην Κρήτη παρήγαγαν τον 15ον αιώνα μεγάλο αριθμό αγιογραφιών που εξήχθησαν ως έργα τέχνης στην Βενετία, Άγιον Όρος και την Αγία Πετρούπολη.

Σήμερα, η Βυζαντινή τεχνική αναβιώνει καθώς η παράδοση της σπουδάζεται υπό το φως, πως οι Βυζάντιοι αντιλαμβάνοντο την τέχνη μάλλον παρά ως αντιπαράθεση με την αρχαιότητα και την Αναγέννηση.

---------

(*) Από το βιβλίο «Η δόξα του Βυζαντίου και η πρώιμος Χριστιανοσύνη» (240-1453) του ΄Αντονυ Ήστμοντ .Εκδόσεις ΦΑΙΔΩΝ 2013.

Πηγή energia