Πολιτικοί, επιχειρήσεις αλλά και ομάδες ειδικών συμφερόντων επιδιώκουν επιστροφή στις «παλιές συνθήκες». Αν όμως επιστρέψουμε σε αντιπαραγωγικά πρότυπα του παρελθόντος, έρχονται τα χειρότερα.
Γράφει ο Αθ. Χ. Παπανδρόπουλος
Αν η Ελλάδα μπήκε στη μνημονιακή επιτήρηση, με αφορμή τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αυτό οφείλεται σε συγκεκριμένους λόγους, που είχαν να κάνουν με τις δομές της οικονομίας, τις καταναλωτικές συμπεριφορές και βέβαια τις παραγωγικές στρεβλώσεις. Ετσι, η συνολική ανταγωνιστικότητα στην Ελλάδα ήταν αδύναμη για τουλάχιστον δύο δεκαετίες πριν, λόγω στρεβλών δομών και εσωστρεφούς επιχειρηματικής δραστηριότητας, που αντικατόπτριζε υπερβολικό κρατικό έλεγχο -σε συνδυασμό με ανεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές.
Ητοι τα υψηλά δίδυμα ελλείμματα στο δημόσιο ταμείο και το εμπορικό ισοζύγιο, που καθιστούσαν αδύνατη την περαιτέρω ανάπτυξη. Ακόμα χειρότερα δε, η χώρα ήταν ελάχιστα ελκυστική και από επενδυτικής πλευράς, γεγονός ορατό και σήμερα.
Συνεπώς, όταν τα προβλήματα δεν μπορούσαν να καλυφθούν πλέον από την παγκόσμια ευφορία και τον αυξημένο δανεισμό που κυριάρχησε διεθνώς τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα, η Ελλάδα μετατράπηκε στο κέντρο της προσοχής, παρά το μικρό μέγεθος της οικονομίας της, ακριβώς λόγω των παγκόσμιων επιπτώσεων που θα είχε μία ανεξέλεγκτη χρεοκοπία χώρας-μέλους της ευρωζώνης.
Στο πλαίσιο έτσι τριών διαδοχικών προγραμμάτων, η Ελλάδα διασώθηκε μέσω πρωτοφανούς για τα παγκόσμια δεδομένα δανεισμού από τον «επίσημο τομέα», δηλαδή από κράτη και διεθνείς οργανισμούς.
Σχεδόν δέκα χρόνια ύφεσης και οκτώ χρόνια διαδοχικών προγραμμάτων διάσωσης και προσαρμογής, με πρωτοφανές μέγεθος και χαρακτήρα, είναι όμως ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, στο πλαίσιο του οποίου, το εξωτερικό περιβάλλον άλλαξε. Κατά κύριο δε λόγο, η ευρωζώνη δημιούργησε ικανοποιητικούς μηχανισμούς για να ελαχιστοποιήσει την επίπτωση των κρίσεων που προκύπτουν από οικονομικές και χρηματοπιστωτικές ανισορροπίες.
Η δε Ευρώπη εμφανίζεται αποφασισμένη, μετά το Brexit, να εμβαθύνει την ολοκλήρωσή της, συμπεριλαμβανομένης της τραπεζικής και δημοσιονομικής ένωσης, ενώ η οικονομία της προχωράει σχετικά καλά. Η δε παγκόσμια ανάπτυξη είναι καλή, επιδεικνύοντας ίσως και υπερβολική διάθεση για ρίσκο και νέο δανεισμό.
Τα στοιχεία για το 2017 και η μέχρι τώρα πορεία για το 2018 δείχνουν ότι η οικονομία βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης, πλην, όμως, η τελευταία δεν είναι αυτή που πρέπει για να αποκτήσει η χώρα μας ειδικά τον απαραίτητο «οικονομικό δυναμισμό» που θα τη βγάλει από τις αμαρτίες του παρελθόντος.
Όντως, τα δίδυμα ελλείμματα διορθώθηκαν. Ο κίνδυνος εξόδου από την ευρωζώνη, που αποτέλεσε αποτρεπτικό παράγοντα για επενδύσεις, είναι σήμερα εξαιρετικά χαμηλός. Έχουμε όμως ευάλωτο τραπεζικό σύστημα, υπό σχετικό καθεστώς κεφαλαιακών περιορισμών και πολλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Ακόμα πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι πως ο δημόσιος τομέας δεν περιορίστηκε σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας. Ο άμεσος και έμμεσος έλεγχος του κράτους μάλλον αυξήθηκε. Όσοι σήμερα ελέγχουν την οικονομική πολιτική, κυβερνώντες και πιστωτές, εμφανίζονται ευχαριστημένοι που η οικονομία επιστρέφει προς μία κανονικότητα. Όμως, αν οι προ κρίσης συνήθειες παραμείνουν, οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι συστηματικά χαμηλοί.
Κάποιες πλευρές καλλιεργούν την ιδέα ότι, τώρα με το τέλος του προγράμματος, η Ελλάδα θα απελευθερωθεί από τους περιορισμούς που της επέβαλε το πρόγραμμα και θα συνεχίσει τη φυσική της πορεία από όπου σταμάτησε πριν από δέκα χρόνια. Αυτό αφορά πολιτικούς που μπορεί να μην επιθυμούν να αφήσουν τον υπερβολικό έλεγχο της οικονομίας, επιχειρήσεις που επιδιώκουν οφέλη από ειδική μεταχείριση, καθώς και ομάδες ειδικών συμφερόντων που είναι πρόθυμες να συμμετέχουν σε παιχνίδια αποκόμισης προσόδων. Με πιο απλά λόγια, το πελατειακό σύστημα δεν πρόκειται να παραδώσει αμαχητί τα όπλα.
Το τέλος του προγράμματος ξεκάθαρα σημαίνει λιγότερη προστασία. Η ελληνική οικονομία θα χρειαστεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη όλων με το να γίνει περισσότερο ανοιχτή και λιγότερο ελεγχόμενη κεντρικά.
Εάν δεν ακολουθήσει αυτή την τροχιά, η τρέχουσα ανάκαμψη θα αποδειχθεί μόνον προσωρινή και οι κίνδυνοι θα γίνουν μεγάλοι. Πρόσφατες δε εξελίξεις στο ΧΑ και στον ευρύτερο χώρο των επιχειρήσεων επιβεβαιώνουν του λόγου το ασφαλές.
Προσοχή λοιπόν. Οι παλιές συνήθειες είναι πάντα παρούσες και αυτή τη φορά οι όποιες ζημιές προκληθούν από αυτές θα αποδειχθούν και μοιραίες. Διότι, πολύ απλά, κανείς δεν θα βάλει ξανά το χέρι στην τσέπη. Ας το έχουμε υπόψη μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου