Μικρασιατική εκστρατεία: οι ευθύνες του Λόυδ Τζώρτζ

Θέματα Ελληνικής Ιστορίας

γράφει ο Π. Α.

 Διαβάζουμε στα Πρακτικά της Βουλής των Λόρδων της 8 Δεκεμβρίου 1922, ότι στην συνεδρίαση αυτήν συζητήθηκε, με αφορμή αλληλογραφία του  Πρωθυπουργού Λόυδ Τζωρτζ με τον Γούναρη, το θέμα της βαρείας ευθύνης του πρώτου για την Μικρασιατική Καταστροφή. Το συμπέρασμα της συζήτησης διατύπωσε ο Πρόεδρος του Σώματος Λόρδος Birkenhaed ως εξής: "εάν η υπόψη αλληλογραφία είχε κοινοποιηθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο,  θα είχαμε αποφύγει την αποτρόπαιη τραγωδία της ήττας της Ελλάδας στη Μικρά Ασία και οι πρώην Υπουργοί και ο Αρχιστράτηγος δεν  θα είχαν χάσει την ζωή τους".

   Η υπόθεση ξεκινά από τον Φεβρουάριο 1922, όταν ο Γούναρης έστειλε απόρρητη επιστολή προς τον Λόυδ Τζωρτζ, στην οποία του δήλωνε, ότι ο στρατός μας έχει εξαντληθεί και τα ταμεία του Δημοσίου έχουν αδειάσει. Συνεπώς, συνέχιζε, αν η Αγγλία δεν ενισχύσει την Ελλάδα με χρήματα, άνδρες, όπλα, αεροπλάνα, ο στρατός θα υποχρεωθεί να αποσυρθεί. Η απάντηση που έλαβε, όχι μόνον ήταν αρνητική, αλλά και έδινε εντολή στον Γούναρη να διατηρήσει ο στρατός τις θέσεις του. Το απόρρητο αυτής της αλληλογραφίας οφειλόταν σε επιθυμία του Λόυδ Τζωρτζ να παραμείνουν μυστικές οι επαφές του με τους Έλληνες ηγέτες. Το μυστικό, όμως,  αποκαλύφθηκε από την εφημερίδα Sunday Express στις αρχές Δεκεμβρίου 1922 (Μ. Χριστοπούλου)     

   Η είδηση για την παραπάνω μυστική επαφή του Λόυδ Τζωρτζ με τους Έλληνες ηγέτες ξάφνιασε τους Άγγλους και προκάλεσε πολιτικό σεισμό. Ο Λόυδ Τζωρτζ θεωρήθηκε, σύμφωνα με την παραπάνω δήλωση του Προέδρου της Βουλής των Λόρδων, προσωπικά υπεύθυνος για την Καταστροφή και την Εκτέλεση των Έξι. Αυτό, μαζί με τα πολλά άλλα σκάνδαλα στα οποία ο Λόυδ Τζωρτζ είχε αναμιχθεί, είχε ως συνέπεια να πέσει η Κυβέρνησή του και, φυσικά, να χάσει ο Λόυδ Τζωρτζ την ''καρέκλα'' του Πρωθυπουργού (www.bbc.history, The rise and Fall ofLloyd George) .   

Ο αγγλικός τύπος, σύμφωνα με τον Διπλωμάτη Μανούσο Κούνδουρο (Ιστορικαί και Διπλωματικαί Αποκαλύψεις, Εν Αθήναις 1997) στρεφόταν καθ’ όλο το Φθινόπωρο του 1922 εναντίον του Λόυδ Τζωρτζ για τα σκάνδαλα στα οποία είχε αναμιχθεί, αλλά περισσότερο για την αποτυχημένη πολιτική του στον Μικρασιατικό Πόλεμο, πολιτική που ήταν προσωπική δική του και που οδήγησε στην Καταστροφή. Η Μικρσιατική Kαταστροφή συμπαρέσυρε αυτόν που την προκάλεσε (Finefrock).Για να καταλάβουμε καλύτερα τον ρόλο που έπαιξε ο Λόυδ Τζωρτζ στον Μικρασιατικό πόλεμο, καλό είναι να γνωρίσουμε περισσότερα για την προσωπικότητά του και για τη δράση του.

          Βίος και πολιτεία του Λόυδ Τζωρτζ

Ο Λόυδ Τζωρτζ (1863-1945) γεννήθηκε από φτωχή οικογένεια. Εξελίχθηκε σε άνθρωπο εξαιρετικά ευφυή, δυναμικό και δραστήριο. Ακολούθησε τον δρόμο της πολιτικής και καταξιώθηκε ως Υπουργός Οικονομικών πρώτα, και ως Πρωθυπουργός μετέπειτα. Και στις δύο θέσεις διακρίθηκε για τις μεταρρυθμίσεις (κυρίως κοινωνικές) που επέτυχε, με αποτέλεσμα να αποκτήσει μεγάλη δημοτικότητα. Αναφέρεται ως ένας από τους πιό επιτυχημένους πολιτικούς της Αγγλίας. Φαίνεται, όμως, ότι δεν είχε στέρεες ηθικές βάσεις. Έτσι, τα μεγαλεία και η δόξα τον παρέσυραν στην απληστία: Αφού κατέκτησε την δόξα, θέλησε να κατακτήσει και τον πλούτο. Αναμίχθηκε σε σοβαρά σκάνδαλα, από τα οποία κέρδισε αυτό που αναζητούσε. Ένα από τα σκάνδαλα που τον βάρυναν, ήταν η χορήγηση τίτλων αριστοκρατίας, πχ. Βαρώνου, σε πλούσιους επιχειρηματίες, που ήθελαν να εμφανίζονται με το Siir.  Εισέπραττε γι' αυτά μεγάλα χρηματικά ποσά. (www.bbc.co.uk/history/historic_figures/george_david_lloyd.shtml)

Sir Basil Zacharof

    Δεν αρκέσθηκε, όμως, ο Λόυδ Τζωρτζ σ' αυτά που είπαμε. Σοβαρές υποψίες αναδύονται  από το    γεγονός, ότι είχε ιδιαίτερα στενή σχέση με τον Έλληνα μεγαλέμπορο όπλων Βασίλειο   Ζαχαρίου.  Η τακτική του Ζαχαρίου  ήταν να  προκαλεί  πολέμους  με επικοινωνιακά μέσα, και να πουλάει   όπλα  στις δύο πλευρές  των εμπολέμων συγχρόνως. Ο Λόυδ  Τζωρτζ του απένειμε χαριστικά τον τίτλο   του Βαρώνου, οπότε  έγινε   γνωστός  ως Sir Basil Zacharof.  (Mικe  Dash, The  Mysterious Mr. ZZ: The Wιckedest Man in    the World - Ο Κάκιστοςτων Ανθρώπων Smithsonian.com,16/2/2012).

    Η σχέση Λόυδ Τζωρτζ - Ζαχάρωφ σε συνδυασμό με την  επιμονή του πρώτου  να συνεχίζεται ο πόλεμος  στην Μικρά Ασία αντί να επιχειρηθεί διπλωματική λύση δημιουργεί σοβαρές υποψίες. Μπαίνουμε στον πειρασμό να διατυπώσουμε με βεβαιότητα την σκέψη, πως ο  Λόυδ Τζωρτζ  ήθελε τον πόλεμο για να προωθούνται οι πωλήσεις όπλων, από τις οποίες είναι φανερό ότι λάμβανε προμήθεια.  Το τελευταίο αυτό θέμα  αποσιωπήθηκε επειδή,   κατά   την    γνώμη   μας, ,  στις  ανεπτυγμένες    χώρες   αποφεύγεται  η δημοσιοποίηση σκανδάλων που θίγουν την   εθνική αξιοπρέπεια και την τιμή τους.  Τιμωρήθηκε, όμως, ο Λόυδ Τζωρτζ πολιτικά: ο λαός του επέβαλε περιορισμό στο περιθώριο της πολιτικής ζωής.

    Στην συνέχεια, ο Γούναρης με τους συνεργάτες του και τους Στρατηγούς έκριναν ότι απόσυρση του στρατού από το μέτωπο θα είχε καταστροφικά αποτελέσματα: πέρα από την εθνική ταπείνωση που θα προέκυπτε, ήταν φανερό, πως οι Τούρκοι θα εκμεταλλεύονταν την υποχώρηση του στρατού μας και θα ορμούσαν, όπως συνέβη αργότερα, όταν έγινε η Καταστροφή, όπως αναφέραμε σε προηγούμενο θέμα μας