Οι παγίδες του τουρισμού

analyst

Θα ήταν πιο σωστό να κρατάμε μικρό καλάθι προσδοκιών για την οικονομία, η οποία είναι αδύνατον να αναπτυχθεί με τα πρωτογενή πλεονάσματα του 3,5% – αν μη τι άλλο λόγω της εκροής 6-7 δις € κάθε χρόνο για την πληρωμή των τόκων, οι οποίοι στεγνώνουν τη ρευστότητα της χώρας που δεν αναπληρώνεται από ξένες επενδύσεις.

.

του Άρη Οικονόμου

Επικαιρότητα

Ο τουρισμός αποτελεί το μοναδικό κλάδο της ελληνικής οικονομίας που αναπτύσσεται – σε κάποιο βαθμό συγκυριακά, λόγω των εσωτερικών προβλημάτων χωρών όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από την άνοδο των αφίξεων στα 28 εκ. το 2016, στα 30 εκ. το 2017 και πιθανότατα στα 32 εκ. το 2018 (πηγή). Εν τούτοις, όπως για μία επιχείρηση αυτό που μετράει δεν είναι ο αριθμός των πελατών, αλλά ο τζίρος και κυρίως τα κέρδη, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει με έναν κλάδο – σημειώνοντας πως στην Ελλάδα με 32 εκ. αφίξεις αναμένεται τζίρος 15 δις € (άρα 469 € ανά άτομο), όταν στην Πορτογαλία με 20 εκ. αφίξεις τα προβλεπόμενα έσοδα είναι 17 δις € (άρα 850 € ανά άτομο).

Ειδικά όσον αφορά τα έσοδα από τον τουρισμό ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, παρά το ότι η Πορτογαλία μας ξεπέρασε (το 2008 το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν στα 350 δις $ και της Πορτογαλίας στα 260 δις $, ενώ το 2017 το ΑΕΠ της Ελλάδας κατέρρευσε στα 200 δις $ και της Πορτογαλίας ήταν 220 δις $, πηγή), ο τουρισμός έφτασε στο 9,2% του ΑΕΠ της το 2016 (της Ισπανίας στο 11,1%), όταν της Ελλάδας ήταν μόλις στο 6,4%(πηγή).

Εκτός αυτού, όπως για μία επιχείρηση διανομής για παράδειγμα, ο αριθμός των πελατών είναι ζημιογόνος όταν είναι χαμηλότερος από έναν συγκεκριμένο τζίρο ανά πελάτη, έτσι και για ένα κράτος ο τουρισμός – επειδή επιβαρύνονται δυσανάλογα οι υποδομές του, χωρίς να είναι αρκετά τα έσοδα για να τις επισκευάσει ή να τις διευρύνει. Το ίδιο ισχύει και για τα ξενοδοχεία, εάν τα έσοδα τους δεν είναι αρκετά για να καλύψουν τα έξοδα, τη συντήρηση των κτιρίων και των μηχανημάτων τους, τις αποσβέσεις, τις επισκευές κοκ. – κάτι που φαίνεται κυρίως όταν κάποια χρονιά ο τουρισμός υποχωρήσει, οπότε ο μειωμένος τζίρος δεν είναι σε θέση να «κρύψει» τα προβλήματα της δημιουργίας ζημιών.

Εάν τώρα οι επιχειρήσεις παραγωγής και τροφοδοσίας της χώρας δεν είναι σε θέση να καλύψουν τις ανάγκες των ξενοδοχείων, των εστιατορίων κλπ. (στην Ελλάδα καλύπτεται μόλις το 15%, ενώ στην Ιταλία το 75%), αυξάνονται οι εισαγωγές, εκρέουν δηλαδή χρήματα στο εξωτερικό και επιδεινώνεται το εμπορικό έλλειμμα – το οποίο στη συνέχεια μειώνει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που στηρίζεται από τα τουριστικά έσοδα. Το εμπορικό έλλειμμα με τη σειρά του μειώνει το ΑΕΠ, αφού αποτελεί τον τέταρτο συντελεστή του – όπου ΑΕΠ = κατανάλωση + ιδιωτικές επενδύσεις + δημόσιες δαπάνες – εμπορικό έλλειμμα.     

Ολοκληρώνοντας, επειδή ο τουρισμός είναι ένας κυκλικός κλάδος, με την έννοια ότι ο τζίρος του δεν είναι σταθερός αλλά διαφοροποιείται μεσοπρόθεσμα, ενώ επηρεάζεται άμεσα από τις οικονομικές κρίσεις, από τα τρομοκρατικά γεγονότα ή από τις γεωπολιτικές συγκρούσεις, δεν είναι σωστό να στηρίζεται επάνω σε αυτόν η οικονομία μίας χώρας – επειδή έτσι διατρέχει τον κίνδυνο να βυθιστεί απότομα και ξαφνικά σε ύφεση, όταν ο τουρισμός υποχωρήσει. Επί πλέον, λόγω του ότι είναι εντάσεως κεφαλαίου εξαιτίας των υψηλών επενδύσεων που απαιτεί, αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις – όπως μετά το 2008, όπου χρεοκόπησαν πολλές και μεγάλες μονάδες.

Με δεδομένη δε τη γενικότερα προβληματική θέση της χώρας μας, τα μεγέθη της οποίας επιδεινώνονται συνεχώς (-1,6% το χρηματιστήριο χθες, πάνω από -3% οι τράπεζες, άνοδος του χρέους της γενικής κυβέρνησης κατά 11,9 δις € μέσα σε ένα έτος, όπου είμαστε η μοναδική χώρα της ΕΕ που αυξήθηκε το χρέος κλπ), καθώς επίσης το νομισματικό ανταγωνισμό της Τουρκίας στον τουρισμό, με τη λίρα να έχει καταρρεύσει, θα ήταν πιο σωστό να κρατάμε μικρό καλάθι προσδοκιών για την ελληνική οικονομία – η οποία είναι αδύνατον να αναπτυχθεί με τα πρωτογενή πλεονάσματα του 3,5% που απαιτούνται, αν μη τι άλλο λόγω της εκροής 6-7 δις € κάθε χρόνο για την πληρωμή των τόκων, οι οποίοι στεγνώνουν τη ρευστότητα της χώρας που δεν αναπληρώνεται από ξένες επενδύσεις (πέρυσι ήταν μηδενικές!).