Τραγωδία και κάθαρση

Από την έντυπη έκδοση της Ναυτεμπορικής

της Κατερίνας Τζωρτζινάκη

ktzor@naftemporiki.gr

Τι να πεις και τι να λογαριάσεις. Έχουμε το copyright της τραγωδίας. Στην αρχαία, ο ήρωας που κεντρίζεται από προσωπικό δαίμονα, τη μοίρα, την ανάγκη ή το χρέος, κάποτε αντιλαμβάνεται το αδιέξοδο, αλλά δεν φαίνεται ικανός ή διατεθειμένος να αντιδράσει. Ο ρόλος του μοιάζει καθορισμένος να κινείται στα στέρφα χώματα του μοιραίου, αλλά τουλάχιστον, μέσα από την αυτοκαταστροφή ή την καταστροφή οικείων του, επέρχεται η κάθαρσις, λύεται η ύβρις, θεραπεύεται το κακό.

Πείτε μου, πώς θεραπεύεται το αμετάκλητο σήμερα; Τα απανθρακωμένα μωρά, τους πνιγμένους στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από το λαβύρινθο, τη μαθήτρια που έπεσε φλεγόμενη στη θάλασσα και την άδραξαν σε ακινησία θανατερή τα βράχια, τους ανήμπορους ηλικιωμένους, τους φοβισμένους, μαζεμένους, αγκαλιασμένους μέχρι την τελευταία ανάσα;

Πείτε μου, πώς θεραπεύεται το αμετάκλητο σήμερα; Με το τι θα μπορούσε να έχει γίνει ή τι χρειάζεται να γίνει, ώστε να μην επαναληφθεί η καταστροφή;

Τα ερωτήματα λιώνουν, την επανεφεύρεση της τραγωδίας απογειώνουν. Πώς το ‘χε πει ο Βρετανός δραματουργός Χάουαρντ Μπάρκερ σε συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία» στις 13 Μαρτίου 2010, με αφορμή το ανέβασμα του έργου του «Ύστατο σήμερα»; «Ο Αριστοτέλης έσφαλε. Η τραγωδία δεν είναι “καθαρτήρια”. Η τραγωδία είναι αγωνία... Η αποδοχή, και όχι η αποδόμηση του πόνου καθιστά την τραγωδία αυτό που είναι».

Λέξεις, λέξεις, σκόρπιες σκέψεις για να μη σαλέψεις. Τι είναι η «κάθαρση» στην προκειμένη περίπτωση; Τι είδος «καθαρισμού» επισυμβαίνει στις ψυχές μας, καθώς είμαστε καρφωμένοι στις οθόνες; Το τραγικό θέαμα μας απελευθερώνει; Τα συναισθήματα του ελέου και του φόβου μετουσιώνονται σε διαθέσεις ανώδυνες, σύμφωνα με τη θεωρία, που έχει υποστηριχτεί από αρκετούς φιλολόγους και κριτικούς;

Αφού πρώτα μας συνταράξει, μας αφήνει ύστερα ήρεμους μπροστά στο μυστήριο του θανάτου; Των άλλων. Σ’ αυτούς αναγνωρίζουμε κάτι από τον εαυτό μας. Η τραγική μοίρα τους θα μπορούσε να είναι και δική μας, θα μπορούσε να ενεδρεύει στη στροφή του δρόμου για τον καθένα μας.

Η φετινή τραγωδία καθαίρει τα πάθη; Πάντως, το καλό μας πρόσωπο βγαίνει. Δεν υπάρχουν μόνο όσοι οδηγούν στη ΛΕΑ. Είναι και οι χιλιάδες που έσπευσαν για αίμα ή βοήθεια. Κι όμως, κάτι λείπει. Μην περιμένεις λύση από τον Σταγειρίτη. 

Ναυτεμπορική