Αρμενική Γενοκτονία: η ηθική διάσταση της μνήμης

του Λουκά Αξελού

Το Αρμενικό Ζήτημα δεν προσέκρουε μόνο στην λυσσαλέα αντίδραση της Τουρκίας, αλλά και στην αδιαφορία και τα φοβικά σύνδρομα του μεγαλύτερου μέρους του πολιτικού κόσμου και δη της Αριστεράς, που εξακολουθούσε να το τοποθετεί στα «αζήτητα», όπως – άλλωστε – και το Κουρδικό, αφού για την ανιστόρητη πλειοψηφία της, οι Κούρδοι δεν αποτελούσαν ξεχωριστό έθνος, αλλά «ένα είδος ορεινών Τούρκων».

Το ζήτημα της Αρμενικής Γενοκτονίας δεν αποτελεί απλό περιστασιακό γεγονός, αλλά γεγονός που καθόρισε την πορεία του 20ού αιώνα, με κορυφαίο συμβάν το απόλυτο γερμανικό έγκλημα του Ολοκαυτώματος (Ποιος μιλάει ακόμη σήμερα για την εξολόθρευση των Αρμενίων; δήλωνε ο Αδόλφος Χίτλερ πριν ξεκινήσει το Ολοκαύτωμα), αλλά και την δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους του τουρκικού, που χτίστηκε πάνω στα ερείπια των ιστορικών λαών της Μικράς Ασίας.

Ο Βαχάκν Νταντριάν, κορυφαίος επιστήμονας με λαμπρές σπουδές στα πανεπιστήμια του Βερολίνου, της Βιέννης και της Ζυρίχης και με εξαίρετη ακαδημαϊκή καριέρα στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Μασαχουσέτης και Duke έκανε στόχο ζωής τη μελέτη της Αρμενικής Γενοκτονίας με βάση τις πηγές. Ο άθλος του Νταντριάν συνίσταται στο γεγονός ότι αποδεικνύει τα διαδραματισθέντα, στηριζόμενος σε στοιχεία που προέρχονται από τα κρατικά αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Γερμανίας, και της Αυστροουγγαρίας. Από τα αρχεία δηλαδή, των δυνάμεων εκείνων που ως θύτες ή συνεργοί των θυτών είχαν κάθε λόγο να συγκαλύψουν την αλήθεια.

Τα στοιχεία που παρατίθενται είναι συντριπτικά και διαλύουν όλες τις επιφυλάξεις τόσο για τις προθέσεις των Νεοτούρκων, όσο και για την έκταση της Γενοκτονίας. Με το βιβλίο του Νταντριάν γίνεται, λοιπόν, μια βαθιά τομή. Η Γενοκτονία καταγράφεται με βάση τα στοιχεία και ντοκουμέντα που οι ίδιοι οι δήμιοι του αρμενικού λαού παραθέτουν. Και αυτό αποτελεί συντριπτικό πλήγμα που κονιορτοποιεί την όποια τουρκική επιχειρηματολογία, αποδεικνύοντας ότι ένα ολόκληρο κράτος το τουρκικό χτίστηκε πάνω στα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βασιζόμενο σε γενοκτονίες που αποδεκάτισαν τους ιστορικούς λαούς της Μικράς Ασίας.

Οι αρχιτέκτονες αυτού του κράτους μετά τον αφανισμό, αποδύθηκαν σε ένα σκληρό αγώνα συγκάλυψης και διαστροφής της πραγματικότητας. Δημιούργησαν μια συλλογική ενοχή, που φέρνει σε δύσκολη θέση τους επιγόνους, οι οποίοι δεν μπορούν να συμφιλιωθούν με το παρελθόν τους. Έτσι ο αγώνας αποκάλυψης-συγκάλυψης έχει περάσει από ποικίλες καμπές, χωρίς παρ’ όλες τις σημαντικές επιτυχίες (τελευταία η αναγνώριση της Γενοκτονίας από την Γερμανία και την Αυστρία), ο πόλεμος να έχει κερδηθεί.

Όπως σωστά σημειώνει ο Γιάννης Χασιώτης: «Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετές κυβερνήσεις αρνούνται να αναγνωρίσουν την Γενοκτονία, έστω και ως απλό ιστορικό γεγονός. Δεν είναι επίσης ενθαρρυντικό το φαινόμενο εκπρόσωποι λαών που έχουν υποστεί κι αυτοί ανάλογη φρικαλέα μεταχείριση από αυταρχικά καθεστώτα, να συντάσσονται δημόσια –για οφθαλμοφανείς, αλλά μάλλον κοντόφθαλμες στρατηγικές σκοπιμότητες– με την επίσημη τουρκική πολιτική της αμφισβήτησης της Αρμενικής Γενοκτονίας».

Σε αυτό το σύνδρομο του ιστορικού αναθεωρητισμού που δεν αφορά μόνο τις Μικρασιατικές Γενοκτονίες, αλλά και το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα ή ακόμα τα πρόσφατα εγκλήματα που συντελούνται σε διάφορα μέρη του πλανήτη, η στάση κάθε δημοκρατικού ενεργού πολίτη οφείλει να είναι αταλάντευτη. Η ηθική διάσταση της μνήμης, ατομικής και συλλογικής, είχε πάντα ένα ουσιαστικό περιεχόμενο, που έπαιρνε ιδιαίτερα δραματικό χαρακτήρα στον βαθμό που και εμείς οι ίδιοι ως Έλληνες, Μικρασιάτες, Πόντιοι, Κύπριοι και Βορειοηπειρώτες, έχουμε υποστεί θανάσιμα πλήγματα, που ταυτίζονται με την εξολόθρευση ολόκληρων πληθυσμών και την απώλεια ιστορικών εδαφών.

Ο αγώνας διατήρησης της ιστορικής μνήμης, νοούμενος όχι μόνο ως αγώνας ενάντια στην λήθη, αλλά και ως αγώνας για την αναζήτηση της αλήθειας στα όσα διαπράττονται και στις μέρες μας, αποκτά ξεχωριστή σημασία ιδιαίτερα στην παρούσα φάση. Σήμερα που οι σταυροφόροι της αριστοκρατίας του χρήματος και της Νέας Τάξης έχουν εξαπολύσει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο απέναντι στα έθνη και τους λαούς που επιμένουν στον ρόλο τους ως υποκειμένων της ιστορίας. Στο επίκεντρο αυτού του ολοκληρωτικού πολέμου βρίσκεται σήμερα και ο ελληνικός λαός και γι’ αυτό έχει κάθε λόγο να μην ξεχνά.

Πηγή slpress.gr