O σουλτάνος έφυγε ο... πασάς απειλεί

Το Ποντίκι

του Δημήτρη Μηλάκα

Ο Τούρκος πρωθυπουργός διεκδικεί ό,τι γουστάρει

Δεν χρειάστηκε να περιμένουν επί μακρόν όσοι ήλπιζαν (ή διέδιδαν ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός «τσάκισε» τον Ερντογάν στην κατ’ ιδίαν συνάντησή τους) ότι κάτι θα αλλάξει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά την επίσκεψη του προέδρου της Τουρκίας στην Αθήνα. 

 

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός της γειτονικής χώρας, με τοποθέτησή του στην τουρκική Βουλή, επιβεβαίωσε ότι η Αγκυρα εξακολουθεί να παραμένει προσηλωμένη στην πολιτική που διακήρυξε τον Γενάρη του 1996 με την κρίση των Ιμίων: «Στο Αιγαίο υπάρχουν νησιά, βραχονησίδες και νησίδες με αδιευκρίνιστη κυριαρχία»

 

Τίποτε απολύτως δεν έχει αλλάξει από τότε (το μακρινό 1996) και προφανώς τίποτε δεν άλλαξε και μετά την επίσκεψη του Ερντογάν στην Αθήνα (και τη Θράκη). 

 

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Μπιναλί Γιλντιρίμ την περασμένη Τρίτη, απαντώντας σε ερώτηση της αντιπολίτευσης για «τα 18 “υπό ελληνική κατοχή”» νησιά του Αιγαίου και στην κατηγορία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει «δωρίσει» στην Ελλάδα αυτά τα νησιά, είπε:  

«Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής μας ούτε ένα πετραδάκι δεν αφήσαμε να φύγει από τα νησιά του Αιγαίου. Η πρώτη διαμάχη για τα νησιά του Αιγαίου ήταν στην κρίση των Ιμίων και τότε η Τουρκία έδειξε ξεκάθαρα τη θέση της σε αυτό το θέμα».

 

Η τοποθέτηση του Μπιναλί Γιλντιρίμ επαναλαμβάνει την τουρκική θέση η οποία έχει διατυπωθεί εγγράφως από το 1998 σε βιβλίο / εγχειρίδιο «το θεμελιώδες πρόβλημα στο Αιγαίο» το οποίο διδάσκονται έκτοτε τα στελέχη (διπλωμάτες - στρατιωτικοί) της τουρκικής διοίκησης.

 

Αντιγράφουμε:

«Οι ελληνικοί ισχυρισμοί περί κυριαρχικών δικαιωμάτων επί γεωγραφικών σχηματισμών (νησιά, νησίδες και βραχονησίδες), οι οποίοι επί αιώνες βρίσκονται υπό οθωμανική / τουρκική κυριότητα και δεν έχουν μεταβιβαστεί με συνθήκες σε κάποιο άλλο κράτος, απέκτησαν επίσημο χαρακτήρα με την κρίση των βραχονησίδων Kardak και αυτή η κατάσταση έγινε αιτία να εμφανιστεί ένα νέο και θεμελιώδες πρόβλημα στο Αιγαίο». 

 

Από τότε και μέχρι σήμερα οι τουρκικές θέσεις δεν έχουν μετακινηθεί ούτε ίντσα και οι αθηναϊκές ονειρώξεις περί λύσης των ελληνοτουρκικών προβλημάτων μέσα από τη διαδικασία της προώθησης των σχέσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε. έχουν διαψευστεί προ πολλού αφήνοντας τη χώρα, με δεδομένη την οικονομική της χρεοκοπία, σε «στρατηγικό κενό» αναφορικά με το μείζον ζήτημα της εξωτερικής της πολιτικής. 

 

Εικοσαετής τύφλωση

Αν και έχουν περάσει από τότε 20 χρόνια η Αθήνα εξακολουθεί να κρύβει το κεφάλι της στην άμμο. Η σημερινή κυβέρνηση, όπως ακριβώς και οι προηγούμενες, εξακολουθεί να αναζητά τρόπους κατευνασμού της δεδομένης μεγάλης όρεξης της γειτονικής χώρας. Και ενώ οι τουρκικές θέσεις είναι σαφέστατες σ’ ό,τι αφορά τις αμφισβητήσεις ελληνικών νησιών, κάποια από τα οποία είναι κατοικημένα, οι ελληνικές κυβερνήσεις ελπίζουν ότι αυτές οι ορέξεις θα καταλαγιάσουν είτε με την πορεία της Τουρκίας προς την Ευρώπη είτε με μπίζνες…

 

Κάπως έτσι – και με την καθημερινή στρατιωτική υπενθύμιση με πτήσεις και πλόες σε ελληνικό εναέριο χώρο και ελληνικά ύδατα – οι τουρκικές απόψεις για το Αιγαίο έχουν παγιωθεί και εμφανίζονται ως ανοιχτό διπλωματικό ζήτημα το οποίο θα πρέπει να διευθετηθεί. 

Ο τρόπος με τον οποίο η επικίνδυνη γκρίζα ελληνοτουρκική πραγματικότητα αποτυπώνεται στο διπλωματικό παρασκήνιο εμφανίστηκε μερικά χρόνια πριν, με την «απελευθέρωση» κάποιων απόρρητων αμερικανικών εγγράφων σχετικά με τα ελληνοτουρκικά από τα wikileaks. Τα εν λόγω έγγραφα απέδειξαν αυτό που οι ελληνικές κυβερνήσεις εξακολουθούν και σήμερα να θέλουν να ξεχάσουν, να κρύψουν ή να διαπραγματευτούν στο ημίφως: Η Τουρκία συνεχίζει να αμφισβητεί ευθέως την κυριαρχία νησιών (ακόμη και κατοικημένων), νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο. 

 

Από τα αμερικανικά απόρρητα τηλεγραφήματα των wikileaks, τα οποία δημοσίευσαν «Τα Νέα» και αναφέρονται στην τελευταία περίοδο της κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή (2009), αντιλαμβάνεται κάποιος ότι το πρόβλημα που άνοιξε με την κρίση των Ιμίων τον Ιανουάριο του 1996 χάσκει επικίνδυνο μέχρι σήμερα κάτω από την ασταθή οικονομική πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της πτωχευμένης Ελλάδας. Σταχυολογούμε:

  Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Άγκυρα, μιλάει στον Τούρκο ΥΠΕΞ για την ανάγκη να σταματήσουν οι υπερπτήσεις στο Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι. Ο Νταβούτογλου, γράφει ο Τζέιµς Τζέφρι σε απόρρητο τηλεγράφημα, «αντέδρασε αρχικά, υποστηρίζοντας ότι η κυριαρχία αυτών των “βράχων” ήταν υπό αμφισβήτηση, όπως τα Ίµια, και οι Έλληνες επέλεγαν συγκεκριμένα θέματα για να κινητοποιήσουν τις ΗΠΑ, αντί να ασχοληθούν µε συνολικό τρόπο µε το σύνολο των θεμάτων του Αιγαίου».

  Στις αρχές του Μαΐου του 2009, σύμφωνα με τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ Τζέιμς Τζέφρι συναντιέται με τον στρατηγό Χασάν Ισγκίζ και του αναφέρει ότι αρκετά επιχειρήματα της τουρκικής πλευράς για το καθεστώς στο Αιγαίο έχουν βάση. Ωστόσο, αναφέρει ότι η αμφισβήτηση της κυριαρχίας του Αγαθονησίου και του Φαρμακονησίου, τα οποία κατοικούνται, δεν εξυπηρετεί την Τουρκία και οι υπερπτήσεις πάνω από αυτά καταλήγουν εναντίων των στόχων της.

 Τον Ιούνιο του 2009 η Χίλαρι Κλίντον στέλνει εμπιστευτικό τηλεγράφημα σε Αθήνα και Άγκυρα δίνοντας οδηγίες ώστε να επιδοθούν παράλληλα διαβήματα στις δύο πρωτεύουσες, τα οποία θα καλούν τους Τούρκους να σταματήσουν τις υπερπτήσεις των «κατοικημένων νησιών των Δωδεκανήσων» και τους Έλληνες να µην τηρούν αμυντική στάση, η οποία «μπορεί να εκληφθεί ως προκλητική και να αυξήσει την πιθανότητα ενός ατυχήματος». 

 

Τι απ’ όλα αυτά άλλαξε με την «πετυχημένη», σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, επίσκεψη Ερντογάν; Κάποια στιγμή ελπίζουμε να το καταλάβουμε και εμείς…

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1999 στις 14-12-2017