Κυπριακές Προεδρικές Εκλογές:Η πολιτική δημιουργικότητα έχει τη νικώσα ψήφο

analyst

Σχεδόν πέντε εβδομάδες πριν τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Πρόεδρος κ.Νίκος Αναστασιάδης παρουσιάζει ένα σαφές προβάδισμα τόσο σε ποσοτικά όσο και σε ποιοτικά στοιχεία. Όμως με ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος να δηλώνει αποχή ή να είναι αναποφάσιστοι, το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών παραμένει εξαιρετικά αβέβαιο. Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που δυσκολεύουν τις εκτιμήσεις.

Τα φαινόμενα της απόκρυψης ψήφου και της κρυφής ψήφου είναι πιο ενισχυμένα από ποτέ. Η απόκρυψη ψήφου έχει να κάνει με το γεγονός ότι μέρος του εκλογικού σώματος δεν εκφράζει την ψήφο του, ενώ κρυφή ψήφος είναι το γεγονός ότι ο εκλογέας δηλώνει πως θα ψηφίσει ένα υποψήφιο, ενώ στο μυαλό του έχει κάτι άλλο. Το γεγονός ότι 8 στους 10 ψηφοφόρους αρνούνται να συμμετάσχουν ακόμη και στις δημοσκοπήσεις θολώνει ακόμη περισσότερο τα νερά. Υπάρχει και μετακινούμενη ψήφος, δηλαδή ψηφοφόροι ενός κόμματος θα ψηφίσουν υποψήφιο άλλου κόμματος αντί τον δικό τους, ασχέτως τι δηλώνουν στις δημοσκοπήσεις.

Το πρόβλημα της αποχής είναι ιδιαίτερα οξύ ανάμεσα στους νέους. Πρόσφατη έρευνα του Κυπριακού Ινστιτούτου Στατιστικολόγων κατέδειξε ότι το 62.4% των νέων δεν θέλουν να ψηφίσουν στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.

Σύμφωνα πάντα με τις δημοσκοπήσεις, στον 1ο γύρο των εκλογών ο κ.Νικόλας Παπαδόπουλος (υποψήφιος του κεντρώου χώρου) και ο κ.Σταύρος Μαλάς (υποστηρίζεται από την αριστερά) δίνουν μάχη στήθος με στήθος για τη δεύτερη θέση.

Ακολουθούν τρεις υποψήφιοι με μικρότερα ποσοστά: 1.Ο Πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών κ.Γιώργος Λιλλήκας ο οποίος «ποντάρει» στους ανέντακτους πολίτες και στην κρυμμένη ψήφο – κύριο εμπόδιο η λογική της χαμένης ψήφου. 2.Ο Πρόεδρος του Εθνικού Λαϊκού Μετώπου κ.Χρίστος Χρίστου ο οποίος στοχεύει στη τέταρτη θέση. 3.Ο Πρόεδρος του Παγκυπρίου Συνδέσμου Κατόχων Τραπεζικών Αξιογράφων κ.Φοίβος Μαυροβουνιώτης.

Με βάση τις δημοσκοπήσεις για τα σενάρια του 2ου γύρου, ο υποψήφιος του ενδιάμεσου χώρου κ.Νικόλας Παπαδόπουλος προβάλλει ως ο μόνος που μπορεί να απειλήσει βάσιμα την επανεκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Ανεξάρτητα όμως από τα αποτελέσματα του 1ου γύρου των εκλογών, ο 2ος γύρος θα είναι «a whole new ball game» με άλλες συνεργασίες, άλλα κριτήρια και άλλη δυναμική. Ο 2ος γύρος είναι μια εντελώς διαφορετική κατάσταση, μια ξεχωριστή αναμέτρηση.

Παρά τον μαραθώνιο προεκλογικό αγώνα, ένα σημαντικό ποσοστό των αναποφάσιστων θα κάνει τις τελικές του επιλογές τα τελευταία εικοσιτετράωρα. Ένα επίσης σημαντικό κομμάτι του εκλογικού σώματος θα φανερώσει την ψήφο του στην κάλπη. Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα έχουμε ένα εκλογικό θρίλερ.

Η μορφή λύσης του Κυπριακού προβλήματος, η κατάρρευση της οικονομίας, οι μεταρρυθμίσεις, οι δείκτες ανάπτυξης, οι ανισότητες και η κατάσταση της πραγματικής οικονομίας βρίσκονται στο μάτι του προεκλογικού κυκλώνα.

Οι απόψεις κατά πόσο η ανάπτυξη που παρατηρείται τα τελευταία τρίμηνα είναι βιώσιμη (διατηρήσιμη) ή περιστασιακή (συγκυριακή) διίστανται.

Η πρόοδος μιας κοινωνίας δεν μετριέται μόνο με τη αύξηση του ΑΕΠ αλλά κυρίως με τη διάχυση των οφελών της ανάπτυξης σε όλους τους πολίτες και τη δημιουργία ευκαιριών για τη νέα γενιά. Ο σχεδιασμός της οικονομίας πρέπει να προάγει την ευημερία των ανθρώπων ανεξάρτητα από το εάν το ΑΕΠ σημειώνει αύξηση, μείωση ή παραμένει σταθερό.

Μελέτες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου καταδεικνύουν ότι η ανισότητα επηρεάζει αρνητικά την αύξηση του ΑΕΠ. Οι χώρες που χαρακτηρίζονται από ανισότητες σημειώνουν πιο αργή και εύθραυστη οικονομική ανάπτυξη. Οι μεγάλες ανισότητες οδηγούν σε φτώχεια ακόμη και σε χώρες με υψηλό εισόδημα, όπου το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς είναι σήμερα στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 30 ετών.

Υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στους αριθμούς και την πραγματική οικονομία, ανάμεσα στα μαθηματικά μοντέλα και στην ποιότητα ζωής. Ένα χάσμα ανάμεσα στους αλγόριθμους πρόβλεψης και τις προοπτικές για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Ένα χάσμα που διευρύνει τις ανισότητες.

Σύμφωνα με το δείκτη άνισης κατανομής εισοδήματος, γνωστός ως συντελεστής Gini, αλλά και τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, η Κύπρος είναι ανάμεσα στις πιο άνισες κοινωνίες της Ευρώπης με το χάσμα μεταξύ των φύλων, τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και τις ανισότητες στις ευκαιρίες να διευρύνονται.

Η κοινωνία πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ευημερεί ακόμα και όταν δεν υπάρχει ανάπτυξη. Όπως σημειώνει η οικονομολόγος Kate Raworth στο βιβλίο της Doughnut Economics, ο σχεδιασμός της οικονομίας πρέπει να είναι κατανεμητικός και αναγεννητικός.

Πρέπει να δημιουργήσουμε θεσμούς και κίνητρα και να εφαρμόσουμε καινοτόμες πολιτικές που να ενισχύουν την ανταπόδοση σε κοινωνικό επίπεδο. Χρειάζεται να σχεδιάσουμε οικονομικές πολιτικές και θεσμικές καινοτομίες που θα απελευθερώσουν τις τεράστιες δυνατότητες του αναγεννητικού, κυκλικού μοντέλου οικονομίας. Χρειάζεται να κάνουμε το σύστημα πιο δίκαιο και πιο αποδοτικό.

Οι επιχειρήσεις και ο ιδιωτικός τομέας είναι οι μηχανές της καινοτομίας. Όμως οι καινοτομικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων επηρεάζονται, σε μεγάλο βαθμό, από τις πολιτικές καινοτομίας και το ρόλο των θεσμών. Η ένταση της καινοτομίας εξαρτάται από την αλληλεπίδραση μεταξύ των στρατηγικών του ιδιωτικού τομέα και των πολιτικών του δημόσιου τομέα – ρυθμιστικό πλαίσιο, κίνητρα κ.ά.

Όταν οι επιδόσεις και οι δυνατότητες μιας χώρας να καινοτομεί υστερούν σημαντικά, η όποια προσπάθεια για μεταρρύθμιση είναι αναποτελεσματική και αντιαναπτυξιακή.

Με βάση την Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας 2017–2018 του World Economic Forum, στον κομβικής σημασίας δείκτη «δυνατότητα για καινοτομία» η Κύπρος βούλιαξε στις τελευταίες θέσεις, από την 40η θέση που βρισκόταν το 2009–2010 στην 110η θέση το 2017–2018 (πτώση ρεκόρ 70 θέσεων).

Πρέπει να ενισχυθεί η ικανότητα των οργανισμών –δημοσιών υπηρεσιών, επιχειρήσεων, αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης– να παράγουν περισσότερες και καλύτερες καινοτομίες.

Η δημόσια διοίκηση για να είναι καινοτόμος χρειάζεται, μεταξύ άλλων, να αναπτύξει και εισάγει με επιτυχία νέες διαδικασίες, υπηρεσίες και μεθόδους που οδηγούν σε σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα, την αποδοτικότητα ή την καταλληλότητα.

Με βάση την Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας «Doing Business Report 2018» η γραφειοκρατία στην Κύπρο χειροτερεύει. Η γραφειοκρατία παράγει διαφθορά. Σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο για τη διαφθορά που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα, ποσοστό 100% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα θεωρούν τη διαφθορά ευρέως διαδεδομένη στην Κύπρο.

Οι κανονισμοί και οι διαδικασίες πρέπει να ανασχεδιαστούν ώστε να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο και λιγότερα διοικητικά βάρη. Χρειάζονται θεσμικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την απλοποίηση της γραφειοκρατίας και τη δημιουργία ενός φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Είναι επιτακτική ανάγκη η αλλαγή κουλτούρας στη συμπεριφορά της πολιτείας απέναντι στους πολίτες.

Όπως υπογραμμίζει ο David Halpern –πρώην επικεφαλής της μεταρρύθμισης στο Ηνωμένο Βασίλειο– το ερώτημα που πρέπει να έχει πάντοτε κατά νου η δημόσια διοίκηση στο σχεδιασμό των πολιτικών είναι «Μπορούμε να το κάνουμε πιο εύκολο για τους πολίτες»;

Χρειάζονται καινοτόμες ιδέες και νέοι τρόποι προσέγγισης των πολιτών με στόχο τη συνδημιουργία / συνδιαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής. Μιας δημόσιας πολιτικής που να εδράζεται στην μετρήσιμη αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια, την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς, τον κοινωνικό έλεγχο και τη λογοδοσία.

Χρειάζεται μια πολυφωνική δημοκρατία που να συνδέεται με μια πολυφωνική οικονομία – μια ανθεκτική οικονομία που να παράγει συνεργιστικά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αξία.

Στην πορεία προς τις προεδρικές εκλογές, οι πιο πάνω στόχοι μπορούν να επιτευχθούν μέσα από το διάλογο και τη συμμετοχική δημοκρατία, αξιοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες.

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο πλαίσιο του προεκλογικού σχεδιασμού ενισχύει την πολιτική συμμετοχή. Το Facebook προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Οι πολιτικοί έχουν την ευκαιρία να προσεγγίσουν μεγάλο πλήθος νέων πολιτών με αμεσότητα και διαδραστικότητα.

Λόγω της πρωτοφανούς ρευστότητας του εκλογικού υπεδάφους, η πολιτική δημιουργικότητα και τα καινοτόμα σχέδια–προτάσεις θα έχουν τη νικώσα ψήφο.

Υπάρχει σχέδιο–πρόταση για αξιοποίηση των νέων και παραδοσιακών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης με στόχο τη συνδημιουργία δημόσιας αξίας μεταξύ της κυβέρνησης, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας των πολιτών;

Η ενεργότερη συμμετοχή των πολιτών συμβάλλει στην υιοθέτηση πολιτικών προσαρμοσμένων στην πραγματικότητα και επιτρέπει την αποτελεσματική αξιολόγηση των πολιτικών αυτών στη βάση πραγματικών αναγκών. Κεντρικός στόχος ένα «κράτος των πολιτών».

Υπάρχει σχέδιο–πρόταση που να οδηγεί σε ένα μοντέλο διακυβέρνησης πολυεπίπεδο, ευέλικτο, αποδοτικό και ικανό να αξιοποιεί δυναμικά την τεχνολογία; Βασικό ζητούμενο μια «καινοτόμος κυβέρνηση» που θα προάγει τον εκδημοκρατισμό της καινοτομίας και την οικονομία του διαμοιρασμού.

Πέραν από την «μικρο-στόχευση», δηλαδή την στόχευση συγκεκριμένης κατηγορίας ψηφοφόρων και τον εντοπισμό προβλημάτων, το ψηφιακό μάρκετινγκ μπορεί να μετατραπεί σε ένα εργαλείο κοινωνικής καινοτομίας προτείνοντας νέες λύσεις. Ένα τέτοιο σχέδιο–πρόταση θα διαφοροποιούσε τον υποψήφιο, θα προσέλκυε τους ψηφοφόρους και θα έκλινε την πλάστιγγα. Ιδού μια πρόκληση για τα εκλογικά επιτελεία των υποψήφιων προέδρων.

ΝΙΚΟΣ Γ. ΣΥΚΑΣ

Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας