Έτσι μας ξεπουλάνε...*

Το Ποντίκι

του Δημήτρη Μηλάκα

Το ενεργειακό παιχνίδι, στην περιοχή και το ενδιαφέρον για τον ΔΕΣΦΑ

Ο ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) έχει προγραμματιστεί να (ξε)πουληθεί στις αρχές του 2018. Η εν λόγω πώληση είναι ένα από τα προαπαιτούμενα για να κλείσει η τρίτη αξιολόγηση και ένα καλό παράδειγμα για να δει κάποιος τη μέθοδο αρπαγής στρατηγικής σημασίας (από γεωπολιτική και οικονομική σκοπιά) επιχειρήσεων του Ελληνικού Δημοσίου. Ας ρίξουμε, λοιπόν, μια ματιά στο πώς οργανώνεται το πλιάτσικο...

 

Το «κόλπο» είναι απλό: Στο πλαίσιο των όσων ορίζουν οι συμφωνίες (μνημόνια) για τη «διάσωση» της χώρας, οι δανειστές βάζουν στο καλάθι προς ξεπούλημα κάθε τι που έχει (γεωπολιτική) αξία (αεροδρόμια, λιμάνια, σιδηροδρόμους, οδικές αρτηρίες κ.λπ.) και οικονομικές προοπτικές. Έτσι μέσα στις προ-απαιτούμενες «μεταρρυθμίσεις» για να συνεχίσουν οι δανειστές να παρέχουν νέα δάνεια για την οικονομική ρευστότητα τοποθετούνται και επιχειρήσεις του Δημοσίου όπως ο ΔΕΣΦΑ, οι οποίες προσφέρονται προς πώληση μέσα από «αδιάβλητες» διαδικασίες. 

Οι όροι της αγοραπωλησίας, προφανώς, δεν ρυθμίζονται από το αόρατο χέρι της αγοράς, αλλά από το πλαίσιο που διαμορφώνουν οι ολοφάνεροι μηχανισμοί των δανειστών, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να διαμορφώσουν την (χαμηλότερα δεν γίνεται) τιμή και να επιλέξουν τελικά και τον αγοραστή. Η ιστορία του ξεπουλήματος του ΔΕΣΦΑ είναι ενδεικτική της τακτικής των κορακιών που ίπτανται πάνω από το ελληνικό (οικονομικά και πολιτικά) πτώμα.

 

ΗΠΑ(ν) και διέταξαν

Το ενδιαφέρον των κορακιών για τον ΔΕΣΦΑ συνδέεται με το ευρύτερο ενεργειακό παιχνίδι στην περιοχή, που είχε πρωταρχικό στόχο να απαγορευτεί στη Ρωσία να δημιουργήσει έναν νότιο (βαλκανικό) δρόμο εφοδιασμού της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο. Σ’ αυτό το παιχνίδι αποφασιστικός ήταν ο ρόλος των ΗΠΑ οι οποίες επέβαλαν στις ελληνικές (και βουλγαρικές) κυβερνήσεις να διαλύσουν κάθε προοπτική διέλευσης από τα εδάφη τους αγωγών ρωσικών συμφερόντων με κατεύθυνση την Ιταλία και την ευρωπαϊκή αγορά. 

Η εναλλακτική που δημιούργησε η αμερικανική – κατά κύριο λόγο – ανάμειξη είναι ο Trans Adriatic Pipeline (TAP), ο οποίος κατασκευάζεται στο ελληνικό και αλβανικό έδαφος και από εκεί υποθαλάσσια θα καταλήξει στην Ιταλία. Μέτοχοι του ΤΑΡ είναι οι BP (20%), Socar (20%), SNAM (20%), Fluxys (19%), Enagas (15%) AXPO (5%).

 

Οι ελληνικές κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά - Βενιζέλου πρόθυμα τίναξαν στον αέρα την ελληνορωσική συνεργασία και, ακολουθώντας τις αμερικανικές οδηγίες, έπαιξαν με τον TAP έχοντας αρκεστεί σε διαβεβαιώσεις ότι ο ΔΕΣΦΑ θα αποτελέσει σημαντικό αρωγό για την κατασκευή του αγωγού και, εκ των πραγμάτων, θα αναλάβει το έργο της τεχνικής λειτουργίας και συντήρησής του τόσο στο ελληνικό όσο και στο αλβανικό έδαφος όταν αυτός ολοκληρωθεί. Με αυτήν την «αυτονόητη» διαβεβαίωση η αξία του ΔΕΣΦΑ πολλαπλασιάστηκε, γεγονός που έκανε (πολιτικά) δύσκολο το ξεπούλημά του...

 

Σκοπιμότητες

Καθώς λοιπόν είχαν διευθετηθεί τα σημαντικά (για τα αμερικανικά γεωπολιτικά συμφέροντα) και έκλεισε η πόρτα για τους Ρώσους, τα υπόλοιπα που απέμειναν ήταν λεπτομέρειες για να μοιραστούν τα λάφυρα. Είδαμε τη συγκρότηση της κοινοπραξίας των εταιρειών για την κατασκευή του ΤΑΡ που εξασφάλισαν τη μερίδα του λέοντος και τις υποσχέσεις που οι τότε ελληνικές κυβερνήσεις έλαβαν για τη συμμετοχή του ΔΕΣΦΑ στο εγχείρημα με την ανάθεση της συντήρησης και της λειτουργίας του αγωγού.

Παρ’ όλα αυτά υπήρξε από τότε (2011) μια λεπτομέρεια: η απαίτηση των δανειστών για μεταρρυθμίσεις, οι οποίες συμπεριέλαβαν και τον πολλά υποσχόμενο και κερδοφόρο ΔΕΣΦΑ. 

Οι διαδικασίες για την πώληση του ΔΕΣΦΑ ολοκληρώθηκαν μετά κόπων και βασάνων και το πλειοψηφικό πακέτο πέρασε για 400 εκατ. ευρώ στα χέρια της Socar από το Αζερμπαϊτζάν. Η εν λόγω αγοραπωλησία ωστόσο ουδέποτε ολοκληρώθηκε καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν την ενέκρινε, με πρόσχημα τους ευρωπαϊκούς κανόνες ανταγωνισμού. 

 

Τι ακριβώς συνέβη και ματαιώθηκε η αγορά του ΔΕΣΦΑ από τη Socar πιθανότατα δεν θα μάθουμε ποτέ. Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές από τη σημερινή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχουν δύο δεδομένα, τα οποία κάπως φωτίζουν τις σκοπιμότητες της ακύρωσης:

Πρώτον: Οι ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν στη διάθεσή τους υλικό (άγνωστο ποιος τους το πρόσφερε) που αποδεικνύει ότι η Socar συμμετείχε στον πρώτο διαγωνισμό ως «μπροστινή» άλλων συμφερόντων και με στόχο, αφού αγοράσει τον ΔΕΣΦΑ 400 εκατομμύρια, να τον μεταπωλήσει με περιθώριο κέρδους 100 - 150 εκατομμύρια. 

 

Δεύτερον: Όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων (σήμερα δηλαδή που βρίσκεται σε εξέλιξη η νέα προσπάθεια για το ξεπούλημα του ΔΕΣΦΑ), οι Βρυξέλλες δούλεψαν για την ιταλική SNAM, η οποία, απ’ ό,τι όλα δείχνουν, θα αποκτήσει τον ΔΕΣΦΑ.

 

Στο τζάμπα

Η ιταλική εταιρεία είναι κολοσσός στο είδος της και, όπως λένε οι γνωρίζοντες, διαθέτει και χρησιμοποιεί ένα ισχυρότατο λόμπι στις Βρυξέλλες. Όπως έχουμε σημειώσει πιο πάνω, οι Ιταλοί συμμετέχουν με 20% στον ΤΑΡ, τον οποίον κατασκευάζουν με πολύ μεγάλη τεχνική βοήθεια η οποία παρασχέθηκε δωρεάν από τον ΔΕΣΦΑ, καθώς υπήρχαν συμφωνίες που έλεγαν ότι η ελληνική εταιρεία θα αναλάμβανε το έργο της συντήρησης και λειτουργίας του αγωγού τόσο στο ελληνικό όσο και στο αλβανικό έδαφος.

Αφού λοιπόν αξιοποιήθηκε η δωρεάν βοήθεια του ΔΕΣΦΑ και αφού δρομολογήθηκε ο νέος διαγωνισμός για την πώληση του ΔΕΣΦΑ με όρους που φωτογραφίζουν τη SNAM ως πλειοδότη (σ.σ.: κατεβαίνουν δυο σχήματα, στο ένα η SNAM μόνη της και στο άλλο η SNAM με εταίρους), οι Ιταλοί ξεκίνησαν τη διαδικασία υπονόμευσης της αξίας της ελληνικής εταιρείας. 

 

Το πρώτο που έκαναν ήταν να παρέμβουν στην Αλβανία και να ζητήσουν, πράγμα που έγινε, την ακύρωση της συμφωνίας (MoU) του ΔΕΣΦΑ με την αλβανική εταιρεία φυσικού αερίου για τη λειτουργία και τη συντήρηση του αγωγού TAP στο αλβανικό έδαφος. Αναλόγως η SNAM αμφισβητεί (αποκλείει) τη συμμετοχή του ΔΕΣΦΑ και στο έργο της συντήρησης και λειτουργίας του αγωγού επί ελληνικού εδάφους. Στόχος, προφανής, των Ιταλών είναι να μειώσουν την τιμή του ΔΕΣΦΑ και να τον πάρουν τζάμπα. Άλλωστε υπάρχει και το προηγούμενο του ξεπουλήματος των ελληνικών τρένων στους Ιταλούς στην... αστρονομική τιμή των 30 εκατομμυρίων ευρώ (όσο δηλαδή κοστίζουν μερικά βαγόνια).

 

Διπλάσια κέρδη

Διπλάσια κέρδη σημείωσε ο ΔΕΣΦΑ το 2016 έναντι του 2015 (34,3 εκατ. ευρώ έναντι 16,7 εκατ.). Ο τζίρος ανήλθε σε 169,6 εκατ. ευρώ έναντι 149,5 εκατ. τον προηγούμενο χρόνο, ενώ το μεικτό κέρδος ήταν 46,3 εκατ. ευρώ έναντι 28,1 εκατ. Το σύνολο του ενεργητικού του ΔΕΣΦΑ ανήλθε το 2016 σε 1,5 δισ. ευρώ έναντι 1,4 δισ. ευρώ το 2015. Με πόσα άραγε θα βάλουν στο χέρι οι Ιταλοί το φιλέτο του ΔΕΣΦΑ; Στοιχηματίζουμε ότι αυτό θα συμβεί με λιγότερα από 400 εκατ. ευρώ.

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1992 στις 27-10-2017