Δολάριο, η μάχη της Σαουδικής Αραβίας

analyst

Ο γεωπολιτικός σεισμός που προκάλεσε η επίσκεψη του Σαουδάραβα βασιλιά στη Ρωσία, ιδίως οι επενδύσεις ύψους 10 δις $ που συμφώνησε και η αγορά των S-400, σηματοδοτεί την αρχή του τέλους των πετροδολαρίων – όπου οι Η.Π.Α, εάν χάσουν τον πόλεμο στη Μ. Ανατολή, θα απολέσουν την ηγεμονία τους από την Κίνα.  

«Όποια πετρελαιοπαραγωγός χώρα θέλησε να παρακάμψει το δολάριο, χρησιμοποιώντας άλλο νόμισμα, όπως το Ιράκ υπό τον Σ. Χουσεΐν, ο οποίος ήθελε να πουλάει το πετρέλαιο σε ευρώ, οδηγήθηκε στην καταστροφή – ενώ από την αποκάλυψη των μηνυμάτων της κυρίας Clinton εκ μέρους των Wiki Leaks γνωρίζουμε πως η ανατροπή του Καντάφι στη Λιβύη από τις Η.Π.Α. και τη Γαλλία οφειλόταν στην πρόθεση του να μη σεβαστεί το σύστημα των πετροδολαρίων, χρησιμοποιώντας τα αποθέματα χρυσού της Λιβύης για να στηρίξει ένα παναφρικανικό νόμισμα (περί τα 4,6 εκ. ουγγιές χρυσού εξαφανίσθηκαν μετά το θάνατο του Καντάφι)».

του Βασίλη Βιλιάρδου 

Ανάλυση   

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει ο υπόγειος παγκόσμιος πόλεμος συνεχίζεται, παράλληλα με τις μάχες του δολαρίου – το οποίο, εάν τυχόν χάσει τα προνόμια που έχει αποκτήσει από τις συναλλαγές πετρελαίου (πετροδολάριο), καθώς επίσης τη δεσπόζουσα θέση του ως το ισχυρότερο παγκόσμιο αποθεματικό και συναλλακτικό νόμισμα, δύσκολα θα επιβιώσει.

Το βασικό πεδίο μάχης είναι σήμερα η Σαουδική Αραβία, η μοναρχία της ερήμου, η οποία υποφέρει από τεράστια ελλείμματα στον προϋπολογισμό της, λόγω των πολέμων που διεξάγει στην περιοχή της – με αποτέλεσμα τα συναλλαγματικά της αποθέματα να μειώνονται συνεχώς (γράφημα). Εν τούτοις, μετά τις πρόσφατες συλλήψεις πριγκίπων της, όπου πιθανότατα πρόκειται για μία σύγκρουση μεταξύ αυτών που επιθυμούν ένα μέλλον σταθερά ευθυγραμμισμένο με τις Η.Π.Α., καθώς επίσης εκείνων που θέλουν μία αλλαγή προσεγγίζοντας περισσότερο τη Ρωσία και την Κίνα, έχουν κατασχεθεί περισσότερα από 194 δις $ από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους – καθώς επίσης περιουσιακά τους στοιχεία άνω των 600 δις $, ενδεχομένως με τη βοήθεια των Η.Π.Α. (της μιλιταριστικής εταιρείας ACADEMI, πρώην BLACKWATER – πηγή). Εισαγωγικά τώρα, όσον αφορά το δολάριο, τα εξής:

(α) Είναι το κορυφαίο παγκόσμιο συναλλακτικό νόμισμα: Αυτό σημαίνει ότι, μέσω του δολαρίου διεξάγεται το 80% των παγκοσμίων συναλλαγών, εκτός από τις πωλήσεις πετρελαίου – η εκκαθάριση των οποίων διενεργείται υποχρεωτικά από την τράπεζα της Νέας Υόρκης που κερδίζει αρκετά (ένα ελάχιστο ποσοστό σε αμέτρητες συναλλαγές τρις $ αρκεί), ενώ υπάγονται στο αμερικανικό Δίκαιο.

Ως εκ τούτου, οι Η.Π.Α. μπορούν να επιβάλλουν κυρώσεις και πρόστιμα όταν δεν τηρούνται οι νόμοι ή οι εντολές τους – όπως, για παράδειγμα, το εμπάργκο στο Ιράν, όπου ορισμένες τράπεζες το παρέκαμψαν, με αποτέλεσμα να τους επιβληθούν εξοντωτικά πρόστιμα (8,9 δις $ στην BNP – πηγή). Δεν μπορούν δε να αποφύγουν την πληρωμή των προστίμων, επειδή διαφορετικά αποκόπτονται από τις συναλλαγές με δολάρια, οπότε δεν είναι σε θέση να λειτουργήσουν – εκτός από τους κινδύνους για τα υποκαταστήματα τους που διατηρούν στις Η.Π.Α.

Το δολάριο κατέκτησε αυτή τη θέση κυρίως μετά τη συμφωνία των Η.Π.Α. τη δεκαετία του 1970 με τη Σ. Αραβία, από την οποία δημιουργήθηκε το σύστημα των πετροδολαρίων – όπου η Σ. Αραβία υποσχέθηκε να διενεργεί όλες τις συναλλαγές της από τις πωλήσεις πετρελαίου σε δολάρια, καθώς επίσης να το επιβάλλει στις χώρες του ΟΠΕΚ, με αντάλλαγμα τη στρατιωτική προστασία της από τις Η.Π.Α. Εάν δεν είχε επιτευχθεί αυτή η συμφωνία, το δολάριο θα είχε καταρρεύσει – αφού μετά την κατάργηση του κανόνα του χρυσού το 1971, καμία χώρα δεν ήθελε να έχει ένα νόμισμα χωρίς αντίκρισμα. Έκτοτε εγκαινιάσθηκε η εποχή των χρημάτων χωρίς αντίκρισμα (Fiat money), η οποία κατά την άποψη μας φτάνει στο τέλος της – με τρομακτικές συνέπειες για τα χρήματα γενικότερα και ειδικά για το δολάριο (εδώ οφείλεται η αλματώδης άνοδος των ψηφιακών νομισμάτων τύπου BITCOIN, ως εναλλακτική λύση).

Στη συνέχεια, όποια πετρελαιοπαραγωγός χώρα θέλησε να παρακάμψει το δολάριο, χρησιμοποιώντας άλλο νόμισμα, όπως το Ιράκ υπό τον Σ. Χουσεΐν, ο οποίος ήθελε να πουλάει το πετρέλαιο σε ευρώ (πηγή), οδηγήθηκε στην καταστροφή – ενώ από την αποκάλυψη των μηνυμάτων της κυρίας Clinton εκ μέρους των Wiki Leaks γνωρίζουμε πως η ανατροπή του Καντάφι στη Λιβύη από τις Η.Π.Α. και τη Γαλλία οφειλόταν στην πρόθεση του να μη σεβαστεί το σύστημα των πετροδολαρίων (πηγή), χρησιμοποιώντας τα τεράστια αποθέματα χρυσού της Λιβύης για να στηρίξει ένα παναφρικανικό νόμισμα (περί τα 4,6 εκ. ουγγιές χρυσού εξαφανίσθηκαν μετά το θάνατο του Καντάφι).

Στα πλαίσια αυτά εάν, για παράδειγμα, η Βραζιλία θέλει να αγοράσει πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα ή τρόφιμα από την Αργεντινή, πρέπει να χρησιμοποιεί το δολάριο ως ενδιάμεσο νόμισμα εκκαθάρισης των συναλλαγών της – με αποτέλεσμα οι τεράστιες ποσότητες δολαρίων χωρίς αντίκρισμα που «τυπώνονται» αφειδώς από τη Fed μετά το 1971 (τα πρόσφατα QE της αμερικανικής τράπεζας είναι σταγόνα στον ωκεανό), να «εξάγονται» σε ολόκληρο τον πλανήτη, οπότε να μην προκαλούν πληθωρισμό στην οικονομία των Η.Π.Α.

Ως εκ τούτου, εάν το δολάριο έχανε αυτήν την ιδιότητα του, οι ποσότητες που θα επαναπατρίζονταν στις Η.Π.Α. θα έμοιαζαν κυριολεκτικά με ένα καταστροφικό νομισματικό τσουνάμι, το οποίο θα τις έπνιγε – θα προκαλούσαν δηλαδή έναν πληθωρισμό άνευ ιστορικού προηγουμένου.

(β)  Είναι το νούμερο ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα: Αυτό σημαίνει ότι, όλες οι κεντρικές τράπεζες είναι υποχρεωμένες να έχουν δολάρια στα συναλλαγματικά τους αποθέματα – μεταξύ άλλων για να στηρίζουν τα νομίσματα τους. Το μεγαλύτερο μέρος τώρα αυτών των δολαρίων διατηρείται σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου – με αποτέλεσμα να δανείζουν υποχρεωτικά την υπερδύναμη η οποία, από το νούμερο ένα δανειστή του πλανήτη το 1950, έχει μετατραπεί στο μεγαλύτερο οφειλέτη.

Εάν λοιπόν το δολάριο έχανε τη θέση του αυτή, ως συνέπεια ενδεχομένως της κατάρρευσης του συστήματος των πετροδολαρίων, οι Η.Π.Α. θα κινδύνευαν είτε να χρεοκοπήσουν, είτε να βυθιστούν στον υπερπληθωρισμό – τυπώνοντας οι ίδιες χρήματα για να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους, αφού δεν θα τους δάνειζε καμία χώρα.

(γ)  Στηρίζει το δυτικό σύστημα του χρέους: Αυτό σημαίνει πως η παγκόσμια οικονομική αρχιτεκτονική βασίζεται στο δολάριο – το οποίο χρησιμοποιείται ως πολιτικό όπλο από τις Η.Π.Α., όπως στην περίπτωση της Ρωσίας όταν προσάρτησε την Κριμαία. Τότε οι Η.Π.Α. επέβαλλαν κυρώσεις στη Ρωσία, δυσκολεύοντας την πρόσβαση της στο χρηματοπιστωτικό σύστημα – οπότε της προκάλεσαν τεράστια προβλήματα.

Ο πρόεδρος Putin όμως, διαθέτοντας βέβαια μία ισχυρότατη στρατιωτική δύναμη, καθώς επίσης επειδή δεν φάνηκε να διστάζει όσον αφορά τη χρήση πυρηνικών όπλων, δεν μπορούσε να αντιμετωπισθεί όπως ο Σ. Χουσεΐν ή ο Καντάφι – όταν αντέδρασε συνάπτοντας την τεράστια συμφωνία πώλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου με την Κίνα σε γουάν, παρακάμπτοντας το δολάριο.

Η κινεζική πρόκληση

Περαιτέρω, η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ενέργειας στον πλανήτη, η Κίνα ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ενέργειας παγκοσμίως, η Βενεζουέλα η χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο και η Σαουδική Αραβία ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στην υφήλιο. Στα πλαίσια αυτά η Κίνα, εκμεταλλευόμενη τη δεσπόζουσα θέση της ως παραγωγική μηχανή του πλανήτη, προσφέρει μία εναλλακτική, πολύ ελκυστική δυνατότητα απέναντι στο σύστημα των πετροδολαρίων –η οποία επιτρέπει τις συναλλαγές ενέργειας σε γουάν, με αντίκρισμα όμως σε χρυσό.

Ειδικότερα, το διεθνές χρηματιστήριο ενέργειας της Σαγκάης (INE) έχει εισάγει πρόσφατα ένα συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης πετρελαίου στο κινεζικό νόμισμα – το οποίο επιτρέπει στους παραγωγούς να πουλούν το πετρέλαιο τους έναντι γουάν. Γνωρίζοντας βέβαια πως οι περισσότεροι παραγωγοί δεν θέλουν να διατηρούν συναλλαγματικά αποθέματα σε γουάν, τους προσφέρει τη δυνατότητα να μετατρέψουν τα συγκεκριμένα χρήματα από τις πωλήσεις πετρελαίου σε φυσικό χρυσό – μέσω των χρηματιστηρίων της Σαγκάης και του Χονγκ Κονγκ.

Με τον τρόπο αυτό παρακάμπτεται το σύστημα των πετροδολαρίων, αντικαθιστάμενο από το σύστημα των «πετρογουάν» – τα οποία όμως, σε αντίθεση με τα δολάρια, έχουν αντίκρισμα (έχουμε αναφερθεί ήδη από το 2014 – ανάλυση). Λέγεται δε πως η Ρωσία έχει ήδη μετατρέψει ένα μεγάλο μέρος των πωλήσεων ενέργειας προς την Κίνα σε χρυσό – γεγονός που επεξηγεί τη ραγδαία άνοδο των αποθεμάτων της στο πολύτιμο μέταλλο, τα οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει για την υιοθέτηση του χρυσού ρουβλίου (ανάλυση).

Τέλος, ορισμένες άλλες χώρες άρχισαν επίσης να αποδέχονται το γουάν ως μέσο πληρωμής των εξαγωγών ενέργειας εκ μέρους τους προς την Κίνα – όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα. Έτσι, αφενός μεν συμμετέχουν στη μεγαλύτερη αγορά πετρελαίου παγκοσμίως επιδιώκοντας υψηλότερο μερίδιο, αφετέρου έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν τα χρήματα τους σε χρυσό – αυξάνοντας το ποσοστό τους στο πολύτιμο μέταλλο που δεν έχει κανέναν πολιτικό κίνδυνο (ενώ η τιμή του αυξάνεται ανέκαθεν σε εποχές μετάβασης από το παλαιό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα στο καινούργιο – όπως από τη στερλίνα στο δολάριο και στο μέλλον από το δολάριο στο γουάν).

Η απειλή της Σαουδικής Αραβίας

Ακριβώς εδώ υπεισέρχεται η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου παγκοσμίως. Ένα μεγάλο μέρος των εξαγωγών της οδηγείται στην Κίνα, η οποία δεν είναι πρόθυμη να την πληρώνει με δολάρια – αφού θέλει να σταματήσει να εξαρτάται από τις Η.Π.Α. Εν τούτοις, η Σ. Αραβία αρνείται να συμμετάσχει στο σύστημα του πετρογουάν, παρά το ότι είναι πιο ασφαλές με αντίκρισμα το χρυσό – επειδή εάν το έκανε θα έχανε τη διπλωματική και στρατιωτική προστασία της από τις Η.Π.Α. Ακόμη χειρότερα θα μπορούσε να βρεθεί στο στόχαστρο της υπερδύναμης, υπενθυμίζοντας πως λίγους μήνες πριν ο πρόεδρος Trump είχε πει τα εξής: «Εάν η Σ. Αραβία δεν είχε το μανδύα της αμερικανικής προστασίας, δεν νομίζω πως θα υπήρχε«.

Όμως, προς μεγάλη έκπληξη όλων, ο βασιλιάς της χώρας έγινε ο πρώτος Σαουδάραβας μονάρχης που επισκέφθηκε ποτέ τη Ρωσία – μία επίσκεψη που μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο αδιανόητη, αφού η Σ. Αραβία είναι ένας από τους πλέον πιστούς και στενούς συμμάχους των Η.Π.Α., από το ξεκίνημα της εποχής των πετροδολαρίων. Εκτός αυτού η Ρωσία και η Σ. Αραβία υπήρξαν εχθροί για πολλές δεκαετίες – ενώ λίγο καιρό πριν ευρίσκονταν σε αντίπαλα στρατόπεδα στον πόλεμο της Συρίας.

Επί πλέον, η χώρα δεσμεύθηκε να επενδύσει έως και 10 δις $ σε διάφορους τομείς της ρωσικής οικονομίας – ενώ ακόμη πιο σημαντική ήταν η συμφωνία της να αγοράσει το σύστημα πυραύλων αεροπορικής άμυνας S-400, στο πλαίσιο μίας συνολικής εξαγοράς πολεμικού εξοπλισμού ύψους 3 δις $. Η συμφωνία αυτή θεωρείται συνώνυμη με έναν γεωπολιτικό σεισμό, αφού η Σ. Αραβία δεν αγόρασε ποτέ ρωσικά όπλα – πόσο μάλλον τέτοια που να μπορούν να αποτρέψουν μία αμερικανική επίθεση.

Λογικά λοιπόν φαίνεται πως προετοιμάζεται να αλλάξει στρατόπεδο – ένα ενδεχόμενο που θα προκαλούσε την κατάρρευση του συστήματος των πετροδολαρίων, άρα του δολαρίου και των Η.Π.Α. Η αιτία είναι η μείωση των εισαγωγών πετρελαίου εκ μέρους της Κίνας, λόγω της άρνησης της να συναλλάσσεται με γουάν – με αποτέλεσμα το μερίδιο της Σαουδικής Αραβίας από 25% πριν μερικά χρόνια, να έχει μειωθεί στο περίπου 15% σήμερα.

Αντίθετα, το μερίδιο της Ρωσίας στην αρκετά κερδοφόρα κινεζική αγορά αυξήθηκε από 5% στο 15% – κυρίως επειδή αποδέχθηκε ως μέσο πληρωμής της το γουάν. Κάτι ανάλογο συνέβη επίσης με την Αγκόλα, τη μεγάλη χώρα παραγωγής πετρελαίου στην Αφρική, η οποία εκτός του ότι δέχθηκε το γουάν ως μέσο πληρωμής, το υιοθέτησε ως δεύτερο νόμιμο και επίσημο νόμισμα της το 2015 – με αποτέλεσμα να εξελιχθεί στο νούμερο δύο προμηθευτή της Κίνας, μετά τη Ρωσία.

Στα πλαίσια αυτά η Σαουδική Αραβία δεν είναι σε θέση να μείνει έξω από τη μεγαλύτερη αγορά πετρελαίου στον πλανήτη, την Κίνα – πόσο μάλλον όταν αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα. Βέβαια τα προβλήματα αυτά αμβλύνθηκαν κάπως με τις κατασχέσεις των περιουσιακών στοιχείων των πριγκίπων της, με τη βοήθεια των Η.Π.Α. – ενώ η χώρα θα βοηθηθεί επί πλέον από την είσοδο της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας της Saudi Aramco στο χρηματιστήριο, όπου θα πουλήσει το 5% των μετοχών της, αντλώντας πιθανότατα πάνω από 70 δις $.

Η επιτυχία όμως της δημόσιας εγγραφής της Saudi Aramco (ΙΡΟ) θα εξαρτηθεί από τη συμμετοχή των μεγάλων επενδυτών – όπου μέχρι στιγμής οι δυτικοί δεν έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ως εκ τούτου θα μπορούσε να αποτελέσει μία μεγάλη ευκαιρία για την Κίνα, εάν συμμετείχε με ένα μεγάλο ποσόν στην αγορά των μετοχών της – αυξάνοντας την πολιτική της επιρροή στη Σαουδική Αραβία, έτσι ώστε να την αναγκάσει τελικά να της πουλάει πετρέλαιο σε γουάν. Κανένας όμως δεν γνωρίζει τι θα αποφασίσουν τελικά οι Η.Π.Α., οι οποίες διαθέτουν τεράστιες επενδυτικές εταιρείες – οπότε είναι ενωρίς ακόμη για προβλέψεις.

Συνεχίζοντας, λίγους μήνες προηγουμένως η Σ. Αραβία, πιεζόμενη πάντοτε οικονομικά από τους πολέμους που διεξάγει, ανακοίνωσε την προθυμία της να εκδώσει ομόλογα PANDA για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων της – όπου πρόκειται για ομόλογα σε γουάν από μη κινέζους εκδότες που πωλούνται στην Κίνα. Το γεγονός αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, αφού το νόμισμα της είναι συνδεδεμένο με το δολάριο– το οποίο η χώρα χρησιμοποιεί για όλες τις μεγάλες συναλλαγές της.

Εκδίδοντας τώρα χρέος (ομόλογα) σε γουάν, αντί σε δολάρια, πλησιάζει περισσότερο την Κίνα – ενώ πρόσφατα η Σ. Αραβία εγκαινίασε ένα τεράστιο διυλιστήριο (Yasref στη Σαουδική πόλη Yanbu), το οποίο είναι μία κοινή επένδυση ύψους 8,5 δις $ της Saudi Aramco και της κινεζικής Sinopec. Επομένως η προσέγγιση της με την Κίνα είναι όλο και μεγαλύτερη – ενώ φαίνεται πως επιδιώκει να αντικαταστήσει τη στρατιωτική προστασία που της παρείχαν οι Η.Π.Α. με τη Ρωσία, αποκτώντας εμπιστοσύνη από τις ρωσικές επιτυχίες στην περιοχή, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Συρίας.

Οι συνέπειες για το δολάριο

Περαιτέρω, οι κινήσεις της Σαουδικής Αραβίας δείχνουν πως είναι αποφασισμένη να αντικαταστήσει το σύστημα του πετροδολαρίου με το πετρογουάν – κάτι που εφόσον συμβεί, εάν δηλαδή καταρρεύσουν τα πετροδολάρια, καθώς επίσης με δεδομένες τις πιέσεις από τις άλλες χώρες (Ρωσία, Βενεζουέλα, Αγκόλα, Ιράν), θα δημιουργήσει τρομακτικά προβλήματα στις Η.Π.Α.

Ειδικότερα, εάν το δολάριο χάσει τη θέση του από το γουάν ως παγκόσμιο συναλλακτικό και αποθεματικό νόμισμα, το δυτικό σύστημα του χρέους δεν θα λειτουργεί πια – οπότε οι κίνδυνοι για την υπερδύναμη θα ήταν τεράστιοι. Για παράδειγμα, υπολογίζεται από τους ειδικούς πως η αμερικανική κυβέρνηση θα αναγκαστεί τότε να εφαρμόσει ελέγχους κεφαλαίων, να εθνικοποιήσει τις αποταμιεύσεις, να κατάσχει τα χρήματα των συνταξιοδοτικών ταμείων, να δημεύσει τα περιουσιακά στοιχεία των ευκατάστατων Πολιτών της κοκ. – αφού διαφορετικά δεν θα μπορεί να ανταπεξέλθει με το νόμισμα της, με τον πληθωρισμό, με τη χρηματοδότηση των χρεών της κλπ.

Φυσικά κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να συμβεί από τη μία ημέρα στην άλλη, ενώ δεν αποκλείεται να αντιδράσουν στρατιωτικά οι Η.Π.Α. – γεγονός που επεξηγεί την αύξηση των δαπανών πολεμικού εξοπλισμού εκ μέρους της Ρωσίας και της Κίνας, καθώς επίσης ορισμένων άλλων χωρών που φοβούνται τέτοιου είδους εξελίξεις. Εν τούτοις, η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει και είναι μάλλον απίθανο να σταματήσει – ενώ κανένας δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον.

Επίλογος

Οι εξελίξεις με επίκεντρο την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι ραγδαίες – ενώ τα πλούσια ενεργειακά αποθέματα της Ελλάδας και της Κύπρου, σε συνδυασμό με τη γεωπολιτική τους θέση όσον αφορά τους ενεργειακούς αγωγούς με στόχο την τροφοδοσία της Ευρώπης, αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία.

Στα πλαίσια αυτά η χώρα μας, οι κυβερνήσεις της οποίας δεν έχουν εκχωρήσει δυστυχώς μόνο τα περιουσιακά της στοιχεία αλλά, επίσης, τον υπόγειο πλούτο της, μετατρέποντας την σε μία «φτωχοποιημένη» αποικία χρέους, οφείλει να είναι πάρα πολύ προσεκτική – αντιλαμβανόμενη τα σημαντικότατα γεωπολιτικά της πλεονεκτήματα, τα οποία θα μπορούσαν να επιλύσουν άμεσα όλα τα οικονομικά της προβλήματα. Ευχόμαστε και ελπίζουμε να είναι σε θέση η σημερινή κυβέρνηση να διαχειριστεί σωστά τη «νέα τάξη πραγμάτων» που διαμορφώνεται – αφού η ευκαιρία που μας δίνεται είναι μεν πολύ μεγάλη, αλλά πιθανότατα επικίνδυνη, ενδεχομένως μία και μοναδική.

Ολοκληρώνοντας, δεν ξέρουμε εάν είναι ευχή ή κατάρα η ύπαρξη ενεργειακών αποθεμάτων στις μικρές χώρες που δεν διαθέτουν ισχυρή στρατιωτική δύναμη για να προστατευθούν – ενώ ελπίζουμε να μην υπήρξε εμπλοκή της Ελλάδας στη Σαουδική Αραβία, εκτελώντας ενδεχομένως τις εντολές κάποιας μεγάλης δύναμης ή απλά με στόχο τον πλουτισμό μελών της κυβέρνησης (η σημερινή πολύνεκρη τρομοκρατική ενέργεια στην Αίγυπτο που συνεργάζεται με την Ελλάδα και την Κύπρο στην ενέργεια/ΑΟΖ μόνο τυχαία δεν είναι).

Πηγές: N. Giabruno, Daily Mail, Guardian.