Outside the Wall
Και οι δυο εμφανίστηκαν στην απονομή χωρίς παπούτσια, φορώντας μαύρες κάλτσες θέλοντας να αναδείξουν την φτώχεια των μαύρων. Ο Σμιθ φορούσε ένα μαντήλι-σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, ενώ ο Κάρλος είχε ξεκούμπωτο το πάνω μέρος της φόρμας του, τιμώντας όλους τους Αμερικανούς εργάτες και φορώντας ένα κολιέ με χάντρες “ αφιερωμένο σε όλους τους νεκρούς, από λιντσάρισμα ή κρέμασμα, για τους οποίους κανείς δεν προσευχήθηκε...”
Μόλις ο Μαρκήσιος του Έξετερ, τους έδωσε τα μετάλλια και παίχθηκε ο εθνικός ύμνος των ΗΠΑ, οι δυο μαύροι αθλητές σήκωσαν ψηλά τις γροθιές τους, κατέβασαν το κεφάλι και έμειναν σιωπηλοί.
“Πολλοί στην Αμερική δεν το γνωρίζουν, αλλά ο Πίτερ Νόρμαν θα μπορούσε να γίνει μια μεγάλη μορφή των Ολυμπιακών Αγώνων” συνέχισε ο ανιψιός του, εξηγώντας: “Ήταν ο πέμπτος πιο γρήγορος στον κόσμο στα 200 μέτρα, ενώ ο χρόνος του ήταν ρεκόρ Κοινοπολιτείας για αρκετά χρόνια. Παρόλα αυτά δεν του επέτρεψαν να πάει στο Μόναχο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972 (έπιασε δεκατρείς φορές τα όρια για να πάρει μέρος). Θα μπορούσε να πάρει ακόμη και το χρυσό μετάλλιο. Υπέφερε, μέχρι την ημέρα που πέθανε”.
Ο Κάρλος τον χαρακτήρισε “μοναχικό στρατιώτη” προσθέτοντας: “Δεν υπάρχει άλλος Αυστραλός, που θα έπρεπε να τιμηθεί, να αναγνωριστεί και να τιμηθεί περισσότερο από τον Πίτερ Νόρμαν. Για τον χαρακτήρα του, για τον ουμανισμό του, τη δύναμή του αλλά και την θέλησή του να γίνει θυσία προς όφελος της δικαιοσύνης”
Στις 16 Οκτωβρίου 1968 δυο μαύροι αθλητές πάνω στο βάθρο των ολυμπιονικών των 200μ, σηκώνουν ψηλά τη γροθιά τους φορώντας μαύρα γάντια. Μόλις ξεκινούσε το μαρτύριο του τρίτου της παρέας. Του λευκού ήρωα Πίτερ Νόρμαν, που στάθηκε αλληλέγγυος σε μια συμβολική πράξη ενάντια στον ρατσισμό. Εξιστορεί ο Γιάννης Φιλέρης
Στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού οι φωτογράφοι έχουν απαθανατίσει τις μεγαλύτερες στιγμές των μεγάλων, ή μικρών πρωταγωνιστών όλων των σπορ. Είναι πολύ δύσκολο κάποιος να διαλέξει, ας πούμε, το τοπ-10 των καλύτερων φωτογραφικών κλικ όλων των εποχών, από ένα γήπεδο. Είναι, όμως, εύκολο να πεις ότι μια τουλάχιστον φωτογραφία θα βρίσκεται, χωρίς αμφιβολία, στην πρώτη δεκάδα.
Την τράβηξε ο διάσημος φωτογράφος Τζον Ντομίνις (1921-2013), που κάλυψε έξι Ολυμπιάδες, τον πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά και το φεστιβάλ στο Γούντσκοκ. Ήταν 16 Οκτωβρίου του 1968, όταν στο βάθρο των νικητών του τελικού των 200μ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού, ο νικητής Τόμι Σμιθ και ο τρίτος του τελικού Τζον Κάρλος, σήκωσαν τις υψωμένες γροθιές τους φορώντας μαύρα γάντια.
Ο περίφημος χαιρετισμός, η “Salute”, ταξίδεψε σ' όλο τον κόσμο από το κλικ του Ντομίνις. Μόνο, που σε εκείνο τον τελικό, αλλά και στην ιστορική φωτογραφία (την οποία το περιοδικό Life την συμπεριέλαβε στην λίστα με τις κορυφαίες των Ολυμπιακών Αγώνων) υπήρχε κι ένας τρίτος άνθρωπος.
Ήταν ο Αυστραλός Πίτερ Νόρμαν που στις 3 Οκτωβρίου 2006 έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 64 ετών. Ένας θαρραλέος λευκός, που γνώρισε τον ρατσισμό και τους ρατσιστές από πρώτο χέρι, αλλά η μορφή του πέρασε στην αιωνιότητα. Με ολύμπια ηρεμία, με το βλέμμα σταθερό, ήξερε ότι έπαιρνε μέρος σε μια από τις μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας.
Την δική του ιστορία θα προσπαθήσουμε να εξερευνήσουμε σήμερα, με αφορμή την επέτειο της ιστορικής φωτογραφίας από το Μεξικό...
Ήταν πρωί της 16ης Οκτωβρίου του 1968, όταν ο Τόμι Σμιθ θριάμβευσε στον τελικό των 200 μέτρων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού. Χρόνος 19:83, ένα φανταστικό για την εποχή παγκόσμιο ρεκόρ, καθώς ο Αμερικανός σπρίντερ (αλλά και παίκτης του American football) ήταν ο πρώτος που κατέβαινε τα 20 δευτερόλεπτα και κέρδιζε το χρυσό μετάλλιο, αφήνοντας πίσω του τον Αυστραλό Πίτερ Νόρμαν (20:06) και τον συμπατριώτη του Τζον Κάρλος (20:10).
Η κούρσα ήταν εντυπωσιακή. Ο Κάρλος στα trials των ΗΠΑ, πριν από τους Ολυμπιακούς, είχε κάνει 19:92, αλλά το παγκόσμιο ρεκόρ του δεν είχε αναγνωριστεί γιατί φορούσε διαφορετικά σπάικς από τα τότε επιτρεπόμενα.
Στον τελικό ήταν μπροστά μέχρι τα πρώτα 150 μέτρα, όταν ξαφνικά ο Σμιθ που βρισκόταν από αριστερά του, επιτάχυνε και ... εξαφανίστηκε για να κόψει πρώτος το (ακόμη υπαρκτό) νήμα. Ο Κάρλος αιφνιδιάστηκε, ενώ με ένα τρομερό φίνις ο Νόρμαν, βρέθηκε στην 2η θέση με εθνικό ρεκόρ Αυστραλίας σε μια καταπληκτική εμφάνιση.
Η συνέχεια δόθηκε στο βάθρο.
Η Αμερική ταρακουνιόταν από τα κινήματα. Οι δολοφονίες των δυο Κένεντι, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο πόλεμος του Βιετνάμ, η αφύπνιση των φοιτητών και γενικά της νεολαίας, είχαν αλλάξει την φυσιογνωμία της χώρας. Οι μαύροι έβγαιναν μπροστά, ζητώντας όσο το δυνατόν περισσότερες ελευθερίες και ισότητα.
Το 1966 στο Όκλαντ της Καλιφόρνιας ιδρύθηκε η οργάνωση “Μαύροι Πάνθηρες”, την οποία ο Τζέι Έντκαρ Χούβερ, αρχηγός του FBI, χαρακτήρισε ως τη μεγαλύτερη απειλή εντός των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μια αριστερή οργάνωση, με μαύρους, στην καρδιά της Αμερικής; Πού ακούστηκε; Ο γερο-Χούβερ ανατρίχιαζε στην ιδέα, το ίδιο και οι υπερσυντηρητικοί Αμερικανοί, που έβλεπαν τους Πάνθηρες να αναπτύσσονται και το 1969 να έχουν 250.000 μέλη.
Ο Σμιθ ασπαζόταν τις ιδέες των Μαύρων Πανθήρων και από το 1967, όταν κέρδιζε δυο μετάλλια στην Πανεπιστημιάδα, ήταν ενεργός ακτιβιστής του κινήματος των μαύρων. Μετά τον θρίαμβό του στο Μεξικό, σε συνεννόηση με τον Τζον Κάρλος, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μια κίνηση διαμαρτυρίας πάνω στο πόντιουμ των νικητών. Να φορέσουν τα μαύρα γάντια. Τα σύμβολα της “μαύρης δύναμης”, υψώνοντας ψηλά τις γροθιές τους.
Και οι δυο εμφανίστηκαν στην απονομή χωρίς παπούτσια, φορώντας μαύρες κάλτσες θέλοντας να αναδείξουν την φτώχεια των μαύρων. Ο Σμιθ φορούσε ένα μαντήλι-σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, ενώ ο Κάρλος είχε ξεκούμπωτο το πάνω μέρος της φόρμας του, τιμώντας όλους τους Αμερικανούς εργάτες και φορώντας ένα κολιέ με χάντρες “ αφιερωμένο σε όλους τους νεκρούς, από λιντσάρισμα ή κρέμασμα, για τους οποίους κανείς δεν προσευχήθηκε...”
Ο Πίτερ Νόρμαν, όχι μόνο ήταν ενήμερος για τη διαμαρτυρία των συναθλητών του, αλλά ήταν αυτός που έδωσε τη λύση, όταν ο Κάρλος διαπίστωσε ότι είχε ξεχάσει τα γάντια του, στο ολυμπιακό χωριό. Ο Αυστραλός πρότεινε στον ... ξεχασιάρη Τζον, να φορέσει το αριστερό γάντι του Σμιθ, κάτι που έγινε και έτσι ο Κάρλος σήκωσε το αριστερό του χέρι, που ήταν αντίθετος με τον παραδοσιακό χαιρετισμό της “Μαύρης δύναμης”. Και οι τρεις φορούσαν μια κονκάρδα της ολυμπιακής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που είχε ιδρύσει ο κοινωνιολόγος Χάρι Έντουαρντς, ο οποίος μάλιστα, είχε προτείνει στους μαύρους αθλητές να μποϊκοτάρουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Μόλις ο Μαρκήσιος του Έξετερ, τους έδωσε τα μετάλλια και παίχθηκε ο εθνικός ύμνος των ΗΠΑ, οι δυο μαύροι αθλητές σήκωσαν ψηλά τις γροθιές τους, κατέβασαν το κεφάλι και έμειναν σιωπηλοί.
Ήταν κάτι που λίγοι περίμεναν. Κάποιοι χειροκρότησαν, κάποιοι αποδοκίμασαν. Ο Σμιθ δήλωσε αμέσως μετά: “Αν νικήσω θα είμαι ένας Αμερικανός και όχι μαύρος. Αν κάνω κάτι κακό, θα βγουν και θα πουν ότι είμαι ένας νέγρος. Είμαστε μαύροι και είμαστε περήφανοι γι αυτό. Η μαύρη Αμερική θα καταλάβει τι κάναμε σήμερα”.
Οι ναζί δεν τον είχαν ενοχλήσει...
Αυτή που δεν κατάλαβε, βέβαια, ήταν η ...ΔΟΕ. Η ολυμπιακή επιτροπή των γαλαζοαίματων της οποίας προέδρευε τότε ο Αμερικανός Avery Brundage, αντέδρασε έντονα απαιτώντας από τους Αμερικανούς να αποκλείσουν Σμιθ και Κάρλος. Η ολυμπιακή επιτροπή των ΗΠΑ αρνήθηκε και o Μπράντατζ απείλησε ολόκληρη την αμερικάνικη αποστολή του στίβου. Οι δυο αθλητές αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το ολυμπιακό χωριό, ενώ ήδη οι Αυστραλοί είχαν “τιμωρήσει” με τον ίδιο τρόπο τον Νόρμαν.
Ο Μπράντατζ πριν αναλάβει την προεδρία της ΔΟΕ, ήταν επικεφαλής της αμερικάνικης ολυμπιακής επιτροπής. Το 1936 δεν είχε κανένα πρόβλημα με τους ναζιστικούς χαιρετισμούς των Γερμανών. Είχε παντρευτεί, άλλωστε μια Γερμανίδα πριγκίπισσα. Το 1972, σαν πρόεδρος της ΔΟΕ, και μετά την τραγωδία με την δολοφονία των 11 ισραηλινών αθλητών, από την τρομοκρατική οργάνωση “Μαύρος Σεπτέμβρης” είχε πει: “Η πολιτική δεν πρέπει να εμπλέκεται με τον αθλητισμό. Οι αγώνες πρέπει να συνεχιστούν”
Ο πρόεδρος της ΔΟΕ ήταν Αμερικανός, παντρεμένος με Γερμανίδα πριγκίπισσα. Το 1936 δεν τον είχαν ενοχλήσει οι ναζιστικοί χαιρετισμοί. Το 1972 αποφάσισε να συνεχιστούν οι αγώνες παρά την δολοφονία των 11 Ισραηλινών. Το 1968 έγινε έξαλλος βλέποντας τον χαιρετισμό των δυο μαύρων...
Η πολιτική δεν πρέπει να εμπλέκεται με τον αθλητισμό. Πόσες φορές το έχετε ακούσει. Αυτό, που παραλείπεται τεχνηέντως είναι το δεύτερο μισό. Κι όσοι αθλητές εμπλέκονται με την πολιτική, σταματάνε τον αθλητισμό. Σμιθ και Κάρλος, πέρασαν τα πάνδεινα, από τον στίβο πέρασαν στο αμερικάνικο ποδόσφαιρο και χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να αρχίσει να αναγνωρίζεται η προσφορά και η συμβολική σημασία της κίνησής τους πάνω στο βάθρο των νικητών. Είχαν, όμως, ήσυχη τη συνείδησή τους. Και εκατομμύρια αφροαμερικανοί στην Αμερική πήραν θάρρος και έμπνευση από τον περίφημο χαιρετισμό τους.
Ο Νόρμαν, όμως; “Με το που επέστρεψε στην πατρίδα, ήξερε ότι ήταν στο στόχαστρο. Όλοι τον μισούσαν” αποκάλυψε σε μια συνέντευξή του στο CNN ο ανιψιός του Μάθιου Νόρμαν, δημιουργός του ντοκιμαντέρ “Salute” που είναι αφιερωμένο στη ζωή του θείου του, αμέσως μετά τον τελικό του 1968 και τη δύσκολη ζωή που ακολούθησε, μέχρι τον θάνατό του το 2006.
Ο Αυστραλός σπρίντερ είχε φορέσει την κονκάρδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, απαντώντας ουσιαστικά στην “Λευκή Αυστραλία”, της επίσημης πολιτικής της μακρινής χώρας για το μεταναστευτικό πρόβλημα. Κονκάρδες του στυλ “η Αυστραλία για τους Αυστραλούς” και άλλα τέτοια γραφικά, συγκροτούσαν μια πολιτική με πολύ αυστηρούς περιορισμούς στην μετανάστευση των μη-λευκών και ιδιαίτερα των ιθαγενών. Οι Αβορίγινες ήταν σε συστηματικό διωγμό. Μέχρι το ξεκίνημα της δεκαετίας του 70, το αυστραλιανό κράτος είχε το δικαίωμα να παίρνει τα παιδιά από τους φυσικούς γονείς και να τα δίνει για υιοθεσία σε λευκά ζευγάρια. Όπως και στις ΗΠΑ, έτσι και στην Αυστραλία, οι διαδηλώσεις ήταν καθημερινές...
“Πολλοί στην Αμερική δεν το γνωρίζουν, αλλά ο Πίτερ Νόρμαν θα μπορούσε να γίνει μια μεγάλη μορφή των Ολυμπιακών Αγώνων” συνέχισε ο ανιψιός του, εξηγώντας: “Ήταν ο πέμπτος πιο γρήγορος στον κόσμο στα 200 μέτρα, ενώ ο χρόνος του ήταν ρεκόρ Κοινοπολιτείας για αρκετά χρόνια. Παρόλα αυτά δεν του επέτρεψαν να πάει στο Μόναχο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972 (έπιασε δεκατρείς φορές τα όρια για να πάρει μέρος). Θα μπορούσε να πάρει ακόμη και το χρυσό μετάλλιο. Υπέφερε, μέχρι την ημέρα που πέθανε”.
Ποιος ήταν ο Πίτερ Νόρμαν; Γεννημένος το 1942, μεγάλωσε σε μια εργατική συνοικία της Μελβούρνης. Τα οικονομικά της οικογένειάς του δεν του επέτρεπαν να ασχοληθεί με το αυστραλέζικο ποδόσφαιρο. Όταν ο πατέρας του, δανείστηκε ένα μεταχειρισμένο ζευγάρι σπάικς, βρήκε το άθλημα που του ταίριαζε. Ήταν, έτσι κι αλλιώς, πολύ γρήγορος. Φτάνοντας στο Μεξικό, για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αισθανόταν περίεργα.
Ήταν ο πέμπτος πιο γρήγορος στον κόσμο στα 200 μέτρα, ενώ ο χρόνος του ήταν ρεκόρ Κοινοπολιτείας για αρκετά χρόνια. Παρόλα αυτά δεν του επέτρεψαν να πάει στο Μόναχο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972 (έπιασε δεκατρείς φορές τα όρια για να πάρει μέρος). Θα μπορούσε να πάρει ακόμη και το χρυσό μετάλλιο. Υπέφερε, μέχρι την ημέρα που πέθανε
Θα έτρεχε για πρώτη φορά σε ολυμπιακού επιπέδου, στίβο. Από την άλλη υπήρχε και το υψόμετρο, που διευκόλυνε τους σπρίντερ να τρέχουν πιο γρήγορα. Ο ίδιος υποστήριζε ότι στο Μεξικό είχε διευρύνει τον διασκελισμό του κατά τέσσερις ίντσες.
Στην αρχή, οι Αμερικανοί δεν του έδιναν σημασία, όταν όμως σε μια από τις προκριματικές σειρές έκανε ολυμπιακό ρεκόρ (20:17), άρχισαν να τον προσέχουν: “Όταν τον πρωτοείδα, είπα ποιος είναι αυτός ο μικρούλης” θυμήθηκε στο ντοκιμαντέρ “Salute” ο Τζον Κάρλος. Η κούρσα του στον τελικό ήταν καταπληκτική.
Οι δυο Αμερικανοί είχαν ήδη αποφασίσει να κάνουν την συμβολική τους κίνηση πάνω στο βάθρο των νικητών. Ο Νόρμαν δεν είχε αποφασίσει αν θα τους συμπαραστεκόταν. Μπήκε, όμως, στην όλη διαδικασία όταν ο Κάρλος ξέχασε τα γάντια του και τους πρότεινε να φορέσουν από ένα. Ο Αυστραλός σπρίντερ, ζήτησε από ένα Αμερικανό αθλητή της κωπηλασίας μια κονκάρδα από την ολυμπιακή οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ώστε να τη φορέσει σε ένδειξη αλληλεγγύης στους Σμιθ και Κάρλος.
Ήταν ο Πολ Χόφμαν, που αργότερα εξομολογήθηκε: “Ήρθε και με ρώτησε, αν έχω ένα απ' αυτά τα σηματάκια. Ένας λευκός Αυστραλός ήρθε και μου ζήτησε κονκάρδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να του δώσουμε οπωσδήποτε. Είχα μια, τη δική μου, την έβγαλα και του την έδωσα...”
Ο Νόρμαν και οι δυο μαύροι αθλητές τράβηξαν τον δρόμο προς το βάθρο. Τον δρόμο προς την αθανασία, αλλά και το προσωπικό τους μαρτύριο: “Δεν μπορούσα να δω τι ακριβώς συμβαίνει. Ήξερα το σχέδιό τους, αλλά δεν τους είδα. Στην αρχή άκουσα κάποιον να τραγουδάει τον εθνικό ύμνο των ΗΠΑ και μετά το στάδιο σώπασε...” διηγήθηκε ο Νόρμαν για το πως έζησε την απονομή. Ήταν η τελευταία του επαφή με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Δεν του επέτρεψαν να τρέξει ξανά: “Έπιασα το όριο για τα 200 μέτρα, 13 φορές. Άλλες πέντε φορές το πέτυχα στα 100μ, αλλά δεν με άφησαν να πάω στο Μόναχο. Το ήθελα πάρα πολύ...”
Ξεχασμένος στην πατρίδα του
Όταν αποκλείστηκε από την αποστολή για το Μόναχο, αποφάσισε να εγκαταλείψει τον κλασικό αθλητισμό και ασχολήθηκε αποκλειστικά με το αυστραλέζικο ποδόσφαιρο, παίζοντας 67 αγώνες με την West Brunwick μεταξύ 1972 και 1977 πριν γίνει προπονητής (το 1978) στην ομάδα κάτω των 19 ετών.
Στον ελεύθερο χρόνο του δεν σταμάτησε να τρέχει, αλλά το 1985 (σε ηλικία 43 ετών) έπαθε γάγγραινα μετά τον τραυματισμό του στον αχίλλειο τένοντα. Παραλίγο να χάσει τελείως το πόδι του. Η κατάθλιψη έφερε πολύ αλκοόλ και ηρεμιστικά. Η ζωή ενός Ολυμπιονίκη που είχε πάρει ασημένιο μετάλλιο καταστρεφόταν...
Δεν θα του επέτρεπαν να ξαναβρεθεί στον στίβο. Ακόμη κι όταν, 28 χρόνια αργότερα, το Σίδνεϊ διοργάνωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες παρέμενε ένας ξεχασμένος άνθρωπος.
Οι Αυστραλοί τον ξέχασαν και το 2000 στο Σίδνεϊ, όταν θεώρησαν ότι τιμήθηκε δεόντως καθώς έδωσε το παρών στην παρουσίαση της ολυμπιακής ομάδας του πινγκ-πονγκ! Λίγες μέρες αργότερα, ο Μάικλ Τζόνσον τον καλούσε στο πάρτι των γενεθλίων του, τον αγκάλιαζε και του έλεγε ότι ήταν ένας από τους ήρωες των παιδικών του χρόνων
Αν και η ολυμπιακή επιτροπή της Αυστραλίας υποστήριξε το αντίθετο. Στην επίσημη απάντησή της σχολίαζε ότι “δεν είναι σίγουρη για τους λόγους που αποκλείστηκε από το Μόναχο το 1972” και υποστήριξε ότι τιμήθηκε όπως του άρμοζε, καθώς ήταν παρών στην ανακοίνωση της αυστραλέζικης ομάδας πινγκ-πονγκ στην Μελβούρνη. Ο κορυφαίος σπρίντερ της Αυστραλίας τιμήθηκε ... στην επιτραπέζια αντισφαίριση; Μας δουλεύετε κύριοι της Αυστραλίας;
Κάποιοι, πάντως, τον θυμήθηκαν. Οι Αμερικανοί, που μετά από τρεις δεκαετίες είχαν ξεπεράσει τα φαντάσματα των ρατσιστών, όταν διαπίστωσαν ότι ο Νόρμαν δεν είχε προσκληθεί να παρακολουθήσει τους αγώνες, τον έκαναν μέλος της δικής τους αποστολής και τον πήραν μαζί τους στο Σίδνεϊ. Ο Μάικλ Τζόνσον τον προσκάλεσε στο πάρτι γενεθλίων. Τον αγκάλιασε και του είπε ότι ήταν ένας από τους ήρωες των παιδικών του χρόνων.
Το 2008 στις κινηματογραφικές αίθουσες της Αυστραλίας προβλήθηκε η ταινία “Salute”. Η επιτυχία της ήταν τεράστια, κόπηκαν χιλιάδες εισιτήρια. Πολλοί Αυστραλοί άκουγαν για πρώτη φορά την ιστορία του. Ήταν ένα είδος δικαίωσης, αλλά ο Πίτερ Νόρμαν δεν ζούσε για να τη βιώσει. Είχε αφήσει την τελευταία του πνοή από καρδιακή προσβολή το 2006.
Η αναγνώριση μετά θάνατον
Στην κηδεία του, το φέρετρο σήκωσαν με σεβασμό και όλη τη δύναμη της τεράστιας ψυχής τους, ο Τόμι Σμιθ και ο Τζον Κάρλος. Ίσως γιατί εκείνη τη στιγμή θυμόνταν τις σκηνές πριν από την απονομή, όταν ο κάλεσαν το Νόρμαν να συμμετέχει στην διαμαρτυρία τους. Ο δημοσιογράφος Μάρτιν Φλάναγκαν τις περιέγραψε αρκετά χρόνια αργότερα: “Τον ρώτησαν αν πιστεύει στα ανθρώπινα δικαιώματα. Είπε ναι. Τον ρώτησαν αν πιστεύει στον Θεό. Ο Νόρμαν, που είχε οικογενειακές καταβολές από τον Στρατό της Σωτηρίας, είπε πως πιστεύει πάρα πολύ. Του είπαν “ξέρουμε πως αυτό που πάμε να κάνουμε είναι ανώτερο από κάθε αθλητικό επίτευγμα”. Απάντησε “είμαι μαζί σας” και έφυγαν για το βάθρο...”
Ο Κάρλος τον χαρακτήρισε “μοναχικό στρατιώτη” προσθέτοντας: “Δεν υπάρχει άλλος Αυστραλός, που θα έπρεπε να τιμηθεί, να αναγνωριστεί και να τιμηθεί περισσότερο από τον Πίτερ Νόρμαν. Για τον χαρακτήρα του, για τον ουμανισμό του, τη δύναμή του αλλά και την θέλησή του να γίνει θυσία προς όφελος της δικαιοσύνης”
Ο Τόμι Σμιθ είπε στο CNN:
“Πλήρωσε το τίμημα. Αυτός ήταν ο Πίτερ Νόρμαν που ύψωσε το ανάστημά του όχι για να βοηθήσει τον Τόμι Σμιθ και τον Τζον Κάρλος, αλλά να υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Απλά έτυχε να είναι ένας λευκός. Ένας λευκός Αυστραλός, που στάθηκε ανάμεσα σε δυο μαύρους. Και οι τρεις πίστευαν στο ίδιο πράγμα”.
Το 2008 ο Σμιθ είχε μιλήσει στο ΒΗΜagazino και τον Απόστολο Μαγγηριάδη. Στην ερώτηση για τον Πίτερ Νόρμαν είχε δηλώσει: “Ξέρετε, ο Πίτερ Νόρμαν πέθανε πριν από δύο χρόνια και τόσο εγώ όσο και ο Τζον ταξιδέψαμε στην Αυστραλία και σταθήκαμε δίπλα στο φέρετρό του. Ο Νόρμαν εκείνες τις στιγμές έδειξε τη δική του ευαισθησία για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φόρεσε μια κονκάρδα που του έδωσε ο Τζον Κάρλος θέλοντας να επισημάνει ότι συμφωνεί με την κίνησή μας. Πίσω στο 1954 οι μαύροι δεν μπορούσαν να αποκτήσουν υπηκοότητα στην Αυστραλία. Ο Πίτερ λοιπόν στάθηκε στο ύψος του. Στάθηκε στα δικά του πόδια, όχι στα πόδια του Τόμι ή του Τζον, σύμφωνα με τις δικές του αντιλήψεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα”
Ο Πίτερ Νόρμαν δεν έζησε για να μάθει ότι οι Αμερικανοί έδωσαν το όνομά τους στην ημέρα του κλασικού αθλητισμού στις ΗΠΑ.
Δεν έζησε για να ακούσει και την δημόσια συγγνώμη που του απεύθυνε η ομοσπονδιακή βουλή της Αυστραλίας στις 11 Οκτωβρίου του 2012, η οποία:
“Αναγνώρισε τα εξαιρετικά αθλητικά του επιτεύγματα, με το ασημένιο μετάλλιο που κατέκτησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού το 1968 στα 200μ, με χρόνο 20:06, που αποτελεί ακόμη εθνικό ρεκόρ για την Αυστραλία.
Παραδέχθηκε τη γενναιότητα του να φορέσει την κονκάρδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο βάθρο των νικητών και σε ένδειξη αλληλεγγύης στους Αφρο-αμερικανούς αθλητές Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, που έκαναν τον χαιρετισμό της “μαύρης δύναμης”.
Ζήτησε συγγνώμη από τον Πίτερ Νόρμαν για το λάθος της Αυστραλίας να μη τον συμπεριλάβει στην αποστολή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972, παρά την πρόκρισή του.
Έστω και καθυστερημένα αναγνώρισε τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε ο Πίτερ Νόρμαν στην καταπολέμηση του ρατσιμού.
Και ζήτησε συγγνώμη την μεταχείριση της οποίας έτυχε, αμέσως μετά την επιστροφή του από το Μεξικό αλλά και την αδυναμία της να αναγνωρίσει την εμπνευσμένη προσωπικότητά του, πριν το θάνατό του το 2006”.
Ναι, δεν πρόλαβε να τα ζήσει όλα αυτά. Πρόλαβε, όμως, να κάνει κάτι που ελάχιστοι άνθρωποι το έχουν καταφέρει. Πάνω στο βάθρο των νικητών, με το ασημένιο μετάλλιο στο στήθος, με δυο γροθιές πίσω του υψωμένες. Κι αυτός, με ένα ελαφρύ μειδίαμα να κοιτάζει μπροστά. Στο μέλλον, που ο ίδιος δεν έζησε, αλλά ήρθε...
Δείτε το trailer της ταινίας Salute
Δείτε το trailer της ταινίας Salute
Πηγές:
cnn.com: The third man: The forgotten Black Power hero
tovima.gr: Τόμι Σμιθ Black power
Wikepedia
AP Photo/File
* Αναδημοσίευση από το Longform του Γιάννη Φιλέρη
Πηγή: sport24
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου