Ξέρουμε τι Παράγουμε και Εξάγουμε;

του Περικλή Γκόγκα*

Τι Πιστεύουμε

Συνηθίζουμε να ακούμε ότι «η Ελλάδα δεν παράγει τίποτα». Στην καλύτερη περίπτωση όταν δεν φτάνουμε σε αυτόν τον επικίνδυνο μηδενισμό, θα ακούσουμε, θα λέμε και θα αναπαράγουμε άκριτα την άποψη ότι «η Ελλάδα είναι μία αγροτική χώρα». Μάλιστα, γίνεται, αν όχι επικίνδυνο, τουλάχιστον παράξενο και ενοχλητικό, όταν αυτή την άποψη αναπαράγουν σε κάθε ευκαιρία οι βουλευτές και οι κυβερνώντες μας. Οι άνθρωποι δηλαδή που έχουμε εκλέξει για να δώσουν λύσεις στα προβλήματα της χώρας και να τη βοηθήσουν να αναπτυχθεί και να προχωρήσει στο μέλλον σε ένα πολύ ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Όταν όμως ούτε αυτοί οι ίδιοι δεν γνωρίζουν τα προβλήματα αλλά και τα πλεονεκτήματα της χώρας μας, πώς περιμένουμε να δώσουμε λύσεις για τα πρώτα και να βασιστούμε στα δεύτερα για την επιτυχημένη ανάπτυξή μας;

Το σχετικό παράδειγμα που δίνω στους φοιτητές μου είναι το εξής: αν εγώ προσωπικά (που αν με ακούσετε θα καταλάβετε ότι δεν έχω καθόλου ταλέντο στο τραγούδι) πιστεύω ότι είμαι πολύ καλός τραγουδιστής και προσπαθήσω να κάνω καριέρα σε αυτό, θα αποτύχω. Όσο και αν προσπαθήσω, όσα χρήματα και αν ξοδέψω για μαθήματα και σπουδές στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, ποτέ δεν θα γίνω καλός και η καριέρα μου θα είναι προβληματική. Όσο δεν καταλαβαίνω ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα (η έλλειψη ταλέντου) ποτέ δεν θα καταφέρω να βρω κάτι άλλο στο οποίο είμαι πραγματικά καλός και όπου θα μπορέσω να κάνω μια αποδοτική και ανταγωνιστική καριέρα. Το ίδιο συμβαίνει και με την χώρα μας.

Θυμάμαι ακόμα από την εποχή που πήγαινα στο σχολείο, να ακούω από τους καθηγητές μου για την αγροτική Ελλάδα με την γεωργία και την κτηνοτροφία της. Είναι διάχυτη η άποψη ότι η Ελλάδα είναι αγροτική χώρα. Είναι όμως πραγματικά έτσι; Είναι η Ελλάδα αγροτική χώρα; Πόσο σημαντικός είναι τελικά ο πρωτογενής τομέας στην οικονομία μας;

Για να δούμε λοιπόν ποια είναι η πραγματικότητα. Και θα το δούμε όχι διαισθητικά και με βάση τι ακούμε και πιστεύει ο κόσμος, αλλά με αριθμούς και στατιστικά στοιχεία.

Η Πλευρά της Παραγωγής: το ΑΕΠ

Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), μετρά το σύνολο των αγαθών που παράγεται μέσα στην χώρα στην διάρκεια ενός έτους. Το ΑΕΠ το διακρίνουμε σε προϊόν του: α) πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία κλπ.), β) δευτερογενή τομέα (βιοτεχνία, βιομηχανία) και γ) τριτογενή τομέα (υπηρεσίες). Τα δεδομένα για για το ΑΕΠ στην χώρα μας, ανά τομέα παραγωγής και για τα έτη 2010 (πριν την κρίση) και 2014 (μέσα στην κρίση) φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.

Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή

Τι παρατηρούμε από τον πίνακα αυτό:

• Το ΑΕΠ μας μειώθηκε στα τέσσερα πρώτα χρόνια της κρίσης κατά 16,6%, μία πολύ σημαντική μεταβολή για τα διεθνή δεδομένα σε περίοδο ειρήνης.
• Παρόλες τις αλλαγές που έχουν γίνει με την εμφάνιση της κρίσης, παρατηρούμε ότι το ΑΕΠ που παράγεται από κάθε τομέα της οικονομίας μας δεν μεταβλήθηκε σημαντικά ως ποσοστό του συνολικού ΑΕΠ. Ο πρωτογενής τομέας παρέμεινε σταθερός στο 3,3%, ο δευτερογενής μειώθηκε από 15,2% στο 12,0% και το τριτογενής αύξησε την συμμετοχή του από 81,5% σε 84,6%.
• Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί μόλις το 3,3% του ΑΕΠ μας. Δηλαδή, από τα €100 παραγωγής και εισοδήματος που δημιουργούνται στην ελληνική οικονομία, μόλις τα €3,30 προέρχονται από τον πρωτογενή τομέα. Άρα, κάθε άλλο παρά αγροτική μπορεί να είναι μία χώρα με αυτό το μέγεθος του πρωτογενή τομέα. Υπενθυμίζεται ότι ο τομέας αυτός εκτός από την γεωργία και την κτηνοτροφία, περιλαμβάνει την αλιεία, την δασοκομία, τα ορυκτά, κλπ.
• Η βιομηχανία και βιοτεχνία (δευτερογενής τομέας) είναι το 2010 μεγαλύτερος κατά 4,6 φορές του πρωτογενή και 3,6 φορές το 2014.
• Ο τομέας των υπηρεσιών είναι αντίστοιχα το 2010 και το 2014 μεγαλύτερος κατά 24,6 και 25,6 φορές του πρωτογενή.

Η Ελλάδα είναι μια δυναμική οικονομία και έτσι τα παραγωγικά της δεδομένα καθώς αναπτύσσεται αλλάζουν σημαντικά στην διάρκεια του χρόνου. Η διαχρονική εξέλιξη της συμμετοχής του κάθε τομέα παραγωγής στην ελληνική οικονομία παρουσιάζεται στο παρακάτω διάγραμμα για την περίοδο από το 1970 μέχρι το 2016. 

Το 1970 ο πρωτογενής τομέας ήταν ο σημαντικότερος της ελληνικής οικονομίας και αντιπροσώπευε το 14% του ΑΕΠ. Οι υπηρεσίες ήταν δεύτερες με 10% και η μεταποίηση τρίτη με 9%. Οι κατασκευές στην τέταρτη θέση με 7% και διάφορες άλλες βιομηχανίες (παραγωγή ρεύματος, νερού, ορυχεία, λατομεία, κλπ.) είχαν ένα 2%. Ακόμα και τότε όμως το σύνολο του δευτερογενή τομέα (άθροισμα της μεταποίησης συν κατασκευές συν υπόλοιπη βιομηχανία) έφτανε το 18%. Επομένως ακόμα και 50 σχεδόν χρόνια πριν η Ελλάδα ήταν περισσότερο βιομηχανική παρά αγροτική χώρα. Από τότε ο πρωτογενής τομέας γνώρισε σημαντική μείωση και το 1975 τόσο η μεταποίηση όσο και οι υπηρεσίες τον ξεπέρασαν ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Να σημειώσουμε εδώ ότι ο τομέας των υπηρεσιών περιλαμβάνει υπηρεσίες όπως: μεταφορές, εμπόριο, τραπεζικές, ασφαλιστικές, δικηγόρους, γιατρούς, μηχανικούς, τουρισμό, κλπ.

Επιπλέον, αν συνδυάσουμε το παραγόμενο προϊόν του πρωτογενή τομέα με την απασχόληση σε αυτόν τα στοιχεία δείχνουν ότι διαχρονικά το παραγόμενο προϊόν ανά εργαζόμενο (παραγωγικότητα) υπολείπεται σημαντικά των άλλων τομέων της ελληνικής οικονομίας. Αυτό φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα.

Η Πλευρά των Εξαγωγών

Ας δούμε τώρα και την πλευρά των εξαγωγών. Το ΑΕΠ δείχνει τα παράγουμε μέσα στην χώρα μας, ενώ οι εξαγωγές δείχνουν ποια από τα προϊόντα που παράγουμε στην Ελλάδα έχουν ζήτηση από το εξωτερικό και προφανώς είναι ανταγωνιστικά στην διεθνή αγορά. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η κατάταξη των 20 σημαντικότερων εξαγώγιμων προϊόντων της Ελλάδας κατά το 2015.

Με σκίαση παρουσιάζονται τα βιομηχανικά προϊόντα και χωρίς σκίαση τα προϊόντα του πρωτογενή τομέα.

Παρατηρούμε ότι:

• Το 82,17% των εξαγωγών μας είναι βιομηχανικά προϊόντα όπως προϊόντα πετρελαίου, φάρμακα, κινητά τηλέφωνα, τάμπλετς και υπολογιστές, σωλήνες τσιγάρα, κλπ.
• Τα «εμπιστευτικά προϊόντα» του πίνακα αποτελούν προϊόντα υψηλής τεχνολογίας που έχουν να κάνουν με την στρατιωτική βιομηχανία, τις τηλεπικοινωνίες και άλλα προϊόντα που δεν κατονομάζονται αναλυτικά για διάφορους λόγους.
• Το προϊόντα του πρωτογενή τομέα είναι το 17,83% των συνολικών εξαγωγών μας. Μάλιστα, πολλά από αυτά δεν είναι καθαρά προϊόντα του τομέα αυτού καθώς έχουν υποστεί σημαντική επεξεργασία στην βιομηχανία, όπως τα καπνά, τα ροδάκινα σε κομπόστα, τα τυριά, το βαμβάκι, κλπ.
• Μια περεταίρω ανάλυση των δεδομένων δείχνει ακόμα ότι εξάγουμε 431% περισσότερα προϊόντα υψηλής και μέσης τεχνολογίας και 162% περισσότερα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας από ότι αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα.

Συμπέρασμα

Επομένως σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, σήμερα κάθε άλλο παρά αγροτική χώρα είναι η Ελλάδα. Έπαψε να είναι αγροτική σχεδόν 50 χρόνια πριν και πλέον σύμφωνα με όλες τις διεθνείς κατατάξεις (ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα) είναι μία «αναπτυγμένη βιομηχανική οικονομία». Δεν είναι ούτε αγροτική και ούτε φυσικά και υπανάπτυκτη ή αναπτυσσόμενη. Καλό θα ήταν βέβαια να το γνωρίζουμε αυτό και εμείς αλλά και κυρίως οι κυβερνήσεις μας.

* Ο Περικλής Γκόγκας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Πηγή huffingtonpost.gr