Του Μωυσή Λίτση
Με πρωτοφανή καταστολή, κατάσχεση προεκλογικού υλικού, απειλές κατά δημάρχων και εκδοτών, περιορισμό της δημοσιονομικής αυτονομίας και απειλές για κατάργηση πλήρως της θεσμοθετημένης από το 1979 αυτονομίας της Καταλονίας, αντιμετωπίζει η Μαδρίτη την διεξαγωγή του καταλανικού δημοψηφίσματος για την απόσχιση από το ισπανικό κράτος, την 1η Οκτωβρίου.
Οι εξελίξεις αυτές φέρνουν στο νου τις «Μέρες του ‘36», τότε που οι στρατιές του Φράνκο, ισοπέδωναν τη νεαρή ισπανική δημοκρατία και την αυτόνομη Καταλονία, στην «πρόβα τζενεράλε» για όσα θα ακολουθούσαν λίγα χρόνια μετά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το καταλανικό δημοψήφισμα απειλεί με νέα κατακλυσμικών διαστάσεων κρίση την Ισπανία και την Ευρώπη γενικότερα, με τις πληγές του Brexit να παραμένουν ανοικτές και τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να επιχειρεί να ανορθώσει το καταρρακωμένο ευρωπαϊκό ηθικό και να δώσει νέα ώθηση στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Η αυτόνομη περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας προχωρά στην διεξαγωγή δημοψηφίσματος την 1η Οκτωβρίου, με αίτημα την πλήρη ανεξαρτητοποίησή της από το Ισπανικό Κράτος.
Το δημοψήφισμα αυτό, σε αντίθεση με το προηγούμενο του 2014, έχει χαρακτηριστεί δεσμευτικό από τον Καταλανό πρωθυπουργό Κάρλες Πουτζδεμόν, ο οποίος διακηρύσσει ότι θα προχωρήσει μονομερώς στην ανακήρυξη της καταλανικής ανεξαρτησίας, εφόσον η πλειοψηφία των Καταλανών αποφανθεί υπέρ του «ναι».
Κάτι το οποίο θεωρείται σχεδόν βέβαιο, με δεδομένη την προβλεπόμενη μεγάλη αποχή αφού τα εθνικής εμβέλειας κόμματα του «όχι» σαμποτάρουν την όλη διαδικασία.
Στο δημοψήφισμα του 2014 με τη συμμετοχή κοντά στο 40%, το 80% περίπου των ψηφοφόρων ψήφισε υπέρ της απόσχισης.
Απειλές και πιέσεις
Η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι έχει κηρύξει παράνομη τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος επικαλούμενη το Ισπανικό Σύνταγμα και έχει δώσει εντολή να συλληφθούν οι 712 δήμαρχοι που πρωτοστατούν στη διεξαγωγή του(!), με την αστυνομία να εντέλλεται να κατασχέσει τις 6.000 περίπου κάλπες οι οποίες φέρεται να έχουν αποθηκευτεί σε μυστική τοποθεσία!
H περιβόητη Guardia Civil(Ισπανική Πολιτοφυλακή) προέβη στην κατάσχεση τουλάχιστον 1,3 εκατ. φυλλαδίων και αφισών που τάσσονταν υπέρ του δημοψηφίσματος, έκλεισε 10 ιστοσελίδες που προπαγάνδιζαν το «ναι» και απείλησε Καταλανούς διευθυντές σύνταξης με ποινικές διώξεις αν δημοσιεύσουν διαφημιστικό υλικό σχετικό με το δημοψήφισμα στις εφημερίδες ή τις ιστοσελίδες τους. Η τοπική αστυνομία φέρεται επίσης να έχει προβεί σε κατάσχεση υλικού που σχετίζεται με το δημοψήφισμα.
Η κυβέρνηση της Μαδρίτης προχώρησε σε ένα ακόμη πρωτοφανές βήμα, ανακοινώνοντας την προηγούμενη εβδομάδα ότι αναλαμβάνει η ίδια τη διαχείριση των δημοσιονομικών της Καταλονίας-θα καταβάλει δηλαδή η ίδια απευθείας τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και θα διασφαλίσει τη χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών και την πληρωμή των επιδομάτων-προκειμένου «να εξασφαλίσει ότι δεν θα δοθεί ούτε ένα ευρώ σε παράνομες δραστηριότητες».
Επιπλέον ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Λαϊκού Κόμματος του Μαριάνο Ραχόι Ραφαέλ Χερνάντο και ο υπουργός Δικαιοσύνης Ραφαέλ Καταλά έχουν ζητήσει την ενεργοποίηση του άρθρου 155 του Ισπανικού Συντάγματος.
Το Άρθρο 155 το οποίο περιγράφεται από τα ΜΜΕ ως «πυρηνικό όπλο», ορίζει ότι αν μια περιφερειακή κυβέρνηση «δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το Σύνταγμα, άλλους νόμους ή πράξεις με τρόπο που πλήττει σοβαρά τα γενικότερα συμφέροντα της Ισπανίας, η Κυβέρνηση …μπορεί να αποκτήσει τον έλεγχο της περιφερειακής κυβέρνησης προκειμένου να την υποχρεώσει να τηρήσει τις υποχρεώσεις της ή να υπερασπιστεί το γενικό συμφέρον».
Μέχρι τώρα ουδέποτε έχει γίνει επίκληση του Άρθρου αυτού, καθώς κάτι τέτοιο θα σηματοδοτούσε «πόλεμο» κατά της εκλεγμένης αυτόνομης κυβέρνησης της Καταλονίας.
Αυτονομία με ρίζες...
Η επιθυμία για αυτονόμηση έχει βαθιές ιστορικές και πολιτισμικές ρίζες στην Καταλονία, η οποία έχει δική της γλώσσα και δικά της εθνικά σύμβολα (σημαία κλπ). Την εθνική ημέρα της Καταλονίας (11/09) τιμάται η κατάληψη της Βαρκελώνης το 1714 από τον στρατό του Φιλίππου του Ε’, του πρώτου Ισπανού μονάρχη της δυναστείας των Βουρβόνων.
H Καταλονία εξελίχθηκε σε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο στα μέσα του 19ουαιώνα και από τις αρχές του 20ου ήταν έντονη η παρουσία αναρχικών και σοσιαλιστικών κινημάτων.
Κηρύχθηκε αυτόνομη περιφέρεια με την ανακήρυξη της Ισπανικής Δημοκρατίας το 1931 και βρέθηκε στο επίκεντρο του ισπανικού εμφυλίου την περίοδο 1936-39, με τη δικτατορία του Φράνκο να καταστέλλει βίαια την καταλανική αυτονομία, γλώσσα και πολιτισμό. Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, χορηγήθηκε στην Καταλονία το 1979 αυτονομία με αναγνώριση των Καταλανών ως ξεχωριστής εθνότητας και τα καταλανικά να γίνονται δεύτερη επίσημη γλώσσα μαζί με τα ισπανικά.
To 2006 η Καταλονία απέκτησε ακόμη μεγαλύτερη αυτονομία, την οποία επιχείρησε ωστόσο να ψαλιδίσει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας το 2010, με πρωτοβουλία του Λαϊκού Κόμματος του Μαριάνο Ραχόι, ενισχύοντας τις τάσεις απόσχισης.
Αιτία για την έξαρση ωστόσο του καταλανικού αυτονομιστικού κινήματος δεν είναι άλλη από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και τα ισπανικά δημοσιονομικά προβλήματα που ανέδειξαν το χάσμα μεταξύ περιφέρειας και κέντρου.
Η Καταλονία διαθέτει το 16% του συνολικού πληθυσμού της Ισπανίας, 7,5 εκατ. κάτοικοι, είναι η πλουσιότερη περιφέρεια και συνεισφέρει το 20% του ΑΕΠ καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των ισπανικών εξαγωγών.
Το ονομαστικό ΑΕΠ της υψηλά βιομηχανοποιημένης Καταλονίας ανέρχεται σε 200 δισ. ευρώ (στοιχεία 2014) και είναι το υψηλότερο στην Ισπανία. Το ετήσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανέρχεται σε 27.000 ευρώ σε σύγκριση με 31.000 της περιφέρειας της Μαδρίτης, 30.000 ευρώ της χώρας των Βάσκων και 28.000 της περιφέρειας της Ναβάρας.
Το 2016 οι καταλανικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 2,5% σε σχέση με το 2015 και έφθασαν στα 65,142 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας για έκτη συνεχόμενη χρονιά αύξηση ρεκόρ. Η αύξηση των εξαγωγών της Καταλονίας ήταν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά μεγαλύτερες του μέσου όρου της ευρωζώνης(0,7%) και της ΕΕ(-0,1%) και είναι επίσης μεγαλύτερες από το σύνολο των ισπανικών εξαγωγών(1,7%).
Η Καταλονία ηγείται των ισπανικών εξαγωγών, με 25,6% του συνόλου, πάνω από τη δεύτερη Βαλένθια(11,3%) και την περιοχή της Μαδρίτητς(11,1%). Η Καταλονία ανέρχεται σε 30,4% της συνολικής αύξησης των εξαγωγών του ισπανικού κράτους.
Το 2016 μάλιστα ήταν μία ακόμη χρονιά κατά την οποία συνεχίστηκε η τάση διαφοροποίησης των τελευταίων ετών μεταξύ των πωλήσεων προς την Ισπανία, οι οποίες μειώθηκαν κατά 1,7% πέρυσι σε 38,802 εκατ. ευρώ και τις εξαγωγές προς τον υπόλοιπο κόσμο, οι οποίες αυξήθηκαν σε 2% στα 65,14 εκατ. ευρώ. Οι πωλήσεις προς τον υπόλοιπο κόσμο αντιπροσωπεύουν το 62,7% του συνόλου.
Η πλούσια Καταλονία έχει ωστόσο το μεγαλύτερο χρέος από όλες τις ισπανικές αυτόνομες περιφέρειες, 13,476 εκατ. ευρώ, 38% του συνολικού χρέους των 17 αυτόνομων περιφερειών, με τους Καταλανούς να πληρώνουν περί τα 17 δισ. ευρώ στο ισπανικό κράτος.
Οι Καταλανοί παραπονούνται ότι οι φόροι τους δεν έχουν την ανταπόδοση που θα έπρεπε από την κεντρική κυβέρνηση και ότι η οικονομική τους αυτονομία είναι ασθενέστερη ακόμη και απ’ αυτήν της Χώρας των Βάσκων.
Η οικονομική απόσταση που χωρίζει την Βαρκελώνη από τη Μαδρίτη, φαίνεται να έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του εθνικού αισθήματος των Καταλανών και της διάθεσης για ολοκληρωτική απόσχιση από την Ισπανία.
Η επόμενη μέρα
Το μεγάλο ερώτημα είναι το τι θα γίνει την επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος.
Θα προκηρύξει η περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας την ανεξαρτησία της, όπως έχει υποσχεθεί, ή θα αναδιπλωθεί επιχειρώντας να εκμαιεύσει περισσότερες εξουσίες από την Μαδρίτη με όπλο το «ναι»;
Πως θα αντιδράσει το ισπανικό κράτος και η κυβέρνηση Ραχόι, η οποία ακολουθεί ήδη σκληρή στάση, με το φάντασμα των ημερών του ’36 να απειλεί να βυθίσει την Ισπανία σε μία πρωτοφανή πολιτική κρίση;
Πως θα αντιδράσουν άλλες περιφέρειες της Ισπανίας, όπως για παράδειγμα η χώρα των Βάσκων, στην οποία επί χρόνια δρούσε δυναμικό ένοπλο αυτονομιστικό κίνημα(ΕΤΑ);
Ήδη στη χώρα των Βάσκων γίνονται διαδηλώσεις συμπαράστασης στο αίτημα των Καταλανών για ανεξαρτησία.
Ποια επίπτωση θα έχει στις διαθέσεις και άλλων λαών να αυτονομηθούν, όπως π.χ. η Σκωτία, η οποία φιλοδοξεί επίσης να προβεί σε νέο δημοψήφισμα για απόσχιση από το Ηνωμένο Βασίλειο;
Όπως μάλιστα στην περίπτωση της Σκωτίας, που οι οπαδοί της απόσχισης θέλουν να φύγουν από το Λονδίνο αλλά να έλθουν κοντύτερα στις Βρυξέλλες, εξετάζοντας το ενδεχόμενο να ενταχθεί η Σκωτία ως ανεξάρτητο κράτος, την ώρα που η Βρετανία αποχωρεί, έτσι και στην Καταλονία, η απόσχιση από τη Μαδρίτη συνδυάζεται με την επιθυμία παραμονής-ένταξης στην ΕΕ.
Ο ίδιος ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, προέβη πρόσφατα σε μία διφορούμενη δήλωση στοEuronews. Ο Γιούνκερ είπε ότι σε περίπτωση ανεξαρτητοποίησης, η Καταλονία θα πρέπει να αιτηθεί εκ νέου την ένταξή της στην ΕΕ, δήλωση που θεωρήθηκε έμμεση αναγνώριση της διαδικασίας του καταλανικού δημοψηφίσματος.
Ο Γιούνκερ βέβαια με νεώτερη δήλωση προσπάθησε να ανασκευάσει…
Όλα αυτά δείχνουν την κρισιμότητα του καταλανικού δημοψηφίσματος και το πώς αυτό μπορεί να αποδειχθεί καταλύτης για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η συνέχεια επί της οθόνης…
Πηγές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου