Στα πρόθυρα νέας κρίσης*

Το Ποντίκι

του Μιχάλη Λαγάνη

«Εξαιρετικά ανησυχητικός ο κίνδυνος πρόκλησης βίας»

Περισσότεροι από 24.000 άνθρωποι, ανάμεσά τους χιλιάδες παιδιά, έχουν χάσει τη ζωή τους στη Μεσόγειο από το 2014, στην προσπάθειά τους να φθάσουν στην Ευρώπη από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι θυσιάστηκαν προκειμένου να κάνουν πραγματικότητα το όνειρο για μια καλύτερη ζωή, να ξεφύγουν από εμφύλιους πολέμους, θρησκευτικές και φυλετικές διώξεις ή την ανέχεια, που μαστίζουν τις πατρίδες που άφησαν πίσω.

 

Τον παραπάνω τραγικό απολογισμό έδωσε στη δημοσιότητα πριν από λίγες ημέρες ο ΙOM (International Organization for Migration - Παγκόσμιος Οργανισμός Μετανάστευσης) σε μια προσπάθεια να αποτυπώσει τις συνέπειες της αποτυχημένης πολιτικής της διεθνούς κοινότητας όσον αφορά την αντιμετώπιση της μεγαλύτερης μεταναστευτικής κρίσης μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

 

Σύμφωνα με τον ΙΟΜ, ο αριθμός των θυμάτων στη Μεσόγειο αυξήθηκε ραγδαία τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, μετά την υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας, για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών από τα παράλια της Μ. Ασίας, που έστρεψε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες στο να επιχειρήσουν το πέρασμα στην Ευρώπη από το Λιβυκό Πέλαγος με προορισμό τα νησιά της Σικελίας. 

 

Επιπλέον την περασμένη Δευτέρα ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες Φιλίπο Γκράντι απηύθυνε εκ νέου έκκληση για την επίσπευση των διαδικασιών παροχής ασύλου και μετεγκατάστασης για τουλάχιστον 40.000 «ευάλωτους» πρόσφυγες και μετανάστες από 15 χώρες της Αφρικής, οι οποίοι παραμένουν εγκλωβισμένοι σε πρόχειρους καταυλισμούς.

 

Ο Γκράντι επισήμανε πως μόλις το 6% (6.700 άτομα) των ανθρώπων που αιτήθηκαν παροχής ασύλου έχουν μετεγκατασταθεί, την ώρα που περισσότεροι από 277.000 παραμένουν μετέωροι. 

 

Αυξητική τάση στο Αιγαίο 

Εν τω μεταξύ εντύπωση προκαλούν τα εβδομαδιαία στατιστικά στοιχεία του ΙΟΜ, που αποτυπώνουν τον αριθμό των νέων αφίξεων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τη Νότια Ιταλία. Πρώτη φορά μέσα στη φετινή χρονιά, τις δύο πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου, ο αριθμός των αφίξεων προσφύγων και μεταναστών από τα παράλια της Μικράς Ασίας ξεπέρασαν τις αφίξεις στην Ιταλία από το Λιβυκό Πέλαγος. Το διάστημα 1-6 Σεπτεμβρίου ο αριθμός αφίξεων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ανήλθαν στις 1.050, έναντι 458 στη Λαμπεντούζα από τη Λιβύη. 

 

Μάλιστα το διάστημα 8-11 Σεπτεμβρίου σκάφη του Λιμενικού πραγματοποίησαν 378 διασώσεις προσφύγων και μεταναστών – κυρίως από Συρία, Ιράκ και Αφγανιστάν – σε οκτώ περιστατικά στη Λέσβο τη Χίο και την Κω.

 

«Καμπανάκι» από την Αρμοστεία

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) ανησυχεί για την επιδεινούμενη κατάσταση στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Ο αυξημένος αριθμός νέων αφίξεων τον Αύγουστο ασκεί πίεση στις υπερπλήρεις δομές υποδοχής και παρεμποδίζει τις προσπάθειες για τη βελτίωση των συνθηκών.

 

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο και τη Λέρο, που έχουν δεχθεί τον μεγαλύτερο αριθμό αφίξεων, μεταξύ των οποίων πολλά παιδιά. Οι περισσότεροι από τους μισούς νεοαφιχθέντες προέρχονται από τη Συρία και το Ιράκ, που μαστίζονται από τις συγκρούσεις. Τον Αύγουστο σημειώθηκαν 3.695 αφίξεις σε σύγκριση με τις 2.249 του Ιουλίου.

 

Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος μέχρι σήμερα, η Υ.Α. απευθύνει έκκληση για πιο δυναμική δράση, ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες στους χώρους υποδοχής. Καλεί επίσης για την επείγουσα αποστολή επιπλέον προσωπικού, ιδίως για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών υγείας, ψυχοκοινωνικής στήριξης και προστασίας για τα ασυνόδευτα παιδιά. Πρόκειται για μια δύσκολη περίοδο, καθώς η πλήρης διαχείριση του προσφυγικού στα νησιά μεταφέρεται από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τους διεθνείς οργανισμούς στα χέρια των ελληνικών αρχών.

 

Ο ρυθμός των αφίξεων σε Λέσβο, Σάμο και Λέρο έχει ξεπεράσει πλέον τον ρυθμό με τον οποίο οι άνθρωποι με έγκριση των αρχών μεταφέρονται στην ενδοχώρα, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τις ήδη δύσκολες συνθήκες διαβίωσης. Οι εκτιμώμενες αναχωρήσεις για την ενδοχώρα τον περασμένο μήνα ήταν 2.561 έναντι 3.695 αφίξεων, σύμφωνα με στοιχεία των αρχών.

 

Πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς μένουν στα νησιά εδώ και μήνες και οι συνθήκες διαβίωσής τους έχουν επηρεάσει την ψυχική και σωματική τους υγεία. Ο κίνδυνος πρόκλησης βίας, αυτοτραυματισμών και σεξουαλικών επιθέσεων είναι εξαιρετικά ανησυχητικός και χρειάζονται καλύτερες συνθήκες ασφάλειας.

1 Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στη Σάμο. Παρά την πρόσφατη μεταφορά περίπου 640 ανθρώπων στην ηπειρωτική Ελλάδα, περισσότεροι από 1.900 άνθρωποι παραμένουν συνωστισμένοι σε έναν χώρο με μέγιστη χωρητικότητα 700 ανθρώπων στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στο Βαθύ. Ανάμεσά τους υπάρχουν πάνω από 600 παιδιά, καθώς και έγκυοι, άτομα που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες και άτομα με αναπηρίες.

Την Ύπατη Αρμοστεία ανησυχούν επιπλέον «οι ολοένα αυξανόμενοι κίνδυνοι για την υγεία και την ευημερία τους λόγω της ανεπάρκειας νερού και των ελλιπών συνθηκών υγιεινής. Γι’ αυτό παρέχουμε βοήθεια, όπως κουβέρτες, υποστρώματα, υπνόσακους, είδη βασικής υγιεινής, παιδικής φροντίδας, καθώς και είδη γυναικείας προσωπικής φροντίδας».

2 Στη Χίο υπήρξαν πάνω από 500 αφίξεις τον Αύγουστο. Το ΚΥΤ στη ΒΙΑΛ έχει περισσότερους από 1.100 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων πάνω από 100 δεν έχουν κατάλληλο κατάλυμα. Η πλειονότητα μένει σε προκατασκευασμένους οικίσκους και κάποιοι νεοαφιχθέντες σε 12 σκηνές που τοποθετήθηκαν πρόσφατα από την Υ.Α. Επίσης περίπου 180 άνθρωποι παραμένουν στον χώρο της Σούδας, τον οποίο διαχειρίζεται η δημοτική αρχή και ο οποίος αναμένεται να κλείσει από καιρό.

3 Στη Λέσβο εξακολουθούν να υπάρχουν συχνά εντάσεις στο ΚΥΤ της Μόριας. Τις τελευταίες βδομάδες έχουν ξεσπάσει δύο φορές ταραχές διαμαρτυρίας για τον αργό ρυθμό της καταγραφής και της διαδικασίας ασύλου για ορισμένες εθνικότητες, καθώς και για τις συνθήκες υπερσυνωστισμού. Τον Αύγουστο σημειώθηκαν στη Λέσβο 1.052 αφίξεις και πάνω από 700 την πρώτη βδομάδα του Σεπτεμβρίου. Αυτή τη στιγμή στη Λέσβο βρίσκονται περίπου 5.000 άνθρωποι.

4 Στη Λέρο κατεγράφησαν μέσα στον Αύγουστο 290 αφίξεις, με τον αριθμό των ανθρώπων που βρίσκονται στο νησί να φτάνει σήμερα τους 649. Το γεγονός αυτό ασκεί πίεση στην υπάρχουσα χωρητικότητα των υποστελεχωμένων χώρων φιλοξενίας που διαχειρίζεται η κυβέρνηση (συμπεριλαμβανομένου του ΚΥΤ στα Λέπιδα).

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1986 στις 14-09-2017